Μάσκες και προσωπεία…

 

 

γράφει ο Πέτρος Μανταίος

 

Λες και διάλεξε τη μέρα ο Στέφανος Κασσελάκης να… διαλαλήσει πως «έπεσαν οι μάσκες», Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου, που άνοιγε το Τριώδιο και έμπαιναν οι μάσκες της Αποκριάς…

 

Διδακτική παραβολή του Χριστού, κατά Λουκά, του (ταπεινού) Τελώνη και του (επηρμένου) Φαρισαίου, που διηγήθηκε ο Ιησούς, για να διδάξει την αρετή της ταπείνωσης («πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται»). Σηματοδοτεί μάλιστα η παραβολή και την έναρξη του Τριωδίου, της πιο πνευματικής και κατανυκτικής περιόδου του έτους, για την Εκκλησία και τους πιστούς της, μακράς πορείας, διαμέσου της νηστείας της Σαρακοστής, μετάνοιας και πνευματικής προετοιμασίας για την Ανάσταση.

 

Στις παλιές θρησκείες, τις προχριστιανικές, αυτές που θρησκειολόγοι και εθνολόγοι τις ονόμασαν ανιμιστικές και που μεγάλο μέρος του τελετουργικού τους διασώθηκε παράλληλα με τις νεότερες θρησκείες, ενίοτε ενσωματώθηκε σε αυτές –με απλά λόγια υιοθέτησαν έθιμα, κατ’ αυτές, «ειδωλολατρικά», επειδή, ίσως, δεν μπορούσαν (αυτό είναι προσωπική μου γνώμη) να κάνουν αλλιώς· ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει ισοβίως μες στην κατάνυξη, πρέπει πότε πότε να το ρίχνει και λίγο έξω, να το γιορτάζει. Συμπλέουν η χαρά και το πένθος. Ενας… προευαγγελικός ευαγγελιστής, από τα Αβδηρα της Θράκης, ο Δημόκριτος, είχε πει πως ζωή χωρίς γιορτές είναι μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχείο («βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόκευτος»).

 

Κάπως έτσι, μπήκανε και οι μάσκες με το Τριώδιο στις γιορτές της Αποκριάς, που, όπως όλες οι μεγάλες, σοβαρές γιορτές (όλες, ανεξαιρέτως), συμπίπτουν με περιόδους ανάπαυσης, σποράς και καρποφορίας της γης. Μάσκες, προσωπεία, μεταμφιέσεις, που πέρασαν από πανάρχαιες, προθρησκευτικές δοξασίες εξορκισμού σε λαογραφικές/εθιμικές και, μετέπειτα, σε θεατρικές αναπαραστάσεις. Ενα ατελείωτο σύμπαν με μάσκες (και μανιώδεις συλλέκτες!) από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Που σ’ αυτές τουλάχιστον τις περιπτώσεις οι άνθρωποι γίνονται (γινόμαστε) σύντροφοι, κάνουν συντροφιές, μονοιάζουν και δεν σφάζονται συναμεταξύ τους…