Όλη η χώρα μια Ελένη από το Κωσταλέξι…

Της Ελένης Καρασαββίδου

Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πραγματικά τη διαφορετική έμφαση …. στον «γεννημένο παρεκκλίνοντα» ή τις «κοινωνικές συνθήκες», χωρίς να λάβουμε υπόψη την ιδιαιτερότητα της … διπολικής κοινωνικής-οικονομικής ανάπτυξης, η οποία συνεπαγόταν πολύ διαφορετικές μορφές οικονομικής ανάπτυξης, ποσοστών ανεργίας, τύπων της εργατικής τάξης στο Bορρά και το Nότο»,  έγραψε, για το Ιταλικό παράδειγμα,  ένας από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους του εγκλήματος, ο Melossi. Πράγματι για να ανακαλύψεις τις κρυμμένες πλευρές μιας κοινωνίας, άρα τις σημαντικότερες, έχει ενδιαφέρον να δεις όχι μόνο το πώς γεννιέται αλλά και το πώς αντιμετωπίζεται το έγκλημα. Τι επιλέγεται να μας σοκάρει, αν μας σοκάρει στ’ αλήθεια… Και παρόλο που δεν είναι μονάχα ελληνικό το φαινόμενο, είναι οι δικές μας ιδιαιτερότητες που αποτελεί ευθύνη μας`να μας απασχολήσουν.

Πάντοτε μου έκανε εντύπωση λοιπόν πως σε μια χώρα που μόλις 7 δεκαετίες πριν, επί εμφυλίου  κόβαν κεφάλια και τα καρφώναν σε πασάλους ή τα κρεμούσαν σε φανοστάτες,  ο «πολιτισμένος» αυτός λαός επέμενε πως διέπρεψε όπου πήγε ως μετανάστης, καθαγιάζοντας λόγω αρχαίας καταγωγής τους τόπους μετανάστευσής του. Βέβαια ο πιο δημοφιλής μας πολιτιστικός μύθος καταλύεται εύκολα αν διαβάσει κανείς τις καθεαυτό, αρετουσάριστες αναμνήσεις των ίδιων των Ελλήνων μεταναστών, όπως το βιβλίο της Αλεξάνδρας Πασχαλίδου «Σε Ξένες Γειτονιές» για την «ανεκτική» Σουηδία ή δει ταινίες όπως το «Με λένε Στέλιο», για να αναφέρουμε ελάχιστα παραδείγματα. Και προφανώς δεν ήταν οι Έλληνες μετανάστες που φταίγαν, αλλά δεν ήταν κι η καταγωγή ή η ‘τέλεια συμπεριφορά’ τους που τους έκανε ‘καλοδεχούμενους’…

Μου έκανε επίσης εντύπωση πως σε χώρα που η πανσπερμία του φόβου και της αγραμματοσύνης μέσα από τη συκοφαντία και τη ρουφιανιά του γείτονα (μαζί με τον διαταξικό  πολιτικό φανατισμό και το κυνηγητό του άμεμπτου μικροαστικού προφίλ σε όλες τις πολιτικές εκδοχές του) ήταν τα βασικότερα προαπαιτούμενα κοινωνικής ανόδου, (δομώντας το αντίστοιχο κοινωνικό υποκείμενο), υπήρξε αίσθημα έντονου σοκαρίσματος όταν αποκαλύφθηκε σαν σπυρί κακό που κανένα τουριστικό μεικ απ δεν μπορούσε να αναιρέσει, η Ελένη από το Κωσταλέξι.

Ακόμη και στις μέρες μας μου κάνει εντύπωση που η κοινωνία μας σοκαρίστηκε από την «τρομερή» λέει αποκάλυψη πως υπάρχουν φαινόμενα εκφοβισμού και σωματικής ή και σεξουαλικής βίας στα ελληνικά σχολεία.  Λες και μικρές και μεγαλύτερες κοινωνίες και οι θεμέλιοι λίθοι τους, οι νοικοκυραίοι,(πολύ κοντά συχνά -σαν το άλλο πρόσωπο του ίδιου δηλαδή του ‘Ιανού’- στους εξίσου νάρκισσους και μάτσο υπερεπαναστάτες) δεν βλέπουν το πώς αντιμετωπίζουν τα καμάρια τους τα άλλα πλάσματα: Το αναίτιο κυνηγητό στ’ αδέσποτα, ακόμη και στα πουλιά, το δίχως λόγο ποδοπάτημα των λουλουδιών. Λες και δεν ξέρουν αυτές οι κοινωνίες πως αποτελούν παιδικές και εφηβικές «πλάκες» φαινόμενα όπως το κατακρεουργημένο κουτάβι στο Άργος πριν λίγα χρόνια ή το σκυλί που το ανατίναξαν με βεγγαλικό στο στόμα το φετινό Πάσχα κάπου στην Πελοπόννησο. Λες και δεν αποτελεί κλιμάκωση αυτής της νοοτροπίας έπειτα το μπούλινγκ και των δίποδων διαφορετικών σε μια ευρύτερη κοινωνία στην οποία η βία έχει διαχυθεί «νομιμοποιημένη».

Όπως όμως έχει σωστά ειπωθεί το εθνικό μας σπορ είναι να πέφτουμε από τα σύννεφα. Για ακόμη μια φορά λοιπόν πέσαμε από τα σύννεφα με την αυτοκτονία ενός 15χρονου παιδιού και τη βία που είχε υποστεί όπως φαίνεται μέσα από κείνο το σπαρακτικό «με κατέστρεψαν». Λες και δεν είχε υπάρξει η περίπτωση της μαθήτριας από τη Βουλγαρία που βιάστηκε στις τουαλέτες του σχολείου της από παιδιά υπεράνω υποψίας… Λες και δεν έχει υπάρξει η περίπτωση του Βαγγέλη Γιακουμάκη που δολοφονήθηκε από (πιθανότατα πολιτικά προστατευμένους στη μικρή  κοινωνία καταγωγής τους) «λεβέντες».  Λες και δεν υπάρχουν μυριάδες περιστατικά πογκρόμ που δεν φτάνουν ποτέ στην επιφάνεια….

Όλη η χώρα μια Ελένη από το Κωσταλέξι. Χωμένη βαθιά στα έγκατα της γης για να μην δούμε το κρυφό πρόσωπό της. Και να μην αναλάβουμε την ευθύνη του. Η ίδια χώρα που ως επίσημη κρατική ανάγνωση (η κριτική αποτίμηση της οποίας δυστυχώς τσουβαλιάζει αδίκως, χάρην οικονομίας και αποκρυστάλλωσης, και τους διαφορετικούς) ειρωνευόταν δεκαετίες το φτωχικό μεγαλείο της Ψωροκώσταινας γιατί ήθελε, δίχως ηθικό και πνευματικό κόπο, να «μεγαλοπιαστεί». Άλλωστε γιατί αφού μας το χρωστούσε η μοίρα ως απογόνους του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη; Θα εξακολουθήσουμε να πέφτουμε από τα σύννεφα λοιπόν.  Είναι τόσο ενοχλητικό να αλλάξει…. Ο ιδεολογικός ρόλος του εγκλήματος και των στάσεων απέναντί του απορρέει από την ίδια την εγγενή σχέση του με την κάθε μικρή ή μεγάλη εξουσία, σχέση η οποία είναι λόγος ύπαρξης, αλλά και όρος επιβίωσής του. Οπότε όλοι κι όλες, σε διαφορετικές ποσότητες φυσικά (αφού κάποιοι κατεξοχήν άρχουν), και με διαφορετικές ποιότητες έστω, παραδομένοι στη γη και παραδαρμένοι στα σύννεφα, βολευόμαστε. «Its Elementary Watson».