Το πολιτικό τοπίο μετά τις Ευρωεκλογές

Το τέλος των Ευρωεκλογών βρίσκει πρώτη πολιτική δύναμη στην Ελλάδα μετά από πέντε χρόνια τη Νέα Δημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ υποχώρησε αντίθετα στη δεύτερη θέση, παρότι δεν υπέστη μεγάλες απώλειες και τα ποσοστά του μειώθηκαν μόλις κατά 2,5%.  Η μεγάλη ωστόσο άνοδος των ποσοστών της ΝΔ, άνω του 10%, έφερε μία καθαρή νίκη για την παράταξη του Κυριάκου Μητσοτάκη και οδήγησε παράλληλα τον πρωθυπουργό στην απόφαση να ανακοινώσει τη διεξαγωγή εθνικών εκλογών μέσα στον Ιούνιο.

Στους κερδισμένους των εκλογών είναι ακόμη τα κόμματα του Κινήματος Αλλαγής και του ΚΚΕ, που ανέβηκαν στην τρίτη και τέταρτη θέση αντίστοιχα. Στην 5η υποχώρησε αντίθετα η Χρυσή Αυγή που είδα τα ποσοστά της να καταρρέουν και να μεταφέρονται οι ψηφοφόροι της κατά το ήμισυ στο πιο λάιτ ακροδεξιό κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου που μπαίνει στην Ευρωβουλή για πρώτη φορά. Στην Ευρωβουλή συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να μπει και το πρωτοεμφανιζόμενο DIEM 25 του Γιάνη Βαρουφάκη.

Εν ολίγοις στις πρώτες κάλπες που στήθηκαν μετά από τέσσερα χρόνια, καταγράφεται λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι και καταβαράθρωσή του. Στροφή προς τα δεξιά, αλλά όχι και προς τα ακροδεξιά όπως σε αρκετές χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης. Αναδιαμόρφωση του πολιτικού χάρτη με ένα ή δύο νέα κόμματα στην Ευρωβουλή και δύο που τίθενται εκτός.

Ειδικότερα συμπεράσματα, σκέψεις και παρατηρήσεις:

Η Νέα Δημοκρατία κέρδισε μια μάχη που δεν επιτρεπόταν να χάσει μετά από:

– τέσσερις χαμένες εκλογικές μάχες

– τεσσεράμιση χρόνια μακριά από την εξουσία

– την εξάντληση τετραετίας από αντίπαλη κυβέρνηση μετά από χρόνια

– την εξάντληση τετραετίας για πρώτη φορά από κυβέρνηση που εφάρμοσε μνημόνιο

– σειρά χαμένων μαχών εντός Βουλής

Πέτυχε τη νίκη παρότι:

– Ο επικεφαλής της ήταν ιδιαίτερα επιρρεπής στο λάθος

– Μίλησε ανοιχτά για σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα, όπως η επταήμερη εργασία

– Έχασε το μομέντουμ τις τελευταίες 2 εβδομάδες, λόγω της φτωχής εικόνας στις συγκεντρώσεις, των επικοινωνιακών λαθών του προέδρου της και των παροχών της κυβέρνησης

Η νίκη με ευρεία διαφορά (+9%) και η αύξηση των ποσοστών της (+10%) δίνουν:

– Στον Μητσοτάκη την ευκαιρία να πατήσει για πρώτη φορά γερά στα πόδια του

– Ψυχολογία και αυτοπεποίθηση συνολικά στο κόμμα

– Το απαραίτητο πάτημα να αμφισβητήσει τη νομιμοποίηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ

– Να ζητήσει με μεγαλύτερη επιμονή εκλογές

Σε περίπτωση ήττας ακόμη και με 0,1%

– Θα έμπαινε σε σκληρή εσωστρέφεια

– Θα εδραιωνόταν η ηττοπάθεια

– Θα αποδυμανωνόταν εξαιρετικά ο πρόεδρός της και θα κλονιζόταν η θέση του

– Θα είχε μόλις 4 μήνες να αναδιοργανωθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του καλείται να:

– Διαχειριστεί την πρώτη ήττα της μικρής ιστορίας του ως μεγάλο κόμμα

– Να αναδιοργανωθεί μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα

Του κοστίζουν πολύ και δεν αναπληρώνονται από παροχές και συγκεντρώσεις:

– Η απουσία ενεργών τοπικών οργανώσεων ανά την επικράτεια με στόχο την καθημερινή ιδεολογική δουλειά (στη συμφωνία των Πρεσπών θα είχε κρίσιμη σημασία η ζύμωση ενάντια στον εθνικισμό)

– Η απουσία από τους εργασιακούς χώρους και δύναμης στα εργατικά σωματεία

– Η αδύναμη παρουσία στις φοιτητικές σχολές

– Τα λιγότερα ΜΜΕ που έχει στη στήριξή του σε σχέση με όσα στηρίζουν τη ΝΔ και η μικρότερη απήχησή τους

Παρόλα αυτά:

– Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καταποντίστηκε

– Διατηρείται στο +20% και με 2.5% μόλις χαμηλότερο ποσοστό. Παρότι, στις τάξεις του δεν βρίσκονται πια οι Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ζωή Κωνσταντοπούλου και Γιάνης Βαρουφάκης, που κατέβηκαν με ανταγωνιστικά σχήματα.

– Παραμένει η κυρίαρχη δύναμη στον κεντροαριστερό χώρο

– Έχει ακόμη στη φαρέτρα του -πιθανότατα- επιπλέον κοινωνικά μέτρα.

Από εκεί κι έπειτα έχουμε:

– Την αποκαθήλωση της Χρυσής Αυγής από την 3η θέση. Οι ναζιστές πέφτουν από το 9.4% στο 4.8%. Πρόκειται για επίδοση που βρίσκεται κόντρα στην πανευρωπαϊκή ροή των πολιτικών πραγμάτων, αλλά η υποχώρηση σε ψήφους δεν αποτυπώνει αντίστοιχη υποχώρηση και σε επίπεδο ιδεολογικής συνείδησης στην κοινωνία.

– Την άνοδο του Κινήματος Αλλαγής στην κατάταξη, παρότι δεν έχει πετύχει την ανανέωσή του και βρίσκεται σε αντίθετη -δεξιά- πλεύση με τα υπόλοιπα σοσιαλιστικά κόμματα στην Ευρώπη

– Την άνοδο του ΚΚΕ στην κατάταξη, που καταφέρνει και αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Συνήθως τα κόμματα που τάσσονται κατά της Ε.Ε και ενισχύονται είναι τα ακροδεξιά. Το ΚΚΕ καταφέρνοντας να κρατήσει τις δυνάμεις του, βρίσκεται σήμερα πάνω από τις ελληνικές ακροδεξιές δυνάμεις στην 4η θέση.

– Νέα σύνθεση στην Ευρωβουλή χωρίς το νεοφιλελεύθερο Ποτάμι και τους πάλε ποτέ δεξιούς κυβερνητικούς εταίρους Ανεξάρτητους Έλληνες.

Σύμφωνα με την επίσημη εκτίμηση για λίγο όπως φαίνεται δεν θα μπει στην Ευρωβουλή το αριστερό DIEM 25 του Βαρουφάκη, θυμίζοντας την Λαϊκή Ενότητα που είχε χάσει επίσης για λίγες ψήφους την είσοδό της στη Βουλή στις εθνικές εκλογές του 2015. Σε αντίθεση με την ΛΑΕ ωστόσο, δεν αναμένεται να ακολουθήσει την ίδια πορεία συρρίκνωσης. Κυρίως γιατί είναι ένα κόμμα που αντλεί πολλά από τη δημοτικότητα και την προσωπική ακτινοβολία του επικεφαλής του.

– Είσοδο στο ευρωκοινοβούλιο για τον ακροδεξιό Βελόπουλο. Στην Ελληνική Λύση φαίνεται πώς μεταπήδησαν οι μισοί ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής, εξέλιξη που αποτυπώνει ότι παραμένει αναλλοίωτο το ποσοστό εκείνων που υποστηρίζουν ακροδεξιές και φασιστικές απόψεις.

– Σταθερά στα τάρταρα τις οικολογικές και πράσινες δυνάμεις, την ώρα που σε άλλες χώρες όπως στη Γερμανία σημειώνουν κατακόρυφη άνοδο.

– Πισωγύρισμα για τη συντηρητική και οπισθοδρομική Ένωση Κεντρώων που κατάφερε να μπει στο ελληνικό Κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2015.

– Υπό το μηδέν ποσοστά για τις Ανταρσύα, ΛΑΕ και άλλες αριστερές εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις

– Ακριβώς την ίδια αποχή με το 2014

*Από εκεί και πέρα, πράγματι, είχαμε ευρωεκλογές που ήταν εκτός θέματος. Επιβλήθηκε η εθνική ατζέντα και συζητήθηκε ελάχιστα ποιος είναι ο πραγματικός ρόλο τους Ευρωκοινοβουλίου, όπως και σημαντικά πανευρωπαϊκά θέματα. Για παράδειγμα η αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής

* Τέλος είναι εξαιρετικά ανησυχητικό, ότι τρίτο κόμμα στους νέους 17-24 ετών που ψήφισαν για πρώτη φορά είναι η Χρυσή Αυγή με 13,3%. Πρώτη είναι η ΝΔ με 30,5%, ακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ με 25,6% και κρούει ο κώδωνας του κινδύνου για το μέλλον του ΚΚΕ, που είχε τη στήριξη μόλις του 3,7%.  

Κώστας Παπαντωνίου