Ποια συνεργασία; Το είχε πει ο Λεωνίδας Κύρκος…

Καιρός είναι στις προσεχείς εκλογές να αποκατασταθεί η κανονικότητα στη χώρα. Να συνεργαστούν συγγενείς πολιτικά δυνάμεις. Για να μην επαναληφθούν, σαν τραγωδία, όσα έγιναν το 2009, το 2012 αλλά και το 2015

Του Γιώργου Καρελιά   

Εγινε αλλαγή προσώπου στη θέση του γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ. Ε και; Εγινε και ο ανασχηματισμός. Ομως, έτσι όπως έγινε, δεν αξίζει περαιτέρω σχολιασμό. H κυρία Παπακώστα προσθέτει απλώς μια ψήφο στην κυβερνητική πλειοψηφία. Οι κυρίες Ξενογιαννακοπούλου και Ζορμπά, με καταγωγή από το ΠΑΣΟΚ, αποτελούν απλώς προσθήκες και όχι «άνοιγμα στην Κεντροαριστερά». Θα ήταν τέτοιο αν στην κυβέρνηση εισερχόταν, για παράδειγμα, ο Γιάννης Ραγκούσης με εκφρασμένη άποψη για τη συνεργασία Αριστεράς και Κεντροαριστεράς και με σημαντικό μεταρρυθμιστικό έργο ως υπουργός την περίοδο 2009-2011. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν πρωτοτύπησε. Προσάρμοσε τον ανασχηματισμό στις εκλογικές επιδιώξεις του. 

Πάμε γι’ άλλα, λοιπόν, με αφορμή τη συμπλήρωση εφτά χρόνων από τον θάνατο του Λεωνίδα Κύρκου (28 Αυγούστου 2011).   

Ας αρχίσουμε με μια γενικώς αποδεκτή διαπίστωση. Σε λίγο συμπληρώνονται εννιά χρόνια από το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης, που συντάραξε και την Ευρώπη. 

Σ’ αυτά τα χρόνια τα είδαμε όλα. Φυσικά και αφύσικα: 

-Είδαμε, στην αρχή, την αυτοδύναμη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (Γιώργου Παπανδρέου), που επιχείρησε μόνη της να σηκώσει όλο το βάρος της κρίσης, αφήνοντας έτσι να πέσει στα μαλακά η προηγούμενη κυβέρνηση (Κώστα Καραμανλή), που οδήγησε στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό και στην χρεοκοπία. Η κυβέρνηση Παπανδρέου κατέρρευσε μόλις συμπλήρωσε δυο χρόνια θητείας. 

-Είδαμε, στη συνέχεια, μια πρωτοφανή στα ελληνικά πολιτικά πράγματα εξέλιξη: την κυβερνητική συνεργασία ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-Δημοκρατικής Αριστεράς (κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέζου-Κουβέλη), η οποία έφερε στο ίδιο τραπέζι τα δύο βασικά κόμματα της Μεταπολίτευσης. Εξέλιξη αδιανόητη έως πριν από λίγο διάστημα. Η κυβέρνηση αυτή άντεξε δυόμισι χρόνια. 

– Είδαμε, βλέπουμε ακόμα, την πιο απίθανη εξέλιξη, δηλαδή τον ερχομό στην εξουσία ενός κόμματος της παραδοσιακής Αριστεράς, σε συνεργασία με ένα κόμμα-απόφυση της Δεξιάς (κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου). 

Τα έχουμε δει όλα; Κάνε με προφήτη να σε κάνω βασιλιά. Θα τα έχουμε δει όλα αν, στις επόμενες εκλογές, η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη πετύχει την αυτοδυναμία. Ή αν, μη όντας αυτοδύναμη, σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας (ξανά) με το ΠΑΣΟΚ. Το πρώτο είναι πιθανό ενδεχόμενο, το δεύτερο όχι και τόσο (όμως αυτό, δεν είναι του παρόντος). Δεν θα τα έχουμε δει όλα αν το εκλογικό αποτέλεσμα είναι τέτοιο που θα υποχρεώσει τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, να συνεργαστούν, κατά το πρότυπο της συνεργασίας Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία. 

Το ενδεχόμενο φαίνεται σήμερα απίθανο. Oμως, απίθανο ήταν και αυτό που συνέβη το 2012, απίθανη και η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ το 2014. Δεν θα επεκταθούμε επ’ αυτού. Ας δούμε το θέμα από άλλη οπτική γωνία, αυτή που συνδέεται με την επέτειο του θανάτου του Λεωνίδα Κύρκου. 

Διαπίστωση πρώτη: ο μακαρίτης δεν δίστασε να συνεργαστεί με το άλλοτε θανάσιμα αντίπαλο κόμμα (κυβέρνηση ΝΔ-Συνασπισμού 1989). 

Διαπίστωση δεύτερη: αργότερα ο Κύρκος δεν δίστασε να αναγνωρίσει ότι ήταν λάθος η παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο ειδικό Δικαστήριο, η οποία είχε εξυπηρετήσει τις εκλογικές επιδιώξεις του άλλοτε θανάσιμου αντιπάλου του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. 

Διαπίστωση τρίτη: προς τα τέλη του βίου του και αφού είχε αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική, ο Κύρκος είχε προσπαθήσει να γίνει το πολιτικά αυτονόητο: να συνεργαστούν πολιτικά συγγενείς δυνάμεις. Το 2009 είχε προτρέψει την τότε ηγεσία του Συνασπισμού της Αριστεράς να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ. Το είχε αποδεχθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, αλλά το απέρριψαν ο Αλέξης Τσίπρας και ο Φώτης Κουβέλης. 

Το 2008 «προφήτευε» ότι τα δύο κυρίαρχα (τότε) πολιτικά κόμματα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, «θα κινδυνεύσουν να μείνουν στην Ιστορία ως διαχειριστές μια επαχθούς χρεοκοπίας». Δεν έπεσε καθόλου έξω. 

Αλλά και για την Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ (ο Τσίπρας είχε εκλεγεί αρχηγός) έλεγε: «Παπαγαλίζουν μια ηθική των πεποιθήσεων και δεν εμφορούνται από καμία ηθική της ευθύνης. Αμάθητοι από την εξουσία, έχουν μετατρέψει την κατεδάφιση της εξουσίας σε ιδεολογική πρόταση και σε πολιτική πρακτική» (εδώ). 

Ο Κύρκος δεν πρόλαβε να δει την εκτίναξη του μικρού κόμματος στο 35% και στην εξουσία. Με βάση τα δικά του λόγια, μπορούμε να εικάσουμε βασίμως ότι το 2015 θα προσπαθούσε αποτρέψει την τερατογένεση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Και σήμερα, αναγνωρίζοντας την ευδιάκριτη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς την ευρωπαϊκή κανονικότητα, θα προσπαθούσε να φέρει σε παράλληλους δρόμους τις συγγενείς πολιτικές δυνάμεις. Αυτό πολύ απλά σήμερα σημαίνει: 

1. Η ΝΔ μπορεί να κυβερνήσει αυτοδύναμη, αλλά δεν μπορεί να (ξανα)συγκυβερνήσει με το ΠΑΣΟΚ. Αλλωστε, δεν το αντέχει το ΠΑΣΟΚ των μονοψήφιων εκλογικών ποσοστών. Ο κ. Μητσοτάκης μπορεί να συνεργαστεί με όποιο συγγενικό κόμμα είναι διαθέσιμο. 

2.Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να (ξανα)συγκυβερνήσει με τους ΑΝΕΛ, ακόμα κι αν -πράγμα απίθανο- το επιτρέπουν οι εκλογικοί συσχετισμοί. Είναι καιρός να αρχίσουν να μπαίνουν σε κανονικό δρόμο οι σχέσεις Αριστεράς και Κεντροαριστεράς. Δεν μπορεί να γίνει έως τις προσεχείς εκλογές, μπορεί να το επιβάλουν οι ψηφοφόροι μετά από αυτές. Αυτή είναι η ομαλή ροή των πραγμάτων, βεβαίως υπό την προϋπόθεση ότι η κατάσταση της χώρας θα αρχίσει σιγά-σιγά να μπαίνει στην πολυπόθητη κανονικότητα. Αλλιώς, ίσως ξαναδούμε ό,τι είδαμε το 2009, το 2012 και το 2015 και μάλιστα σε χειρότερες εκδοχές τους. 

Θα πρόκειται για επανάληψη της Ιστορίας, σύμφωνα με τη ρήση του Μαρξ: σαν τραγωδία.    .