Ο Κώστας Γαβράς ζει, η αθλιότητα βασιλεύει!

των Ν. Μπογιόπουλου – Γ. Χολέβα

Μια ανάρτηση στο twitter από ψεύτικο λογαριασμό με το όνομα της νέας υπουργού Πολιτισμού, της Μυρσίνης Ζορμπά, ανακοίνωσε τον «θάνατο» του σπουδαίου σκηνοθέτη, Κώστα Γαβρά. Η «είδηση» δημοσιεύθηκε ακόμα και σε ΜΜΕ του εξωτερικού.  Λίγα λεπτά μετά την ανάρτηση εμφανίστηκε νέα που διέψευσε την προηγούμενη, αναφέροντας πως o λογαριασμός κατασκευάστηκε από κάποιον «Ιταλό δημοσιογράφο» με το όνομα Tomasso Debenedetti.

H υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά, σε δήλωση της στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ανέφερε ότι δεν ήταν δική της η ανάρτηση, αλλά ούτε και ο λογαριασμός που χρησιμοποιήθηκε στο όνομα της. Σημείωσε πως έχει ήδη καταφύγει στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για τη διερεύνηση της υπόθεσης. 

Ο διάσημος Έλληνας σκηνοθέτης, μιλώντας ζωντανά στην ΕΡΤ-1 και στην εκπομπή «Δεύτερη Ματιά», αφού δήλωσε με χιούμορ «είμαι πάρα πολύ καλά, σας διαβεβαιώνω» πρόσθεσε ότι «είναι περίεργα πράγματα αυτά» και πως «κάποια κακά νέα που γίνονται ως αστεία από κάποιους, μέχρι να διερευνηθούν, γίνονται πιστευτά από την κοινή γνώμη».

Σε ό,τι αφορά τον Tommaso Debenedetti που υπογράφει σαν δημοσιογράφος κατασκευάζει τέτοιες μακάβριες ειδήσεις – απάτες, δημιουργώντας προφίλ στο όνομα άλλων προσώπων και αναρτά «ειδήσεις» θανάτων αναγνωρίσιμων προσωπικοτήτων. Ο Κώστας Γαβράς δεν είναι το πρώτο «θύμα» του σε αυτή την αθλιότητα.

Η έκταση που πήρε η ψευδής είδηση για τον Κώστα Γαβρά επιβάλλει ορισμένες παρατηρήσεις: 

Το πρώτο και αυτονόητο, όπως φάνηκε για μια ακόμη φορά, είναι ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και το διαδίκτυο είναι «ανοιχτά» και διάτρητα σε εκείνου του είδους τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, που μπορεί να οφείλεται ακόμα και στα αρρωστημένα «χόμπι» των διαφόρων Debenedetti. Πέρα, δηλαδή, από τις σκόπιμα κατασκευασμένες ειδήσεις, με εμφανή πολιτική – οικονομική – κοινωνική ιδιοτέλεια, υπάρχει και ο κίνδυνος να δημοσιευθούν σοβαρές «ειδήσεις» (ακόμα και για το θάνατο ενός ανθρώπου) επειδή κάποιος …διασκεδάζει να κοροϊδεύει. Το θέμα, λοιπόν, του τρόπου λειτουργίας και των ίδιων των εταιρειών που ηγούνται του χώρου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που συνδέεται άμεσα με την προστασία των προσωπικών δεδομένων και των απόψεων του κάθε χρήστη, αναδεικνύεται σε πολύ σοβαρό ζήτημα. 

Από εκεί και πέρα – κι επειδή η κατασκευή προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς (πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς)  – το θέμα γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκο, δεδομένου ότι ολόκληροι μηχανισμοί στήνονται για τη διαμόρφωση και τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης γύρω από το α’ ή στο β’ θέμα ή για να συκοφαντηθεί το α’ ή το β’ πρόσωπο, με κατασκευασμένους, ανώνυμους κ.ο.κ λογαριασμούς.

Αυτόματα προκύπτει ο ρόλος των ΜΜΕ, αφού αυτά έρχονται, ενίοτε, να επικυρώσουν την τάδε ή δείνα ανάρτηση, πολλαπλασιάζοντας την απήχηση της. Στην εποχή της ταχύτητας του διαδικτύου οι χρόνοι που «πρέπει» να «ανέβει» μια είδηση για να εξασφαλιστεί η «πρωτιά» είναι ελάχιστοι. Το αποτέλεσμα, πέρα από τις περιπτώσεις που μιλάμε για συνειδητή αναπαραγωγή ψευδούς είδησης, είναι και τα ίδια τα ΜΜΕ να πέφτουν θύματα fake news.

Ωστόσο, είναι προφανές ότι η ταχύτητα της εποχής μας δεν αποτελεί άλλοθι για κανένα ΜΜΕ  όσον αφορά την ευθύνη του (μηδέ του «Ημεροδρόμου» εξαιρουμένου αφού κι εμείς έχουμε υπάρξει θύματα αναπαραγωγής fake news ) να θωρακίζεται το ίδιο και ταυτόχρονα να προστατεύει τους αναγνώστες του και την κοινή γνώμη μέσα από την υπεύθυνη διαχείριση των ειδήσεων, τη διασταύρωση, την έρευνα, το ρεπορτάζ καθώς και τους κανόνες δεοντολογίας.

Παράλληλα, το θέμα είναι σε ποιο βαθμό μπορεί να ασκείται πολιτική, από τα κέντρα εξουσίας και τους πολιτικούς παράγοντες που τα απαρτίζουν,  μέσα από την «ευκολία» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Εξηγούμαστε: Μπορεί στην προκειμένη περίπτωση να ήταν κατασκευασμένος ο λογαριασμός της υπουργού Πολιτισμού όμως και στη χώρα μας – όπως και παγκοσμίως – βλέπουμε προέδρους, πρωθυπουργούς, υπουργούς, πολιτικούς ταγούς να «διαχειρίζονται» σοβαρά θέματα μέσα από «τιτιβίσματα» και κάθε λογής facebookίες…

Σε κάθε περίπτωση, η περίοδος που διανύουμε (η ψευδής είδηση για τον θάνατο του Κώστα Γαβρά είναι απλώς η αφορμή να το υπογραμμίσουμε ξανά) φωνάζει ότι σε συνθήκες τεχνολογικής και επιστημονικής επανάστασης, η λειτουργία των ΜΜΕ χωρίς κανόνες (τέτοιων που δεν θα παρέχουν ούτε τη «νομιμοποίηση» της λογοκρισίας, αλλά ούτε και το ανεξέλεγκτο της απάτης, της προπαγάνδας και της διαστρέβλωσης), θα οδηγεί σε καταστάσεις που μπροστά τους η «Τιμισοάρα» και οι «Κορμοράνοι» του Περσικού θα μοιάζουν με παιδικές ασθένειες.