Οι Ρώσοι δεν είναι πια (τόσο) φίλοι μας…

Από τυπικά καλές οι ελληνορωσικές σχέσεις εξελίσσονται σε ψυχροπολεμικές. Αφορμή η συμφωνία Ελλάδας-ΠΓΔΜ, που η Μόσχα επιχειρεί –και έχει κάθε συμφέρον- να υπονομεύσει. Η κυβέρνηση Τσίπρα επέλεξε τη σύμπλευση με τη Δύση

Του Γιώργου Καρελιά   

Από την άνοιξη του 2015 που ο Αλέξης Τσίπρας πήγε, για πρώτη φορά ως Πρωθυπουργός, στη Μόσχα και συνειδητοποίησε ότι δεν μπορεί να περιμένει καμιά βοήθεια, ως αντίβαρο στις απαιτήσεις των ευρωπαίων δανειστών, έχουν περάσει περισσότερα από τρία χρόνια. Η Ελλάδα παρέμεινε στο ευρωπαϊκό οικονομικό άρμα. Και η πρώτη αριστερή κυβέρνηση ενίσχυσε τους δεσμούς της με τις ΗΠΑ. 

Οι σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας παρέμειναν τυπικά καλές, αλλά η ψυχρότητα ήταν εμφανής. Από το σημείο αυτό, όμως, μέχρι την εξέλιξή τους σε «ψυχροπολεμικές» η απόσταση είναι μεγάλη και ουδείς το περίμενε. Πόσο μάλλον που μια κυβέρνηση της Αριστεράς έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει ευθέως την κυβέρνηση Πούτιν ότι υπονομεύει την εθνική κυριαρχία της Ελλάδας! Πρόκειται για βαριά κατηγορία που ταιριάζει μόνο σε εχθρικές χώρες. 

Τα μέτρα που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση (απελάσεις Ρώσων) και τα ρωσικά αντίμετρα (αντίποινα) βρίσκονται σε εξέλιξη. Το συγκρουσιακό κλίμα συντηρείται με εκατέρωθεν ανακοινώσεις γραμμένες σε οξύ ύφος και είναι άδηλο πού μπορεί αυτό να οδηγήσει. 

Η τροπή αυτή είχε ως αφορμή την συμφωνία Ελλάδας-ΠΓΔΜ. Η Ρωσία δεν έκρυψε ποτέ ότι είναι αντίθετη στην ένταξη της μικρής γειτονικής μας χώρας στο ΝΑΤΟ. Διότι, αν η ένταξη αυτή γίνει(μαζί και της Αλβανίας), η ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια αποδυναμώνεται μέχρις εξαφανίσεως. Η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι ήδη μέλη. Και απομένει η Σερβία, της οποίας, όμως, το ένα πόδι είναι σήμερα φιλορωσικό και το άλλο φιλοδυτικό, αφού επιδιώκει να μπει στην Ευρωπαϊκή Ενωση. 

Η Ρωσία καταβάλλει κάθε προσπάθεια να εμποδίσει αυτές τις εξελίξεις και ειδικότερα να υπονομεύσει την συμφωνία των Πρεσπών. Τα προηγούμενα χρόνια στήριζε την κυβέρνηση του εθνικιστή Γκρουέφκσι, που απέρριπτε κάθε λύση με την Ελλάδα στο πρόβλημα του ονόματος. Τώρα που, με την κυβέρνηση Ζάεφ, η λύση φαίνεται να πλησιάζει, φαίνεται να εντάθηκαν και οι ρωσικές προσπάθειες για την ματαίωσή της. Καταγγελίες για ρωσική ανάμειξη έγιναν και από τις δύο κυβερνήσεις, Αθήνας και Σκοπίων. Ο ίδιος ο Ζάεφ μίλησε για φιλορώσους επιχειρηματίες, που προσπαθούν αν υπονομεύσουν το επικείμενο δημοψήφισμα. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών κατάγγειλε ανοικτά, για δεύτερη φορά χτες, απόπειρες «υπονόμευσης της εξωτερικής πολιτικής» της Ελλάδας ακόμα και με «εξαγορά κρατικών αξιωματούχων» (εδώ η ανακοίνωση). 

Για τα δεδομένα των μέχρι τώρα σχέσεων των δύο χωρών η φρασεολογία αυτή είναι πρωτοφανής και δείχνει το μέγεθος της επιδείνωσης που έχει εν τω μεταξύ επέλθει. Απλώς ενδεικτικό είναι ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος ανέβαλε (ή ματαίωσε) την επίσκεψή του στην Αθήνα, σπεύδει την επόμενη εβδομάδα στην Αγκυρα. Την ίδια στιγμή που το ελληνικό ΥΠΕΞ αποκαλεί την Ρωσία «σύντροφο εν όπλοις της Τουρκίας»! 

Φαίνεται ότι Τσίπρας και Κοτζιάς έχουν αποφασίσει να συγκρουστούν με την ρωσική κυβέρνηση, επειδή θεωρούν ότι αυτή επιχειρεί να υπονομεύσει μια βασική επιλογή τους, όπως είναι η συμφωνία με τα Σκόπια. Και σ’ αυτή την επιλογή τους έχουν την ανοιχτή υποστήριξη συνολικά της Δύσης, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το ρίσκο από τη σύγκρουση με την Ρωσία δεν είναι πολιτικό. Η Ελλάδα έχει ανάγκη -πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά- τη Δύση, την ώρα που η Τουρκία του Ερντογάν βρίσκεται σε «πόλεμο» μαζί της (εδώ το τελευταίοεπεισόδιο) και προσπαθεί να βρει αποκούμπι στην Ρωσία του Πούτιν. Το ρίσκο για την Ελλάδα είναι οικονομικό (εμπορικές συναλλαγές, τουρισμός), αν η άλλη πλευρά το τραβήξει, για παράδειγμα, σε κάποιου είδους «εμπάργκο». 

Ετσι κι αλλιώς η σημερινή διαταραχή αποδυναμώνει έως ένα βαθμό τον διαχρονικό μύθο του ξανθού γένους, που (θα) πρόσφερε βοήθεια στην ομόθρησκη Ελλάδα σε δύσκολες στιγμές. Ουσιαστικά αυτό δεν συνέβη ποτέ. Απλώς είναι εντυπωσιακό που η επιδείνωση των ελληνορωσικών σχέσεων συνέβη επί των ημερών μιας αριστερής κυβέρνησης. 

Είναι ακόμα ένα καπρίτσιο της Ιστορίας, που απλώς επιβεβαιώνει την σκληρή πραγματικότητα. «Ετσι είναι γιατί δεν γίνεται αλλιώς», σύμφωνα με ένα θεολογικό επίγραμμα…