Στην παγίδα του χαμηλού πληθωρισμού

Tου Paul Krugman / The New York Times

Από την ώρα που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση και η Fed άρχισε να τυπώνει χρήμα σε μια προσπάθεια περιορισμού των επιπτώσεών της, ακούστηκαν πολλές δραματικές προειδοποιήσεις για την εξέλιξη του πληθωρισμού. Μεταξύ άλλων, ο με μεγάλη επιρροή, συντηρητικός, μονεταριστής οικονομολόγος Αλαν Μέλτζερ προειδοποιούσε, το 2009, ότι σύντομα οι ΗΠΑ θα γίνονταν μια «χώρα πληθωρισμού».

Αυτήν την εποχή, η Fed ανησυχεί πράγματι για τον πληθωρισμό, καθώς –βλέπετε– υποχωρεί επικίνδυνα!

Πριν αναφερθώ ωστόσο στον κίνδυνο του αποπληθωρισμού, ας μιλήσουμε για το τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής. Στην προσπάθειά της να τονώσει την οικονομία, η Fed επένδυσε σε αξιόγραφα –ιδιωτικά και του Δημοσίου– αξίας άνω των δύο τρισ. δολ. Χρηματοδότησε αυτές τις αγορές της πιστώνοντας κεφάλαια στα αποθεματικά των ιδιωτικών τραπεζών, πράγμα που δεν είναι το ίδιο με το τύπωμα χρήματος, αλλά παρόμοιο σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την επίδραση στα δημόσια οικονομικά. Ετσι βρεθήκαμε εν αναμονή του υπερπληθωρισμού.

Αλλά, όχι! Από την αρχή ήταν –ή θα έπρεπε να είναι– οφθαλμοφανές πως η χρηματοπιστωτική κρίση μάς έριξε σε μια παγίδα ρευστότητας, μια κατάσταση κατά την οποία πολλοί θεωρούν συμφέρον και ασφαλές να κρατούν το ρευστό τους. Η αμερικανική οικονομία είχε παγιδευθεί σε ανάλογη κατάσταση για το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του ’30. Η ιαπωνική βρίσκεται εξίσου παγιδευμένη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Τώρα ήρθε η σειρά μας (των ΗΠΑ).

Οι οικονομολόγοι που έχουν ασχοληθεί με αυτού του είδους τις παγίδες –συμπεριλαμβανομένου του Μπεν Μπερνάνκι, αλλά και του γράφοντος– γνωρίζουν ότι ορισμένοι κανόνες της οικονομίας παύουν να ισχύουν όσο λειτουργεί η παγίδευση. Για παράδειγμα, τα δημόσια ελλείμματα δεν ωθούν υψηλότερα το κόστος του χρήματος. Το τύπωμα χρήματος δεν λειτουργεί πληθωριστικά. Οι περικοπές των δημόσιων δαπανών έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στα εισοδήματα και στην απασχόληση.

Αξίζει να αναφερθούμε επίσης σε ένα άλλο θέμα, που επίσης δικαίωσε όσους δεν ανησυχούσαν για εκτίναξη του πληθωρισμού. Το πώς υπολογίζεται ο πληθωρισμός. Η Fed προτιμά έναν δείκτη που εξαιρεί τις ιδιαίτερα μεταβλητές, από μήνα σε μήνα, τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Πολλοί παρατηρητές θεώρησαν «αστεία» την επικέντρωση στον «δομικό πληθωρισμό», ιδιαίτερα στις αρχές του 2011, όταν οι τιμές των προαναφερόμενων προϊόντων έστειλαν τον δείκτη τιμών καταναλωτή σε άνοδο άνω του 4% για ένα μικρό διάστημα, ενώ ο δομικός πληθωρισμός παρέμενε ελεγχόμενος. Ωστόσο, σύντομα υποχώρησε και ο «πραγματικός» πληθωρισμός. Αυτή τη στιγμή μάλιστα, στο ετήσιο 1%, ο –δομικός– πληθωρισμός στις ΗΠΑ κυμαίνεται σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα.

Γιατί είναι όμως επικίνδυνος ο χαμηλός πληθωρισμός; Κατ’ αρχάς, διότι ενθαρρύνει τη διατήρηση ρευστού, παγώνοντας τον δανεισμό και τη δαπάνη. Δεδομένου ότι το γενικότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη ζήτησης, η πτώση του πληθωρισμού χειροτερεύει το πρόβλημα, δημιουργώντας προσδοκίες για περαιτέρω πτώση των τιμών, αναβάλλοντας έτσι τις δαπάνες. Ο χαμηλός πληθωρισμός δυσχεραίνει την προσπάθεια μείωσης του χρέους, εντείνοντας τα προβλήματα εξυπηρέτησης του χρέους του ιδιωτικού τομέα, που αποτελούν και τον κύριο παράγοντα της χαμηλής ζήτησης.

Γιατί πέφτει λοιπόν ο πληθωρισμός; Λόγω ασφαλώς της εξασθένησης της οικονομίας, που απαγορεύει στους εργαζομένους να απαιτούν υψηλότερους μισθούς και αναγκάζει τις επιχειρήσεις να μειώνουν τις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών τους.

http://news.kathimerini.gr via  http://ecoleft.gr/