Πιο μακριά Αθήνα – Μόσχα

Του Δημήτρη Μηλάκα

Ήταν τον περασμένο Μάρτη όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωνε στους Ευρωπαίους εταίρους, στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., ότι την προηγούμενη μέρα είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ζητώντας τους «να μην παρασυρθούν σε μία σύγκρουση με τη Ρωσία» προχωρώντας σε απελάσεις Ρώσων διπλωματών ως αντίποινα για την υπόθεση Σκριπάλ (του Ρώσου διπλού πράκτορα που δηλητηριάστηκε στο Λονδίνο από πράκτορες της Μόσχας, όπως υποστήριζαν οι Βρετανοί). Τρεις μήνες μετά, η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στην απέλαση δύο Ρώσων (ο ένας στέλεχος της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα) και απαγόρευσε σε δύο ακόμα την είσοδο στη χώρα.

Τι μεσολάβησε μέσα σ’ αυτό το τρίμηνο και οδήγησε την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει σε μία κίνηση σύγκρουσης με τη Ρωσία; Μήπως οι παρεμβάσεις των Ρώσων που ενόχλησαν την Αθήνα εκδηλώθηκαν ακριβώς μέσα σ’ αυτό το τελευταίο τρίμηνο ενώ μέχρι τότε οι προσπάθειες τους για επιρροή ήταν ανύπαρκτες; Ή μήπως τις δραστηριότητες της ρωσικής πρεσβείας η ελληνική κυβέρνηση και οι αρμόδιες υπηρεσίες της απλώς τις πήραν χαμπάρι τώρα;

Πριν περιγράψουμε τις αφορμές που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση για την απέλαση των Ρώσων (όπως αποκάλυψε η εφημερίδα «Καθημερινή») αξίζει να προτάξουμε το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν έμπειροι διπλωμάτες με τους οποίους συνομίλησε το «Ποντίκι». Όπως μας είπαν, εν όψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που ξεκίνησε σήμερα με στόχο να συσπειρώσει τους συμμάχους απέναντι στον αντίπαλο ή εχθρό Πούτιν, η ελληνική κυβέρνηση θέλησε να υπογραμμίσει ότι έχει κάνει όλα της τα μαθήματα και δεν έχει αφήσει κανένα ακάλυπτο σημείο που θα μπορούσε να εκληφθεί ως απροθυμία συστράτευσης με το δυτικό – αμερικανικό μέτωπο κατά της Ρωσίας.

Οι ρωσικές παρεμβάσεις

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Καθημερινής», η οποία και αποκάλυψε το θέμα, τα μέτρα (οι απελάσεις) που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση αποτελούν απάντηση σε παράνομες ενέργειες εντός της ελληνικής επικράτειας, οι οποίες συνιστούν παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας. Ανάμεσα στις κατηγορίες που απευθύνει η Αθήνα προς τους διπλωμάτες είναι οι απόπειρες αλίευσης και διακίνησης πληροφοριών, αλλά και χρηματισμού κρατικών λειτουργών.

Σύμφωνα με τις πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών που επικαλείται η «Καθημερινή», η συγκεκριμένη υπόθεση φέρνει στην επιφάνεια μια υπόγεια ένταση που φαίνεται να υπάρχει ανάμεσα σε Αθήνα και Μόσχα, τα τελευταία δύο χρόνια, για λόγους οι οποίοι συνδέονται και με το γενικότερο περιβάλλον ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή. Σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές, παρά την προσπάθεια της Αθήνας να διατηρήσει τις σχέσεις με τη Μόσχα σε ένα καλό επίπεδο, το τελευταίο χρονικό διάστημα, διάφοροι «μηχανισμοί» που συνδέονται με τα ρωσικά συμφέροντα στην Ελλάδα προσπαθούν να αναμειχθούν στα εσωτερικά της χώρας.

Τα σημεία τριβής

Αναζητώντας μια πειστική εξήγηση για την εκδήλωση αυτής της πρωτοφανούς – για τις ελληνορωσικές σχέσεις – έντασης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δυο γεγονότα, τα οποία έχουν να κάνουν με τη σαφή επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης να ευθυγραμμιστεί απόλυτα με την «αμερικανική» γραμμή στην περιοχή (η οποία στρέφεται κατά της ρωσικής επιρροής, αλλά κατά την άποψη της ελληνικής κυβέρνησης, συμπίπτει και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας).

Γεγονός πρώτο: η ελληνοαμερικανική συμφωνία για δημιουργία τερματικού σταθμού για το αμερικανικό σχιστολιθικό φυσικό αέριο στην Αλεξανδρούπολη. Ο σταθμός θα «υποστηρίζεται» και από αμερικανική στρατιωτική βάση. Με τη συμφωνία αυτή μπαίνει οριστικό τέλος στον νότιο ελληνικό δρόμο μεταφοράς ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Γεγονός δεύτερο: η συμφωνία των Πρεσπών με την οποία ανοίγει ο δρόμος ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ δημιουργούν «φράγμα» στη ρωσική επιρροή στα δυτικά Βαλκάνια, έχοντας μέσα από το πλαίσιο του ΝΑΤΟ ρυμουλκήσει σ’ αυτήν την «αντιρωσική» επιλογή το σύνολο των Ευρωπαίων.

Αυτές οι δύο αποφάσεις / επιλογές της Αθήνας πιθανότατα πολλαπλασίασαν σε βαθμό «ενοχλητικό» τη ρωσική δραστηριότητα, με στόχο την επιρροή στο ελληνικό έδαφος. Όπως μεταφέρει το ρεπορτάζ της «Καθημερινής», το τελευταίο χρονικό διάστημα, διάφοροι «μηχανισμοί» που συνδέονται με τα ρωσικά συμφέροντα στην Ελλάδα προσπαθούν να αναμειχθούν στα εσωτερικά της χώρας.

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν στο ελληνικό ΥΠΕΞ, ο ρωσικός δάκτυλος διά της παροχής υλικών και χρηματικών κινήτρων επιχείρησε να επηρεάσει δήμους και μητροπολίτες, με στόχο θετικές προς τα συμφέροντα της Μόσχας παρεμβάσεις σε ιδιαίτερα ευαίσθητα εθνικά ζητήματα και συμφέροντα της Ελλάδας στα Βαλκάνια, ειδικότερα στο θέμα της ονοματολογικής διαφοράς με την ΠΓΔΜ.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, σε σχόλιό του στον ΣΚΑΪ, επιβεβαίωσε το γεγονός της απέλασης λέγοντας ότι η Ελλάδα θέλει καλές σχέσεις με όλα τα κράτη, και πρόσθεσε πως όλοι οφείλουν να σέβονται το διεθνές δίκαιο και εμάς. «Σε αυτό το πλαίσιο, όποτε έχει χρειαστεί, έχουν ληφθεί μέτρα, και αυτό έγινε και αυτή τη φορά».

Η υπόθεση αυτή, όπως υποστηρίζουν διπλωματικές πηγές, εγκαινιάζει μια περίοδο δυσκολιών στις ελληνορωσικές σχέσεις, οι οποίες θα αποτυπωθούν στο εγγύς μέλλον. Προς το παρόν, πάντως, η Μόσχα, από την πλευρά της, ανακοίνωσε πως είναι έτοιμη να «απαντήσει» με τον ίδιο τρόπο σε αυτή την κίνηση της Αθήνας, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Interfax επικαλούμενο το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας…