Ο δημοσιογραφικός στρουθοκαμηλισμός…

 

γράφει ο Γιάννης Παντελάκης*

 

Η πραγματικότητα λέει πως αυτοί που στις ημέρες μας βάζουν το κεφάλι κάτω από την άμμο για να αποφύγουν να δουν την αλήθεια δεν είναι οι στρουθοκάμηλοι. Αλλά, πολλοί οικονομικά ισχυροί μιντιάρχες.

 

Υπάρχει ένας μύθος που λέει ότι οι στρουθοκάμηλοι όταν φοβούνται, βάζουν το κεφάλι κάτω από την άμμο γιατί πιστεύουν ότι έτσι θα αποφύγουν τον κίνδυνο. Είναι ευρύτατα διαδεδομένος, χρησιμοποιείται συχνά στο δημόσιο λόγο και έχει δημιουργήσει τον όρο «στρουθοκαμηλισμός» που αφορά σε αυτούς που δεν θέλουν να δουν την αλήθεια. Ωστόσο, δεν παύει να είναι μύθος. Όταν οι στρουθοκάμηλοι φοβούνται, απλά τρέχουν γρήγορα.

 

Η πραγματικότητα λέει πως αυτοί που στις ημέρες μας βάζουν το κεφάλι κάτω από την άμμο για να αποφύγουν να δουν την αλήθεια δεν είναι οι στρουθοκάμηλοι.

 

Αλλά, πολλοί οικονομικά ισχυροί μιντιάρχες και τα δημοσιογραφικά παρακολουθήματά τους τα οποία -δυστυχώς- είναι αρκετά. Είναι οι άνθρωποι που πιστεύουν πως το 2021 ένα γεγονός μπορεί να κρυφτεί, να αλλοιωθεί, να παραποιηθεί αρκεί να το επιθυμούν τα Μέσα που κατέχουν ή στα οποία απασχολούνται. Αλήθεια είναι αυτό που θέλουμε, η δική μας ανάγνωση των γεγονότων, έτσι λειτουργούν παρότι αυτή η τακτική δεν μπορεί να αποτελεί στις ημέρες μας μια αποτελεσματική μέθοδο διαστρέβλωσης των γεγονότων και εξαπάτησης της κοινής γνώμης.

 

Την περασμένη Κυριακή το απόγευμα, η Ελληνική δημοσιογραφία- για την ακρίβεια ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της-θεώρησε πως η καλύτερη επιλογή στη διαχείριση ενός σημαντικού γεγονότος ήταν να κρυφτεί η αλήθεια.

 

 

Προσπαθώντας να μην πληγεί η κυβέρνηση προς την οποία δείχνουν υπερβολική (και δικαιολογημένη λόγω οικονομικής και πολιτικής εξάρτησής με αυτήν ) αγάπη, με έναν ανόητο τρόπο πίστεψαν ότι μπορούν να διαστρεβλώσουν τα γεγονότα.

 

Έτσι, όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημοσιοποιούσαν με ταχύτατους ρυθμούς στο διαδίκτυο ένα σοκαριστικό βίντεο ενός ιδιώτη που έδειχνε αστυνομικούς να χτυπάνε αλύπητα έναν πολίτη, τα περισσότερα ΜΜΕ-αυτά που έχουν την ψευδαίσθηση ότι επηρεάζουν σε καθοριστικό βαθμό την κοινή γνώμη και τις πολιτικές εξελίξεις- αναπαρήγαγαν την ανεπίσημη άποψη της αστυνομίας η οποία έκανε λόγο-χωρίς το παραμικρό στοιχείο, έστω καν μια ένδειξη-ότι αστυνομικοί δέχτηκαν επίθεση από πολίτες.

 

Αρκετά από αυτά τα Μέσα υιοθέτησαν σε απόλυτο βαθμό την ανυπόστατη αστυνομική εκδοχή, την έβαλαν σε πηχιαίους τίτλους, την μετέφεραν στους τηλεθεατές χωρίς καμία διασταύρωση, θεώρησαν ότι οι αποδέκτες τους θα πιστέψουν αυτό που γράφουν ή μεταδίδουν.

 

Κάποια μάλιστα εμπλούτισαν τα «ρεπορτάζ» τους με δραματοποιημένες εκφράσεις όπως «ενέδρα πολιτών σε αστυνομικούς» για να κάνουν πιο ελκυστικό το προϊόν αλλά και να δείξουν ότι απειλούμενοι δεν ήταν οι πολίτες της Νέας Σμύρνης αλλά οι αστυνομικοί ! Ήταν αρκετό ένα βίντεο τραβηγμένο από το κινητό ενός πολίτη για να τα απογυμνώσει.

 

Τις ίδιες ώρες που στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκαλυπτόταν από πολίτες χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πως οι αστυνομικοί ασκούσαν βία σ΄ έναν νέο άνθρωπο, τα χαμένα στον κόσμο της αυταπάτης ΜΜΕ αναπαρήγαγαν την αβάσιμη εκδοχή Χρυσοχοΐδη.

 

Την περασμένη Κυριακή το απόγευμα, τα ΜΜΕ εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα ωστόσο δεν ήταν η πρώτη φορά, η συγκεκριμένη δημοσιογραφική διαχείριση ήταν ένα ακόμα επεισόδιο που αθροίζεται σε πολλά ακόμα που έχουν προηγηθεί και τα οποία έχουν σαν αποτέλεσμα η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών να μην τα εμπιστεύεται. Είναι απόλυτα παράδοξο για χώρα της Ευρώπης, όμως αυτό συμβαίνει: οι Έλληνες για την ενημέρωσή τους δεν επιλέγουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αλλά σε εξαιρετικά μεγάλα ποσοστά (67% έδειξε έρευνα του 2019-74% έρευνα του 2016) το facebook και γενικότερα τα social media (Ινστιτούτο Reutersτου Πανεπιστημίου της Οξφόρδης).

 

Η πολύχρονη επαναληψιμότητα της συγκεκριμένης συμπεριφοράς των ΜΜΕ έχει οδηγήσει πολλούς πολίτες να αναζητούν την αλήθεια μιας πληροφορίας εκεί που μπορούν. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία-όπως την Κυριακή το απόγευμα- συχνά δεν θα τους διαψεύσουν . Εκεί για πρώτη φορά είδαν εκατομμύρια πολίτες το βίντεο και τις μαρτυρίες για όσα πραγματικά συνέβησαν στη πλατεία της Νέας Σμύρνης. Στο facebook και στο twitter.

 

Η ζοφερή αυτή πραγματικότητα στην οποία οι περισσότεροι πολίτες απαξιώνουν τα παραδοσιακά ΜΜΕ και επιλέγουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ενημερωθούν, δεν αποτελεί απαραίτητα μια υγιή συνθήκη για τη δημοσιογραφία και τη δημοκρατία. Τα ΜΚΔ δεν έχουν μόνο τη θετική πλευρά που αναδεικνύεται σε περιπτώσεις σαν και αυτή της πλατείας στη Νέα Σμύρνη. Αποτελούν κατά βάση τον κύριο φορέα διακίνησης των fakenews.

 

Εκατοντάδες ψεύτικες πληροφορίες ή εκδοχές για γεγονότα μεταφέρονται σε εκατομμύρια κόσμου διαμορφώνοντας συχνά μια εικονική πραγματικότητα. Άλλωστε, η λεγόμενη και «δημοσιογραφία των πολιτών», δεν αποτελεί ακριβώς δημοσιογραφία. Οι χρήστες των ΜΚΔ δεν είναι επαγγελματίες δημοσιογράφοι, δεν έχουν τη δυνατότητα διερεύνησης και διασταύρωσης μιας πληροφορίας, δεν έχουν καν την ηθική αυτή υποχρέωση.

 

Δημοσιοποιούν και διακινούν οτιδήποτε θεωρούν ότι αποτελεί είδηση, συχνά εκφράζουν προσωπικές πολιτικές εκδοχές για τα γεγονότα. Η απάντηση σε αυτή την στρέβλωση που καταγράφεται στη χώρα μας, δεν είναι άλλη από την καλή δημοσιογραφία η οποία δεν αποτελεί μια πολύπλοκη και δύσκολη διαδικασία, ούτε παραπέμπει στην ανακάλυψη της πυρίτιδας. Ρεπορτάζ, διασταύρωση, όσο πιο αντικειμενική παράθεση των γεγονότων και όσο το δυνατόν μικρότερη εξάρτηση από κάθε είδους συμφέροντα χρειάζεται. Και κυρίως σεβασμό στην είδηση. Μια παλιά κλασική συνταγή που συνοδεύει τη δημοσιογραφία από τότε που υπήρξε. Θα ήταν εξαιρετικά αισιόδοξο να εκφράσουμε την πεποίθηση ότι η κατάσταση στον συγκεκριμένο χώρο θα αλλάξει σύντομα…

 

*Ο Γιάννης Παντελάκης είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας   

πηγή