Η παράνοια του πετρελαίου

Οι καταναλωτές δεν αγοράζουν πετρέλαιο, οι αυτοσχέδιες μέθοδοι θέρμανσης κοστίζουν ζωές και το λαθρεμπόριο καλπάζει. Μια τρύπα στο νερό

Της Λώρης Κέζα

Είναι χυδαίο να αποδίδουμε δολοφονική αμέλεια σε πολιτικά πρόσωπα με αφορμή μια τραγωδία. Αυτό, δηλαδή, που λένε μερικοί ότι ο τάδε υπουργός ή ο ίδιος ο πρωθυπουργός έπνιξε ένα κοριτσάκι με αναθυμιάσεις από μαγκάλι. Κάτι τέτοια είναι αμετροεπή. Μπορούμε εν τούτοις να σταθούμε στην πολιτική διάσταση του θέματος, χωρίς την πρόθεση λαϊκού δικαστηρίου, χωρίς πρόχειρες κρεμάλες.

Η οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει προβλήματα. Τα ξέρουν οι υπουργοί: γνωστός επιχειρηματίας σταμάτησε να προσκαλεί στη Σπονδή. Κομψές κυρίες βάφτισαν τις παλιατζούρες «vintage» για να τις ξαναφορέσουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε να πούμε ότι δολοφονήθηκε η αξιοπρέπεια. Πλην, όμως, δεν είναι αυτή η κρίση. Υπάρχουν άλλα, τραγικά, που εκτυλίσσονται σε ένα σύμπαν μακριά από εκείνο όπου ζουν οι αιρετοί.

Το κρύο είναι κάτι που αντιμετωπίζει ο μέσος Ελληνας. Είτε επειδή ο ίδιος δεν έχει να πληρώσει για θέρμανση είτε επειδή ζει σε πολυκατοικία όπου δεν καταβάλλονται τα κοινόχρηστα. Μην πει κανείς ότι το πρόβλημα του διαχειριστή δεν είναι πολιτικό. Απορρέει από την ύφεση, η οποία προκύπτει από έναν τύπο διακυβέρνησης. Είναι πολιτική απόφαση να φορολογούνται τα καύσιμα τόσο πολύ ώστε η Ελλάδα των χαμηλών μισθών να είναι η τρίτη πιο ακριβή χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Δεν θα μπλέξουμε με αριθμούς - άλλωστε διακινούνται αναλυτικοί πίνακες. Η ουσία: όλες οι χώρες εφοδιάζονται καύσιμα στην ίδια τιμή πάνω-κάτω. Η τιμή στο πρατήριο εξαρτάται από τις διαθέσεις των κυβερνήσεων. Στην Ελλάδα η πολιτική επιλογή είναι το τσεκούρωμα του καταναλωτή: από τη λιανική τιμή των καυσίμων τα δύο τρίτα είναι φόρος. Πρόκειται για τον γνωστό φόρο προστιθέμενης αξίας και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης.

Οι πολιτικές αποφάσεις οδηγούν σε καταναλωτικές συμπεριφορές: ο κόσμος δεν αγοράζει πετρέλαιο θέρμανσης. Δεν μπορεί να το πληρώσει. Για να κλείσουν όμως ορισμένα στόματα, διαχέεται η ψευδαίσθηση πρόνοιας. Θεσπίζεται επίδομα θέρμανσης. Κάποιοι παίρνουν πίσω μερικά λεπτά ανά λίτρο. Η συζήτηση διαρκεί μήνες: «Να ρίξουμε 15% τον ειδικό φόρο, να αυξήσουμε τους δικαιούχους του επιδόματος, να δώσουμε κάτι παραπάνω στους φτωχούς». Μια τρύπα στο νερό. Οι κάτοικοι της χώρας κρυώνουν και με το πρώτο ψύχος πολλοί ανάβουν μαγκάλι. Στην αυτοσχέδια θέρμανση οι αναθυμιάσεις γίνονται επικίνδυνες. Καταγράφονται νεκροί από πέρυσι.

Οι φοιτητές που πέθαναν πέρυσι και η 13χρονη μαθήτρια που έχασε τη ζωή της είναι κάτι σαν τα παιδιά του πρωτομάστορα στο γιοφύρι της τρόικας. Θα πούμε λοιπόν κάτι ακόμη, ως επιβαρυντικό της τραγωδίας: αυτά τα λεφτά που καλούνται να πληρώσουν οι καταναλωτές για να ζεστάνουν τα σπίτια τους, αυτοί οι διπλοί φόροι, οι τόσο ανεπίκαιροι, δεν αποδίδονται στο κράτος. Μαζί με την αύξηση της τιμής καταγράφεται αύξηση λαθρεμπορίου, με πειραγμένες αντλίες, με πειρατικά βυτιοφόρα, με νοθείες, με αναβαπτίσεις φορτίων.

Θα αναφέρουμε τα πασίγνωστα κόλπα, τα οποία γνωρίζουν όσοι πέρασαν από Υπουργικό Συμβούλιο από τότε που ισχύει η νομοθεσία για τα τρία είδη πετρελαίου (κίνησης, θέρμανσης, ναυτιλίας). Παίρνει ο έμπορος το καύσιμο της ναυτιλίας, λέει ότι είναι για καλοριφέρ, τσεπώνει τη διαφορά του φόρου. Αλλο κόλπο, οι προσμείξεις. Κάποιοι νερώνουν το πετρέλαιο, κάποιοι το ανακατεύουν με πιο φθηνό (ναυτιλίας), άλλοι ρίχνουν μέσα τολουόλη (μας είπαν κι άλλες ουσίες, αλλά η τολουόλη έχει το πιο ωραίο όνομα).

Υπάρχουν και άλλα κόλπα για να αρπάξουν οι έμποροι καυσίμων τον φόρο. Γεμίζουν ένα βυτίο, το πάνε τάχα μου για εξαγωγή, κάνουν μια βόλτα έξω από τα σύνορα και ξαναμπαίνουν δηλώνοντας πως δεν έχουν φορτίο. Η πώληση γίνεται με πλαστά παραστατικά και ο φόρος που πληρώνει ο καταναλωτής πάει στον απατεώνα. Δεν είναι νέες μέθοδοι αυτές. Γίνονταν και παλιά. Απλώς ο κλέφτης είχε μικρότερο περιθώριο κέρδους και η λιανική τιμή ήταν υποφερτή. Κάθε νοικοκυριό μπορούσε να βάλει πετρέλαιο. Δεν έκαιγε ο κόσμος βερνικωμένα ξύλα και χαρτόνια για να ζεσταθεί, δεν ανέπνεε τον επικίνδυνο καπνό, με τα θλιβερά επακόλουθα...

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2013