Δυο σενάρια…

Του Γιάννη Παντελάκη

Πραγματικό σενάριο: βρισκόμαστε στα τέλη του 2014, η κυβέρνηση Σαμαρά έχει χάσει την κυριαρχία της στο πολιτικό σκηνικό, η κοινωνία είναι βαθιά κουρασμένη, διχασμένη και πληγωμένη από τα δυο μνημόνια αλλά και την πολύχρονη διαχείριση από τα παλιά κόμματα. Και ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί την εξουσία ως εναλλακτική αριστερή κυβερνητική πρόταση με προτάγματα όμως που έχουν μακρινή σχέση με την αριστερά. Ψέματα, ψευδαισθήσεις, βερμπαλισμοί, λαϊκισμός, μεγαλοστομίες, ανίερες συμμαχίες και υποσχέσεις, πολλές υποσχέσεις χωρίς αντίκρυσμα.

Φανταστικό σενάριο: βρισκόμαστε στον ίδιο χρόνο, η κυβέρνηση και η κοινωνία έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, αλλά ο άλλος διεκδικητής της εξουσίας έχει μια σαφή, συγκεκριμένη και μελετημένη εναλλακτική πρόταση. Βασίζεται σε ρεαλιστικό σχέδιο, έχει ήδη αναζητήσει συμμαχίες στην Ευρώπη με πολιτικά σχετικά συγγενικές δυνάμεις, δεν δίνει ανέξοδες υποσχέσεις, διεκδικεί μια διακυβέρνηση χωρίς τα αρνητικά χαρακτηριστικά των προηγούμενων. Έχει όλες τα πλεονεκτήματα μαζί του. Αν όχι για να σκίσει τα μνημόνια, τουλάχιστον να διαπραγματευτεί με καλύτερους όρους. Και μ' ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας να είναι μαζί του, αφού πρώτα του έχει εξηγήσει με ειλικρίνεια δυσκολίες και δυνατότητες.

Από τον Μάιο του 2014 (ευρωεκλογές), ήταν φανερό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θ' αποτελούσε τη νέα κυβέρνηση της χώρας. Αργά ή γρήγορα, θα καλείτο να διαχειριστεί τις τύχες μας. Αυτό σημαίνει πως είχε μεγάλο πολιτικό χρόνο για να σχεδιάσει, να πάρει πρωτοβουλίες, να οργανώσει μια εναλλακτική πρόταση. Δεν το έκανε, αυτό απέδειξε η πραγματικότητα μετά τον Ιανουάριο του 2015. Όλες οι επιλογές (συμμαχίες, πρόσωπα και πολιτικές) έδειχναν πως η κυρίαρχη στρατηγική ήταν ο αυτοσχεδιασμός. Δεν είχαν προετοιμαστεί για τίποτα, παρά μόνο πώς θα κερδίσουν την εξουσία. Αυτοσχεδιασμός σε όλα τα επίπεδα. Ο Βαρουφάκης με προσωπική στρατηγική αναλαμβάνει τις διαπραγματεύσεις, κάθε υπουργός ακολουθεί τακτικές από τις οποίες απουσιάζει η ενιαία γραμμή, ο ίδιος ο Τσίπρας εγκλωβισμένος στις δικές του υποσχέσεις και βερμπαλισμούς δυσκολεύεται ακόμα και να πείσει την πρόεδρο της Βουλής –που αποτελεί επιλογή του– για το ποια νομοσχέδια πρέπει να ψηφιστούν.

Αναρωτιέμαι, πώς θα ήταν τα πράγματα, αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ακολουθήσει το δεύτερο σενάριο, το φανταστικό. Αν έδινε μια μάχη με ρεαλιστικούς στόχους, αν μίλαγε στην κοινωνία με όρους αλήθειας και αν, εκτός από τα οικονομικά προτάγματα, είχε ακολουθήσει μια εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης σε μια σειρά από ζητήματα (θεσμικά και άλλα) που θα έκανε τη διαφορά από τους προηγούμενους.

Είχε όλα τα ατού μαζί του. Να προχωρούσε σε στήριξη των οικονομικά αδύνατων, να βρισκόταν απέναντι από τα διαπλεκόμενα (με τα οποία έκανε ωστόσο μυστικές συναντήσεις και συμφωνίες), να ενίσχυε ανεξάρτητες αρχές, να εξαφάνιζε ρουσφέτια και νεποτισμό, να περιόριζε εξωθεσμικούς παράγοντες από τη συμμετοχή στην εξουσία.

Έχω την αίσθηση πως θα είχε πετύχει τουλάχιστον να κάνει διακριτές τις διαφορές του από τους προηγούμενους. Από τους οποίους σήμερα έχει πάρει τις χειρότερες εκδοχές κυβερνησιμότητας. Λαϊκισμό, παλαιοκομματισμό και ψηφοθηρία. Τις οποίες δυστυχώς αναπαράγει με αποτέλεσμα αυτό που βλέπουμε στις δημοσκοπήσεις. Όχι την υποχώρηση από την πρώτη θέση (αυτό δεν αποτελεί το κύριο στοιχείο των μετρήσεων), αλλά τους ολοένα και περισσότερους πολίτες που εκφράζουν την απογοήτευσή τους για όσα συμβαίνουν. Πολίτες που σε μεγάλο βαθμό λίγο μόνο καιρό πριν είχαν εναποθέσει ελπίδες και προοπτικές...