Τα “οφέλη” των ιδιωτικοποιήσεων

ΤΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗ*

Εδώ και καιρό η κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει την κοινή γνώμη ότι το μακροοικονομικό κλίμα στην Ελλάδα τείνει να αλλάξει και αυτό αντικατοπτρίζεται σε ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για επενδύσεις στη χώρα. Επανειλημμένα έχει επισημανθεί από τις σελίδες της Αυγής ότι ούτε το πρώτο ισχύει και φυσικά ούτε το δεύτερο. Μπροστά στην αποτυχία προσέλκυσης επενδύσεων, παρά την εσωτερική υποτίμηση, η κυβέρνηση σε αρκετές περιπτώσεις αλλάζει γραμμή άμυνας, ισχυριζόμενη ότι οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν μια σημαντική μορφή επένδυσης, πόσο δε μάλλον όταν οι δημόσιες επιχειρήσεις εξαγοράζονται από ξένες, κάτι που σημαίνει εισαγωγή κεφαλαίων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Δεν είναι μόνο αυτή η ευεργετική επίδραση των ιδιωτικοποιήσεων, σύμφωνα με τους θιασώτες τους. Οι ιδιωτικοποιήσεις επιπλέον αποτελούν ευκαιρία να εισρεύσει ρευστό στα δημόσια ταμεία, δίνοντας έτσι βαθιά ανάσα σε ένα ελληνικό Δημόσιο που συνθλίβεται από την έλλειψη ρευστότητας. Με αυτό τον τρόπο, η ελληνική κοινωνία αποφεύγει νέα φορολογικά βάρη και νέες περικοπές δημοσίων δαπανών, αφού τα χρήματα που προκύπτουν από τις ιδιωτικοποιήσεις εξυπηρετούν μέρος των τοκοχρεωλυσίων για το δημόσιο χρέος. Όμως ο κατάλογος των θετικών επιπτώσεων των ιδιωτικοποιήσεων δεν σταματά εδώ. Οι ιδιωτικοποιήσεις συνεπάγονται πιο αποτελεσματική λειτουργία των επιχειρήσεων, περισσότερη ρευστότητα, περισσότερες επενδύσεις, μεγαλύτερη παραγωγικότητα και περισσότερες θέσεις απασχόλησης. Έτσι η οικονομία μπορεί να μπει σε έναν αναπτυξιακό κύκλο.

Κανένα από τα παραπάνω επιχειρήματα δεν είναι αλήθεια και μάλιστα, στην πραγματικότητα οι ιδιωτικοποιήσεις επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που υπόσχονται. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:

Η δημοσιονομική τόνωση λόγω ιδιωτικοποιήσεων είναι κάτι που λογικά μπορεί να σκεφτεί κάποιος αν δεν συνυπολογίσει μια βασική παράμετρο: Τι έσοδα έχει το Δημόσιο κάθε χρόνο από τη συμμετοχή του στα κέρδη των δημοσίων επιχειρήσεων; Αν το ποσό στο οποίο πωλείται μια δημόσια επιχείρηση καλύπτει τα ετήσια έσοδα του Δημοσίου για 4-5 χρόνια, θεωρείται τότε δημοσιονομική τόνωση; Κάθε άλλο. Εκποιώντας ένα περιουσιακό στοιχείο που παράγει ροές εσόδων για το Δημόσιο ετησίως, απεμπολείται η δυνατότητα το Δημόσιο να εισπράττει ένα σταθερό έσοδο με αντάλλαγμα ένα εφάπαξ ποσό. Αυτό σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα σημαίνει σοβαρή δημοσιονομική επιβάρυνση για το Δημόσιο.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Οικονομικού Απολογισμού του Κράτους για το 2011, το Δημόσιο παρουσίασε έσοδα από τη συμμετοχή του στα κέρδη επιχειρήσεων ύψους 1,2 δισ. ευρώ. Και αυτά σε μια περίοδο εξαιρετικά χαμηλής αποτίμησης των μετοχών στο Χρηματιστήριο και επομένως χαμηλών μερισμάτων. Ενδιαφέρον έχει όμως να δούμε από ποιες επιχειρήσεις προέρχεται το μεγαλύτερο μερίδιο αυτών των εσόδων. Από τη συμμετοχή του στον ΟΠΑΠ το Δημόσιο το 2011 είχε έσοδα 106,1 εκατ. ευρώ, από τη ΔΕΗ 93,7 εκατ. ευρώ, από τα ΕΛΠΕ 32,5 εκατ. και από τη ΔΕΠΑ 12,6 εκατ. Πρόκειται δηλαδή για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται πρώτες στη λίστα του ΤΑΙΠΕΔ προς ιδιωτικοποίηση, αφού ό,τι αποδίδει δημοσιονομικά στο Δημόσιο αποτελεί φιλέτο κερδοφορίας για την ιδιωτική σφαίρα.

Αν η δημοσιονομική επίδραση είναι εντέλει αρνητική, μήπως οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην αναπτυξιακή διαδικασία; Άλλωστε «επένδυση» είναι. Εδώ τίθεται ένα σοβαρό ζήτημα ως προς το ποιος κερδίζει από την κάθε επένδυση και ως προς το ότι η κάθε επένδυση δεν είναι θετική per se. Η ιδιωτικοποίηση όντως θεωρείται επένδυση, αλλά με αρνητικές επιπτώσεις για την απασχόληση, τη διανομή του εισοδήματος και τις εργασιακές σχέσεις. Οι απολύσεις αποτελούν την πιο συνηθισμένη πρακτική μετά από μια ιδιωτικοποίηση, αφού ο νέος ιδιοκτήτης θέλει να καταστήσει την επιχείρηση πιο ευέλικτη και περισσότερο κερδοφόρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ελλάδα αποτελεί ο τραπεζικός τομέας. Επομένως, οι ιδιωτικοποιήσεις όχι μόνο δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας και δεν πυροδοτούν έναν αναπτυξιακό κύκλο, αλλά αντιθέτως μειώνουν την απασχόληση και τους μισθούς και ενισχύουν τον φαύλο κύκλο της λιτότητας.

Ακόμη και σχετικά με την επίπτωση στο ισοζύγιο πληρωμών, οι ιδιωτικοποιήσεις μπορούν να έχουν αρνητική επίπτωση αφού η εισαγωγή κεφαλαίου δημιουργεί μεν πλεόνασμα στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών, αλλά τα κέρδη που επαναπατρίζονται στις μητρικές χώρες δημιουργούν έλλειμμα στο ελληνικό ισοζύγιο εισοδημάτων.

* Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης είναι οικονομολόγος.

"ΑΥΓΗ" http://www.avgi.gr