Το 2017, έτος παγκόσμιου πολέμου;

 Του Κωνσταντίνου Βέργου*

Τα τελευταία χρόνια υπήρχε διεθνώς συνεχής "συνεργασία" των μεγάλων κυβερνήσεων για την "παγκόσμια ευημερία", μέσα συχνά από δημιουργία τοπικών πολέμων. Τι ακριβώς όμως θα συμβεί το 2017, θα συνεχιστεί η "συνεργασία", ή εισερχόμαστε σε νέα εποχή;

Τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκαν οι βάσεις για την γιγάντωση και την κυριαρχία του υπάρχοντος κυρίαρχου συστήματος καπιταλισμού μέσα από την "παγκοσμιοποίηση", που αναμφισβήτητα προωθήθηκαν από την "τριάδα" (ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία) και κατά πολλούς (μη αποδεδειγμένα, όμως) συντονίστηκαν, από τη δεκαετία του 1970 και μετά, από διασκέψεις όπως εκείνες της, σχετικά άγνωστης, Trilateral Commission που δημιουργήθηκε από το ίδρυμα Ροκφέλερ, με "στελέχη" που έλαβαν καίρια κυβερνητικά πόστα με αμφιλεγόμενο ρόλο σε χώρες-κλειδιά κατά καιρούς, όπως π.χ. ο Ιταλός Μόντι και ο γνωστός μας, για την επιβλαβή για τη χώρα για τα επόμενα 100 χρόνια μετατροπή ομολόγων σε ενυπόθηκα διακρατικά δάνεια, Λουκάς Παπαδήμος! 

Αυτές οι "λύσεις συνεργασίας" των κυβερνήσεων, όμως δυστυχώς όχι μόνο δεν έλυσαν προβλήματα αλλά αντίθετα οδηγούν στη βαθύτερη και πιο μακρόχρονη ίσως κρίση που γνώρισε η ανθρωπότητα από το 1930, οδηγώντας σε μια περίοδο "ασύμμετρης ανάπτυξης". Κατ' ουσίαν, η ανάπτυξη από το 1980 ως τώρα στηρίχτηκε σε πτώση μισθών στη δύση (π.χ. στις ΗΠΑ ο πραγματικός μέσος μισθός δεν αυξήθηκε επί 35 χρόνια, ενώ τα κέρδη των πολυεθνικών αυξάνονταν 8% ετησίως) και αντικατάσταση του χαμένου εισοδήματος πολιτών και κρατών από τραπεζικό δανεισμό, με τεχνητά χαμηλά επιτόκια (από 20% έπεσαν σε 1%), οδηγώντας στην μεγαλύτερη χρηματοοικονομική φούσκα όλων των εποχών!

Οδήγησε κατ' αρχήν σε μια εποχή με μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια, παράλληλα σε υπερδανεισμένες, σχεδόν χρεοκοπημένες κυβερνήσεις και πολίτες (τα προσωπικά δάνεια σε Ολλανδία και Ελβετία είναι 250% του ΑΕΠ) και τρίτον σε εποχή πλήρους εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων κρατών (Νομικών, Διοικητικών, Οικονομικών, Πολιτικών) σε 300 πολυεθνικές εταιρίες, με συμφωνίες τόσο σε δύση όπως CETA και TTIP, όσο και σε Ασία (TPP). Τερατωδών συμφωνιών, που δίνουν τη δυνατότητα στις 300 αυτές εταιρίες όχι μόνο να μην πληρώνουν φόρους, σαν άλλες εταιρίες, ή να δηλητηριάζουν ανεξέλεγκτα περιβάλλον, αλλά και να μηνύουν πολίτες και να δικάζουν κυβερνήσεις όχι σε εθνικά δικαστήρια αλλά σε διεθνείς επιδιαιτητές της αρεσκείας τους, ελεγχόμενους από τις πολυεθνικές! Αυτή η "φάση ανάπτυξης" εμφανώς δεν οδηγεί πουθενά, ιδιαίτερα καθώς τα κράτη πιέζονται από τα δικά τους προβλήματα και αδυνατούν να "διασώσουν" άλλους χρεοκοπημένους πολίτες, τράπεζες και εταιρίες! Ο φόβος βαριών προγραμμάτων λιτότητας σε μεγάλες χώρες, όπως Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, σε αυτό το σκηνικό υπερφίαλης ανάπτυξης βάσει δανεισμού, είναι το κερασάκι που έρχεται!

Όπως σωστά πρόβλεψε ο Χένρι Κίσσιγκερ παλιότερα, αυτή η μετάβαση θα οδηγούσε σε εθνικές συγκρούσεις. Τόσο το εγχώριο κεφάλαιο, που δημιουργεί το 99% των θέσεων εργασίας παγκοσμίως, όσο και οι πολίτες (μέσα από την ψήφο τους) είναι πλέον στην ευθεία σύγκρουσης με τις πολυεθνικές! "Αχυράνθρωποι" των πολυεθνικών, όπως ο Τόνι Μπλερ και Κλίντον, παραμερίστηκαν εντυπωσιακά από τους πολίτες και πλέον η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ και η εκλογή του Ντόναλτ Τραμπ πέραν των απαράδεκτων ξενοφοβικών αποχρώσεων, φέρνει στην επιφάνεια την σύγκρουση του εγχώριου κεφαλαίου (κατασκευαστικών εταιριών, μεταλλουργικών εταιριών κλπ) με 300 πολυεθνικές εταιρίες!

Καθώς ΗΠΑ και Βρετανία είναι πάντα οι χώρες που χαράζουν τις παγκόσμιες τάσεις, διότι διαθέτουν τις πιο ανοικτές οικονομίες, η αλλαγή σκυτάλης στις δυο αυτές χώρες οδηγεί σε αναδιάταξη την παγκόσμια κοινότητα και πιθανώς θα επηρεάσει εκλογές στην Γαλλία όσο και την Ολλανδία και τη Γερμανία. Αν και ο νέος Αμερικανός πρόεδρος έχει καλό πνεύμα συνεργασίας με τη Ρωσία, που αποτελεί ρεαλιστική προσέγγιση, και θα επιτρέψει άνοιγμα τεράστιων νέων αγορών για τις ΗΠΑ όπως εκείνη του Ιράν αλλά και της ίδιας της Ρωσίας, αυτό θα ήταν υπερβολικό να λεχθεί ότι θα οδηγήσει αναμφίβολα σε παγκόσμια ειρήνη, αλλά μάλλον σε μια νέα παγκόσμια ισορροπία. Αναμφίβολα όμως, η νέα εποχή θα είναι εκείνη των υψηλότερων φόρων για πολυεθνικές, μειωμένων φόρων για εγχώριες εταιρίες, ενίσχυσης του ρόλου της δύσης σε εθνική βάση, και ενδεχομένως ενός ή δύο επιπλέον ετών ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας.

Από χρηματιστηριακής άποψης, όπως έχουμε εξηγήσει σε παλιότερο άρθρο, αυτό δεν σημαίνει σημαντική άνοδο χωρίς κραδασμούς. Αντίθετα, τόσο η άνοδος επιτοκίων όσο και η ενίσχυση της ζήτησης ενισχύουν το ενδεχόμενο συνδυασμού κορύφωσης των χρηματιστηριακών αξιών μέσα στο έτος και μετά διόρθωσης, και στη συνέχεια συνέχισης "ράλι τιμών" σε τιμές εμπορευμάτων, που ευνοούνται από τη ζήτηση. Καθώς είμαστε στην τελευταία φάση ανόδου του χρηματιστηρίου, αναμφίβολα, χρηματιστηριακά το 2017 θα είναι έτος ανόδου συγκεκριμένων μετοχών, και σκυτάλης στα εμπορεύματα, και όχι γενικά ανόδου των χρηματιστηριακών δεικτών!

* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.