Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ –στον ΣΥΡΙΖΑ

Τα πρώην μέλη του ΠΑΣΟΚ που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην κυβέρνηση Τσίπρα είναι περισσότερα κι από αυτά του κυβερνητικού εταίρου, των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Είναι υπουργοί, βουλευτές αλλά και διοικητικά στελέχη μιας κυβέρνησης που όλο και δυσκολότερα καταφέρνει να πείσει ότι εκπροσωπεί το νέο και το άφθαρτο.

γράφει η Βασιλική Σιούτη

Το ΠΑΣΟΚ είναι το γέννημα-θρέμμα της μεταπολίτευσης, που η κρίση διέλυσε σχεδόν στα εξ ων συνετέθη. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να είναι εδώ. Όχι μόνο στα έδρανα της αντιπολίτευσης, αλλά και στην κυβέρνηση, καθώς ένα μεγάλο μέρος του εξακολουθεί να κυβερνάει. Δεν είναι μόνο οι υπουργοί και οι βουλευτές, είναι και τα εκατοντάδες στελέχη, οι σύμβουλοι και οι μετακλητοί που στελεχώνουν το κράτος και τους δημόσιους οργανισμούς. Μια απλή αριθμητική καταγραφή θα αρκούσε για να καταδείξει ότι τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ στη σημερινή κυβέρνηση ξεπερνούν σε αριθμό ακόμα κι αυτά του κυβερνητικού εταίρου, των ΑΝΕΛ.

Το κοινό χαρακτηριστικό που έχουν οι περισσότερες μεταγραφές είναι ότι έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ ως “αντιμνημονιακοί”, αλλά τελικά έγιναν “μνημονιακοί” στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου και παραμένουν. Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, που εγκατέλειψαν και τον Αλέξη Τσίπρα όταν έφερε κι εκείνος μνημόνιο, όλοι οι υπόλοιποι μόλις άλλαξαν κόμμα σταμάτησαν τον “αντιμνημονιακό αγώνα”, μυήθηκαν στη “ρεάλ πολιτίκ” κι εντάχθηκαν στον κυβερνητικό και κομματικό μηχανισμό.

Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό των στελεχών που έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς προηγουμένως ήταν “στον πάγκο”, ενώ στον ΣΥΡΙΖΑ παίζουν στη βασική ομάδα. Οι περισσότεροι δηλαδή αναβαθμίστηκαν αλματωδώς και μόνο λίγοι διατήρησαν το προηγούμενο στάτους τους, όπως π.χ. η Θεοδώρα Τζάκρη και ο Μάρκος Μπόλαρης. Αυτοί βέβαια δεν έκαναν ακριβώς αντιμνημονιακό αγώνα επί ΠΑΣΟΚ, αφού και τότε υπηρετούσαν κανονικά κυβερνήσεις και πολιτικές που στήριζαν το μνημόνιο. Οι συγκεκριμένοι άλλωστε, μαζί με μερικούς ακόμα, εγκατέλειψαν το ΠΑΣΟΚ μόνο όταν αυτό είχε ήδη βουλιάξει.

Τρία κύματα φυγής κι ένα τέταρτο που έρχεται

Τρία είναι μέχρι τώρα τα μεγάλα κύματα φυγής από το ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Το πρώτο ήταν αυτό που έφτασε στην Κουμουνδούρου μέχρι το 2012, τότε που το ΠΑΣΟΚ ήταν ακόμα ισχυρό, αλλά είχαν αρχίσει οι τριγμοί στα θεμέλια. Με το που ξεκίνησαν οι πρώτες συγκεντρώσεις των “Αγανακτισμένων” στο Σύνταγμα το 2011, αρκετά στελέχη του ΠΑΣΟΚ άρχισαν να προσεγγίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ και να συμμετέχουν ενεργά και στις αντιμνημονιακές διαδηλώσεις. Την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τότε συνεργάτη του Αλέξη Τσίπρα και νυν υπουργό, «πολλοί μετακλητοί υπάλληλοι και επιστημονικοί συνεργάτες βουλευτών και υπουργών του ΠΑΣΟΚ μας ζητούσαν να έρθουν στον ΣΥΡΙΖΑ».

Την αρχή έκανε το 2010 το ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ Αλέξης Μητρόπουλος (πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής), που κατέβηκε ως υποψήφιος νομάρχης Αττικής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ρεύμα συνεχίστηκε με διάφορα στελέχη από την παλιά ομάδα του Άκη Τσοχατζόπουλου που προσέγγιζαν την Κουμουνδούρου. Εκείνην την περίοδο είχε πάρει εκπομπή στο ραδιόφωνο του ΣΥΡΙΖA «Στο Κόκκινο» ο Βαγγέλης Χωραφάς, ο άλλοτε θεωρητικός της ομάδας Τσοχατζόπουλου, που είχε βρεθεί στο περιβάλλον Τσίπρα μαζί με τον Αντώνη Κοτσακά, το δεξί χέρι του Άκη Τσοχατζόπουλου από τη δεκαετία του '80 που βρίσκεται σήμερα στην πολιτική γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ (ενώ και η κόρη του Δώρα είναι πολλά υποσχόμενο στέλεχος) και τον Γιώργο Ραυτόπουλο, ένα από τα ιστορικότερα στελέχη του ΠΑΣΟΚ.

Στο πρώτο κύμα ήταν και η Σοφία Σακοράφα (μέλος του ΠΑΣΟΚ από το 1993 ως το 2010) και αργότερα ο Παναγιώτης Κουρουμπλής (τρεις φορές βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ), με την πρώτη ωστόσο να εγκαταλείπει τον ΣΥΡΙΖΑ όταν έφερε το δικό του μνημόνιο, σε αντίθεση με τον δεύτερο, που αναδείχθηκε σε έναν από τους βασικούς παράγοντες της κυβέρνησης και της υλοποίησης της πολιτικής της.

Την περίοδο 2010-12 προσέγγισαν τον ΣΥΡΙΖΑ και αρκετά “πικραμένα” στελέχη του ΠΑΣΟΚ που δεν είχαν αξιοποιηθεί από τον Γιώργο Παπανδρέου, αλλά και ιδεολογικά διαφωνούντες, όπως η ομάδα του “Νέου Αγωνιστή”, μία από τις ομάδες του λεγόμενου “αριστερού πατριωτικού ΠΑΣΟK”, μέλη της οποίας ήταν η Νίνα Κασιμάτη, ο Κώστας Τσουκαλάς (γιος του Δημήτρη Τσουκαλά), ο Βασίλης Ασημακόπουλος, ο Γιάννης Χατζηαντωνίου, ο Βαγγέλης Καραγρηγορίου κ.α. Η συγκεκριμένη ομάδα διασπάστηκε μετά το τρίτο μνημόνιο καθώς κάποιοι, όπως ο Βασίλης Ασημακόπουλος και ο Γιάννης Χατζηαντωνίου, διατήρησαν την πολιτική τους αντίθεση με την μνημονιακή πολιτική και αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ άλλοι παρέμειναν χωρίς να προβάλουν διαφωνίες και αποδεχόμενοι το νέο μνημόνιο, όπως η Νίνα Κασιμάτη που έγινε βουλευτής και ο Βαγγέλης Καραγρηγορίου που διορίστηκε πρόσφατα πρόεδρος της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (θέση περιζήτητη).

Οι αποχωρήσεις που ακολούθησαν τις εκλογές του 2012

Το δεύτερο κύμα φυγής από το ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ άρχισε μετά τις εκλογές του 2012, στις οποίες το ΠΑΣΟΚ καταποντίστηκε και ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ διαφαινόταν ότι θα ήταν η επόμενη κυβέρνηση. Η κορύφωση του κύματος εκείνου ήταν το 2014-15. Τότε που και η ίδια η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ καλούσε τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ να έρθει, παρότι οι οργανώσεις του κόμματος αντιδρούσαν σφοδρά. Αυτό το κύμα έφερε τότε στον ΣΥΡΙΖΑ τη Θεοδώρα Τζάκρη (νυν υφυπουργό για θέματα Βιομηχανίας), τον Οδυσσέα Βουδούρη (νυν γ.γ. Διαχείρισης Προσφυγικού), τον Γιάννη Μυλόπουλο (νυν πρόεδρο της Αττικό Μετρό), τον Κώστα Χρυσόγονο (νυν ευρωβουλευτή) και άλλους.

Το τρίτο κύμα ήταν μετά το Ιανουάριο του 2015, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές, με τον Χρήστο Σπίρτζη (νυν υπουργό Υποδομών), τον Δημήτρη Μάρδα (νυν υφυπ. Εξωτερικών) και άλλα άγνωστα μέχρι τότε στο ευρύ κοινό πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ να έρχονται μαζικά και να τοποθετούνται σε κυβερνητικές θέσεις, πράγμα που εξακολουθεί να συμβαίνει μέχρι σήμερα. Ο Χρήστος Σπίρτζης είχε φύγει από το ΠΑΣΟΚ λίγο καιρό πριν από τις εκλογές και είχε φτιάξει μια μικρή πολιτική ομάδα μαζί με τον πρώην πρόεδρο της ΑΔΕΔΥ Σπύρο Παπασπύρο και άλλα πρώην συνδικαλιστικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Ο Δημήτρης Μάρδας μετά το ΠΑΣΟΚ και πριν τον ΣΥΡΙΖΑ είχε κάνει μία ενδιάμεση στάση στο Ποτάμι, το οποίο εγκατέλειψε λίγο πριν από την εκλογική νίκη του Τσίπρα και αφού είχε προηγηθεί συνεννόηση με την Κουμουνδούρου.

Αυτός που έχει φέρει πάρα πολλά μεσαία και χαμηλά πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης. Νίκος Μαδεμλής, Δημήτρης Σακελλάρης και Γιάννης Δέδες είναι μερικοί από τους συνεργάτες του, ενώ πολλά πρώην μέλη του ΠΑΣΟΚ είναι τοποθετημένα στις διοικήσεις των οργανισμών που εποπτεύει.

Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με άρωμα ΠΑΣΟΚ

Στην κυβέρνηση υπάρχει έτσι κι αλλιώς έντονη η παρουσία στελεχών που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ (Παναγιώτης Κουρουμπλής, Νίκος Τόσκας, Θεοδώρα Τζάκρη, Δημήτρης Μάρδας, Χρήστος Σπίρτζης, Μάρκος Μπόλαρης) καθώς και κάποιων που ήταν συνεργάτες ή σύμβουλοι υπουργών του ΠΑΣΟΚ, χωρίς οι ίδιοι να είναι στελέχη του κόμματος (Νίκος Κοτζιάς, Γιώργος Κατρούγκαλος, Νίκος Παρασκευόπουλος).

Εξίσου έντονη όμως είναι η παρουσία πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, αφού επιπλέον όσων είναι και υπουργοί, υπάρχουν ακόμα οι: Γιώργος Πάντζας, Άννα Βαγενά, Γιάννης Μιχελογιαννάκης, Θόδωρος Παραστατίδης, Νίνα Κασιμάτη, Ολυμπία Τελιγιορίδου και Γεωργία Γεννιά (ο Στάθης Παναγούλης εξελέγη με τη λίστα του ΣΥΡΙΖΑ αλλά ανεξαρτητοποιήθηκε).

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση πρώην στελεχών και μελών του ΠΑΣΟΚ όμως παρατηρείται σε θέσεις στελέχωσης του κράτους, διοικήσεων, συμβούλων κ.α. Η Λούκα Κατσέλη (πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών), ο Γιάννης Ρουμπάτης (διοικητής της ΕΥΠ), ο Δημήτρης Τσουκαλάς (γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών) και ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης (πρόεδρος του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών) είναι μερικά από τα εμβληματικά πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ που η κυβέρνηση τοποθέτησε σε εξέχουσες και περιζήτητες θέσεις. Ωστόσο πολλά, λιγότερο γνωστά, πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται σε πολύ περισσότερες θέσεις (Γ. Δέδες-γ.γ Υποδομών, Γ. Αναγνωστόπουλος-διευθύνων σύμβουλος ΟΣΥ, Κυριακή Τεκτονίδου-αναπλ. γ.γ. Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Αναπτυξιακής Συνεργασίας).

Το τέταρτο κύμα

Ενόψει συνεδρίου και επικείμενου ανασχηματισμού ο Αλέξης Τσίπρας σχεδιάζει νέα διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης του, καθώς όπως έχει πει επανειλημμένα η ηγεσία, το κόμμα και η κυβέρνηση πρέπει να εκφράζουν την εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ (η πλειοψηφία της οποίας είναι πρώην ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ). Δεν είναι μυστικό άλλωστε, ότι η φιλοδοξία της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ είναι να πάρει τη θέση που είχε το ΠΑΣΟΚ πριν καταρρεύσει στο (διπολικό) πολιτικό σύστημα.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ρεπορτάζ έχουν γίνει αρκετές κρούσεις, πολλοί εμφανίζονται να ανταποκρίνονται, αλλά έχουν υπάρξει και αρνήσεις, όπως ακούγεται για στελέχη όπως ο Μίμης Ανδρουλάκης και ο Χάρης Καστανίδης, που λέγεται ότι βολιδοσκοπήθηκαν αλλά δεν έδειξαν ενδιαφέρον σε αυτήν τη φάση. Οι ίδιες πληροφορίες λένε ότι η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, που περιμένει στον προθάλαμο της κυβέρνησης εδώ και πολύν καιρό, ίσως να μπει τώρα στο επόμενο διάστημα. Ένα άλλο όνομα που ακούγεται είναι αυτό του πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ Στέφανου Τζουμάκα, ο οποίος πριν από λίγο καιρό είχε προσκληθεί στο Μέγαρο Μαξίμου όπου πήγε και συζητήθηκαν διάφορα.

Με βάση όσα καταδεικνύουν οι δημοσκοπήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται πως έχει να πάρει πλέον πολλά από τη βάση των πρώην ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα πολλά στελέχη που έχουν μείνει εκτός πολιτικής και αναζητούν μια ευκαιρία για να επανέλθουν. Αρκετοί από αυτούς διαθέτουν μία τεχνογνωσία που συχνά αναζητούν στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία όμως θα δυσκολεύεται όλο και πιο πολύ πλέον να πείσει ότι είναι “άφθαρτη” και εκπροσωπεί το νέο.