Της Πρωταπριλιάς

 

γράφει ο Βασίλης Νιτσιάκος*

  

 

«Πες αλήθεια να ’βρεις τον μπελά σου,

πες ψέμα να κάνεις τη δουλειά σου»

(παροιμία της Δερόπολης)

 

Στην παντοκρατορία της αλήθειας, χρειάζεται το ψέμα. Ως εκτόνωση. Ως ανατροπή της καθημερινότητας. Ως εθιμική εκδήλωση εποχικής διάβασης. Διαβατήρια τελετή. Για το καλό. Για την αρχή της άνοιξης. Για την ευγονία των ανθρώπων και την ευκαρπία της γης. Για το καλό.

 

Το εθιμικό ψευδολόγημα της Πρωταπριλιάς δεν ήταν παρά μια από τις διαβατήριες τελετές που σημάδευαν το πέρασμα από τον χειμώνα στην άνοιξη. Με μια κλιμάκωση που κορυφωνόταν το Πάσχα με την Ανάσταση και το τσούγκρισμα των αυγών και άλλες τελετουργίες γονιμικού ανταγωνισμού. Για το καλό. Για τα χρόνια πολλά και την αέναη επανάληψη της ανάστασης της φύσης. Για την ευχή «και του χρόνου»!

 

Αυτή τη μέρα, την πρώτη του Απρίλη, τη μέρα «που ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι», τότε που «στήνει ο Ερωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη», το ψέμα δεν επιτρέπεται απλά. Επιβάλλεται. Επιβάλλεται να ξεγελάσεις τους δικούς σου ανθρώπους. Για το κοινό καλό. Είναι για καλό. Γι’ αυτό και επιδιώκεται. Και ακολουθεί το εθιμικό και συνάμα γονιμικό γέλιο και η ευχή «και του χρόνου»!

 

Ολα αυτά σε ιδεατές κοινωνίες της αλήθειας. Αν υπήρξαν ποτέ. Στο σήμερα, πάντως, είναι σίγουρο ότι η αλήθεια έχει νικηθεί από το ψέμα. Αυτό κυριαρχεί και κανοναρχεί. «Πες ψέμα να κάνεις τη δουλειά σου, πες αλήθεια να ’βρεις τον μπελά σου».

 

Στην παντοκρατορία του ψέματος, χρειαζόμαστε πρωταπριλιές; Μήπως πρέπει να αντιστρέψουμε τα πράγματα; Αυτή τη μέρα να λέμε εθιμικά αλήθειες; Να ανατρέψουμε την παράδοση. Αφού αυτό μας λείπει. Δεν θα ήταν ωραίο να το ζούμε μια μέρα με τελετουργικό τρόπο;

 

Να φανερώνονται έστω έτσι για μια μέρα, επιτελεστικά και γιορτινά αλήθειες. Η Αλήθεια. Η Αλήθεια που την έχουμε τόσο ανάγκη. Μήπως να αλλάξουμε τη γιορτή. Αντί του ψέματος να γιορτάζει η Αλήθεια; Μήπως είναι ένας τρόπος να μη χάσουμε εντελώς την επαφή μαζί της; Μήπως;

 

Από το βιβλίο ΕΘΝΟ-ΟΙΚΟ-ΤΟΠΙΚΑ, Ισνάφι, Ιωάννινα, 2022