Τέλος εποχής για τις γερμανικές διαταγές στην ΕΕ

Του Δημήτρη Χρήστου

Η επίσημη απάντηση του Βερολίνου στις προτάσεις του Γάλλου προέδρου για την οικονομική ολοκλήρωση της ΕΕ, ήταν ναι μεν αλλά. Απέχουν πού από το να θεωρηθούν δημιουργικά θετικές. Η καγκελάριος αναγνωρίζει την ανάγκη δημιουργίας Ευρωπαϊκού Ταμείου για την υποστήριξη των χωρών-μελών που βρίσκονται σε κρίση, αλλά αυτό ειδικά με προτεινόμενο κουμπαρά μόλις 30 δισ. θεωρήθηκε από όλους, σταγόνα στον ωκεανό.

Για παράδειγμα η κ. Μέρκελ απέφυγε να απαντήσει στην πρόταση Μακρόν με αφορμή τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους για αποπληρωμή με ρήτρα ανάπτυξης. Όμως το θέμα της ρύθμισης των χρεών, κυρίως αυτών του Νότου, όπου συμπεριλαμβάνει Ιταλία και Ισπανία, δηλαδή την τρίτη και την τέταρτη οικονομία τη Ευρωζώνης, προβάλει επιτακτικό με τις πολιτικές αλλαγές σε Ρώμη και Μαδρίτη. Αν η συγκεκριμένη στάση του Βερολίνου είναι τόσο διστακτική για διαπραγματευτικούς λόγους, μικρό το κακό. Στο τέλος του μήνα στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ πρέπει οι γαλλογερμανικές διαβουλεύσεις να έχουν ολοκληρωθεί.

Μέχρι χθες ξέραμε, πως γίνεται ότι λέει η γερμανική κυβέρνηση. Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί, διότι ακριβώς αυτό δημιούργησε τις ανισότητες, το οικονομικό και πολιτικό χάος. Να θυμίσουμε ότι ο νέος πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ, δήλωσε λίγες ώρες μετά τον διορισμό του ως νέου πρωθυπουργού ότι: «Η ΕΕ πρέπει να μετατραπεί σε έναν χώρο οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και ότι οι ανισότητες πρέπει να μειωθούν στο εσωτερικό της».

Μάλιστα στην πρώτη τηλεφωνική συνομιλία με τον Αλέξη Τσίπρα, όπως ανακοινώθηκε από το γραφείο του πρωθυπουργού, οι δύο ηγέτες «συμφώνησαν να συνεργαστούν στενά το επόμενο διάστημα, προκειμένου Ελλάδα και Ισπανία να συμβάλουν εποικοδομητικά στην προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στην Ευρωζώνη, την προώθηση της ατζέντας της κοινωνικής Ευρώπης, την αναθεώρηση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και την ειρήνη και σταθερότητα στη Μεσόγειο».

Επιπλέον ο νέος πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε, στην πρώτη επίσημη ομιλία του υπογράμμισε: Η Ιταλία ως ιδρυτική χώρα της ΕΕ έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να απαιτεί μια Ευρώπη πιο ισχυρή και πιο δίκαιη. Και για όσους έχουν απορία τι σημαίνει αυτό, ο ηγέτης της Λέγκας Ματεο Σαλβίνι, όταν πληροφορήθηκε ότι οι υπουργοί Εσωτερικών και Δικαιοσύνης δεν κατέληξαν σε συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του «Δουβλίνου» δήλωσε πανηγυρίζοντας: «Καταφέραμε να σπάσουμε το μέτωπο. Και αυτό σημαίνει ότι έχουμε βάρος στην ευρωπαϊκή πολιτική».

Το καθοριστικό μπλοκ του Νότου

Και τι θα γίνει από εδώ και πέρα; Τι θα γίνεται αν ο Ευρωπαϊκός Νότος που περιλαμβάνει Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία Πορτογαλία, Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, λειτουργήσει ενιαία με χώρες που έχουν άμεση ανάγκη την οικονομική ολοκλήρωση; Το Βερολίνο και οι ακόλουθοί του θα βρεθούν για πρώτη φορά σε δύσκολη θέση;

Στα πρώτα στάδια της ευρωπαϊκής νομισματικής ενοποίησης, οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονταν με ομόφωνη συγκατάθεση, όμως διαδοχικές μεταρρυθμίσεις στις Συνθήκες, επέκτειναν τη χρήση της πλειοψηφικής ψήφου. Η αντικατάσταση της ομοφωνίας με την πλειοψηφική ψήφο, είναι μια ένδειξη ενοποίησης, που σημαίνει πως οι χώρες είναι πρόθυμες να αποδεχθούν ακόμα και τις πολιτικές στις οποίες αντιτίθενται.

Φυσικά, αυτή η εξέλιξη συνοδεύτηκε από αρκετούς μηχανισμούς για να καθησυχάζονται τα κράτη μέλη, και δημιουργήθηκαν επίσης αρχές όπως η «ικανή πλειοψηφία» (το 55% των κρατών μελών που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού του μπλοκ), ή η «μειονότητα αρνησικυρίας» (που δίνει σε συγκεκριμένο αριθμό χωρών τη δυνατότητα να εμποδίζουν μια νομοθετική πρόταση). Έχει το Βερολίνο υποστηρικτές που να εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού της Ένωσης; Να που για πρώτη φορά δεν έχει αυτό το αβαντάζ.

Το μπαλάκι στο Βερολίνο

Με λίγα λόγια η Γερμανία είναι υποχρεωμένη, για να διατηρήσει το ρόλο της ηγέτιδας δύναμης, να αντιμετωπίσει τις ανάγκες και τη νέα πραγματικότητα στον ευρωπαϊκό χάρτη. Οικονομική ενοποίηση δεν σημαίνει μόνο Ταμείο αλληλοβοήθειας. Σημαίνει κοινός προϋπολογισμός, ενοποίηση του τραπεζικού συστήματος, κοινή φορολογική πολιτική με ελάχιστες στοχευμένες εξαιρέσεις και κοινός δανεισμός, δηλαδή ευρωομόλογα.

Είναι πλέον σαφές ότι το μπαλάκι βρίσκεται στο Βερολίνο. Αν οι γερμανικές ελίτ, που πίεσαν τους σοσιαλδημοκράτες να μπουν στην κυβέρνηση για να προσεγγίσουν ευκολότερα τις γαλλικές ιδέες, σαμποτάρουν την επανεκκίνηση της ΕΕ, τότε θα χρεωθούν απόλυτα τις ευθύνες μιας παρατεταμένης κρίσης. Και αν η ΕΕ χάσει την ευκαιρία να καλύψει μέρος του κενού που αφήνει η εξωτερική και οικονομική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, οι συνέπειες θα είναι σοβαρές για τις λειτουργικές παγκόσμιες ισορροπίες.