O Πούτιν είναι εγκληματίας πολέμου. Αλλά ποιος θα τον δικάσει;

 

Του Άρη Χατζηστεφάνου

 

Καθώς μέρα με την ημέρα πληθαίνουν οι πληροφορίες για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου από τη Ρωσία και ενώ τα αμερικανικά ΜΜΕ αναφέρονται σχεδόν μονοθεματικά στην ανάγκη να οδηγηθεί ο Πούτιν ενώπιον διεθνούς ποινικού δικαστηρίου, υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα που η Δύση αποφεύγει να θίξει. Κανένα από τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη αυτής της αντιπαράθεσης – η Ρωσία, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ – δεν αναγνωρίζουν το διεθνε΄ς δίκαιο σε αυτό τον τομέα αφού έχουν επιλέξει να μην είναι μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης. Σε ό,τι αφορά το διεθνε΄ς δίκαιο θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι πρόκειται για τρία κράτη… παρίες.

 

Το νομικό κομμάτι του προβλήματος θα μπορούσε (θεωρητικά) να παρακαμφθεί καθώς και σε άλλες περιπτώσεις το δικαστήριο της Χάγης έχει εξετάσει καταγγελίες για εγκλήματα πολέμου εναντίον χωρών που δεν είναι μέλη του. Πέρυσι το προδικαστικό τμήμα της Χάγης απεφάνθη ότι το ΔΠΔ έχει τη δικαιοδοσία να ερευνήσει την πιθανή διάπραξη εγκλημάτων πολέμου από το Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Τώρα όμως έχουμε μια ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία ούτε η Ρωσία, ούτε οι ΗΠΑ αλλά ούτε και η Ουκρανία είναι μέλη του ΔΠΔ. Συγκεκριμένα η Ουκρανία από το 2013 «αναγνωρίζει την αρμοδιότητα του δικαστηρίου να εξετάσει καταγγελίες εγκλημάτων πολέμου στο έδαφός της» αλλά αποφεύγει να γίνει μέλος του – ενώ ζητά επίμονα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

 

Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι τόσο νομικό όσο πολιτικό και ηθικό. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Πούτιν δεν πρόκειται, για νομικούς και πρακτικούς λόγους, να οδηγηθεί στο εδώλιο του δικαστηρίου της Χάγης. Το ερώτημα είναι εάν σε αυτό θα έπρεπε να βρίσκονται εδώ και χρόνια αρκετοί από τους πολιτικούς που σήμερα ζητούν την καταδίκη του – π.χ ΟΛΟΙ οι πρόεδροι των ΗΠΑ.

 

Η Ουάσιγκτον όχι μόνο δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ αλλά στο παρελθόν έχει απειλήσει αξιωματούχους του δικαστηρίου με τρόπους που θυμίζουν τη δράση της μαφίας. Όταν η πρώην εισαγγελέας, Φάτου Μπενσούντα, αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία για τη διερεύνηση εγκλημάτων που συντελέστηκαν στο Αφγανιστάν από Αμερικανούς πολίτες, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο τότε υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο επέβαλαν κυρώσεις εναντίον της και στη συνέχεια επιδόθηκαν σε ένα πρωτοφανή πόλεμο λάσπης και εκβιασμών φτάνοντας στο σημείο να απαγορεύσουν την είσοδό της σε αμερικανικό έδαφος.

 

Επίσης, όπως είχαμε εξηγήσει στο παρελθόν, οι ΗΠΑ έχουν οργανώσει αρκετές φορές επιχειρήσεις διάσωσης στρατιωτών και αξιωματούχων που κατηγορούνταν για εγκλήματα πολέμου – με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη φυγάδευση συνεργατών τους από το Αφγανιστάν.

 

Από την πλευρά της η Ουκρανία είχε σταθεί σε πολλά διεθνή φόρα στο πλευρό του Ισραήλ όταν αυτό πραγματοποιούσε εγκλήματα πολέμου κα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας εναντίον των Παλαιστινίων. Μόλις το 2020 αποσύρθηκε από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Άσκηση των Αναφαίρετων Δικαιωμάτων του Παλαιστινιακού Λαού (The Committee on the Exercise of the Inalienable Rights of the Palestinian People – CEIRPP) ενώ στήριζε φανατικά την προσπάθεια του Τραμπ να αναγνωριστεί η Ιερουσαλήμ σαν πρωτεύουσα του Ισραήλ – κίνηση με την οποία ζητούσε ουσιαστικά να νομιμοποιηθούν τα ισραηλινά εγκλήματα και η παράνομη προσάρτηση Παλαιστινιακών εδαφών.

 

Φυσικά, καμία από αυτές τις επισημάνσεις δεν μειώνει την φρίκη των ρωσικών εγκλημάτων εναντίον του ουκρανικού λαού ούτε την ανάγκη να λογοδοτήσει ο Πούτιν για τα εγκλήματά του – τα οποία προφανώς δεν ξεκίνησαν με την εισβολή στην Ουκρανία. Είναι όμως τουλάχιστον κωμικοτραγικό να επικαλούνται το διεθνές δίκαιο χώρες, όπως οι ΗΠΑ, που το παραβιάζουν διαρκώς σχεδόν από τα πρώτα χρόνια της σύστασής τους ως ανεξάρτητο κράτος.