Διχοτόμηση Κοσόβου: Το ντόμινο του Σερβικού και Αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού

Η συζήτηση για το ενδεχόμενο διχοτόμησης του Κοσόβου έχει προκαλέσει ανησυχία, πυροδοτώντας έναν νέο γύρο εθνικιστικών αντιπαραθέσεων στη μπαρουταποθήκη των Βαλκανίων.

Σχεδόν το 90% του πληθυσμού του Κοσόβου είναι Αλβανοί και από τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του το 2008 αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εστίες έντασης στα Βαλκάνια. Η Σερβία, όπως και η σύμμαχός της Ρωσία, δεν αναγνώρισαν ποτέ την ανεξαρτησία του Κοσόβου, που αποτελεί και μια, υψηλής ιστορικής και συμβολικής σημασίας, περιοχή για τους Σέρβους. Αντίθετα οι ΗΠΑ έσπευσαν από την αρχή να υποστηρίξουν την ανεξαρτησία, ενώ οι Αλβανοί Κοσοβάροι, πάντα έχουν στραμμένο το βλέμμα τους προς την «μαμά» Αλβανία, επιδιώκοντας την τελική ένωση.

Σήμερα, ως «λύση» που βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων παρουσιάζεται το σενάριο της διχοτόμησης του Κοσόβου, ώστε να αναγνωρίσει η Σερβία την ανεξαρτησία του. Η Σερβία δηλώνει πως υποστηρίζει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, Ρωσία και ΗΠΑ φαίνεται επίσης πως τα έχουν βρει. Από την άλλη η ηγεσία του Κοσόβου εμφανίζεται αρχικά αντίθετη. Όμως, όπως ήταν αναμενόμενο, οι πιέσεις εντείνονται και ήδη υπήρξε αναφορά από τον πρόεδρο του Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι για ενδεχόμενη συζήτηση σχετικά με μια «διόρθωση των συνόρων».

Η διχοτόμηση του Κοσόβου, όπως υπογραμμίζουν οι υποστηρικτές της ιδέας, θα επιτρέψει στις δύο πλευρές να διατηρήσουν υπό τον έλεγχό τους τις περιοχές που κυριαρχούν οι εθνοτικές τους ομάδες. Όμως πολλοί προειδοποιούν πως η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου θα ανοίξει το «Κουτί της Πανδώρας», καθώς διεκδικήσεις για επαναπροσδιορισμό συνόρων, βάσει εθνοτικών μειονοτήτων, υπάρχουν και σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων, όπως στη Βοσνία, το Μαυροβούνιο και την ΠΓΔΜ.

Βοσνία και «Μεγάλη Σερβία»

Βάσει της ειρηνευτικής συμφωνίας που υπογράφτηκε τον Δεκέμβριο του 1995, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και της Ευρώπης, η Βοσνία χωρίστηκε σε δύο οντότητες, την «Ομοσπονδία» για τους Βόσνιους Μουσουλμάνους και τους Βόσνιους Κροάτες, και τη «Δημοκρατία της Srpska» (RS) για τους Σερβοβόσνιους. Σύμφωνα με το Al Jazeera, o Μίρλοραντ Ντόντικ, πρόεδρος της RS και επικεφαλής του αυτονομιστικού κόμματος «Συμμαχία των Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών» (SNSD) ισχυρίζεται πως «η Βοσνία δεν είναι πραγματικό κράτος» και διαμηνύει πως η RS θα ακολουθήσει το παράδειγμα του Κοσόβου, δηλαδή της ανεξαρτησίας.

Πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές υπογραμμίζουν πως μια κρίση στη Βοσνία θα πυροδοτούσε γενικευμένη ένταση και συγκρούσεις στα Βαλκάνια, καθώς όλες οι γειτονικές χώρες θα εμπλακούν στην υπόθεση. Είναι γεγονός πως αποσχιστικές φωνές υπήρχαν εδώ και χρόνια, όμως αναλυτές επισημαίνουν πως αυτή τη φορά υπάρχει και το κατάλληλο εθνικιστικό ακροατήριο και οι ενορχηστρωτές μπορούν να επωφεληθούν από την ευκαιρία για να αναβιώσουν την ιδέα της «Μεγάλης Σερβίας».

Οι ανησυχίες για τις εξελίξεις εντείνονται, καθώς όπως φαίνεται από το παράδειγμα του Κοσόβου, οι μεγάλες δυνάμεις, και συγκεκριμένα οι ΗΠΑ, έχουν αλλάξει πολιτική κατεύθυνση και δεν αντιτίθενται πλέον στο ενδεχόμενο αλλαγής συνόρων, ενώ παράλληλα η ρητορική του Τραμπ λειτουργεί ενισχυτικά για τις ακροδεξιές φωνές.

Η «Μεγάλη Αλβανία»…

Την ίδια στιγμή αντίστοιχοι μεγαλοϊδεατισμοί υπάρχουν και στην πλευρά των Αλβανών, που στο ζήτημα του Κοσόβου βρίσκουν πρόσφορο έδαφος. Οι προτάσεις για έναν κοινό Πρόεδρο Αλβανίας – Κοσόβου, έχουν μπει βέβαια στο συρτάρι εξαιτίας της διεθνούς κατακραυγής, ωστόσο, όπως σημειώνει η Deutsche Welle, η δημιουργία κοινής τελωνειακής αρχής βρίσκεται ήδη στα σκαριά. Επίσης η εξάλειψη των συνόρων μεταξύ Αλβανίας και Κοσσυφοπεδίου αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή από τον ερχόμενο Ιανουάριο.

Η ιδέα της «Μεγάλης Αλβανίας», που θα εκτείνεται εκτός των αλβανικών συνόρων, σε περιοχές με έντονο το Αλβανικό στοιχείο, όπως στο Κόσοβο, την ΠΓΔΜ και το Μαυροβούνιο, πήρε εκ νέου ώθηση τις τελευταίες εβδομάδες χάρη στον πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι, οποίος τάχθηκε υπέρ «συνοριακών διορθώσεων», στο πλαίσιο της συζήτησης για διχοτόμηση του Κοσόβου. Σημειώνεται πως τα δύο βασικά «συστατικά» της «Μεγάλης Αλβανίας» είναι η σημερινή Αλβανία και το Κόσοβο, όπου το 90% είναι Αλβανοί.

Ειδικότερα, ο Θάτσι αναφέρθηκε στην ένωση της Κοιλάδας του Πρεσέβου με το Κοσσυφοπέδιο. Όπως αναφέρει η Deutsche Welle, στην περιοχή αυτή γύρω από τις πόλεις Πρέσεβο, Μπουγιάνοβατς και Μεντβέτζα στη νότια Σερβία ζουν περίπου 100.000 Αλβανοί, οι οποίοι εδώ και καιρό δεν ταυτίζονται με το Βελιγράδι. Σύμφωνα με τον Θάτσι αυτές οι «συνοριακές διορθώσεις» είναι δυνατές και αναγκαίες «επειδή η Σερβία δεν έχει καταφέρει να διασφαλίσει τα μειονοτικά τους δικαιώματα».

«Εδώ είναι Βαλκάνια…»

Ο επαναπροσδιορισμός των συνόρων στην «καυτή» Βαλκανική περιοχή είναι ένα παιχνίδι με τη φωτιά, ακόμη και αν αποτελεί ενδεχόμενο επίλυσης μιας εκ των μεγαλύτερων διασυνοριακών διαμαχών στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι μεγαλοϊδεατισμοί ξυπνούν εφιαλτικές μνήμες και οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν πως αν γίνει λάθος στην αναζήτηση λύσης τότε το μόνο που θα μείνει θα είναι η φωτιά. Ο παροιμιώδης στίχος του Δ. Σαββόπουλου από τον «Μπάλλο» είναι πλέον γνωστός σε όλους: «Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε».   

tvxs.gr