Του Γ. Σταθάκη
"Η Ελλάδα δεν έπρεπε να έχει μπει στο ευρώ και αυτή ευθύνεται για την ευρωπαϊκή κρίση". "Θα χρειαστεί και τρίτο πακέτο βοήθειας". Αυτό μπορεί να είναι 10 δισ., μπορεί να είναι και 77 δισ. "Δεν θα υπάρξουν νέα Μνημόνια σε άλλες χώρες μετά την ελληνική εμπειρία". "Δεν μπορείς να αναμορφώσεις μία χώρα με έξωθεν παρεμβάσεις". "Κανένα κούρεμα του ελληνικού χρέους". "Η Ελλάδα να πληρώσει τα δάνειά της από την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, κατ' αναλογία μίας εταιρείας που πτωχεύει".
Οι διαδοχικές δηλώσεις Μέρκελ, Σόιμπλε, Στάινμπρουκ, του πρόεδρου των Γερμανών βιομηχάνων και άλλων υποδηλώνουν την πλήρη σύγχυση που επικρατεί στην προεκλογική περίοδο στη Γερμανία αναφορικά με το ελληνικό ζήτημα. Η Μέρκελ επιθυμεί διακαώς την αναπαραγωγή του σημερινού κυβερνητικού συνασπισμού, εφόσον οι Φιλελεύθεροι καταφέρουν να μπουν στην Βουλή, οξύνοντας τις κορώνες κατά της προβληματικής Ελλάδας. Ο Σόιμπλε επενδύει στον μεγάλο συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες και δίνει συνεχή επιχειρήματα για την αναγκαιότητα τρίτου πακέτου διάσωσης, έστω μικρότερου ύψους.
Οι Σοσιαλδημοκράτες επιτίθενται για τα ψέματα της Μέρκελ αναφορικά με την ωραιοποίηση του ελληνικού προβλήματος μιλώντας για τρίτο πακέτο ύψους 77 δισ., χωρίς να προτείνουν όμως κάτι πολύ διαφορετικό. Οι βιομήχανοι μιλούν ως συνήθως για τα "χρυσαφικά", την ανάγκη εκποίησης της δημόσιας περιουσίας. Η γερμανική Αριστερά ασκεί έντονη κριτική στις αποτυχημένες πολιτικές λιτότητας και καλεί να βρεθεί η λύση μέσω ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών, αλλά και μέσω της αναγκαστικής εκποίησης της περιουσίας των πλουσίων στην Ελλάδα. Εντούτοις η συζήτηση αποφεύγει μερικές θεμελιακές αλήθειες.
Αλήθεια πρώτη: Οι Γερμανοί φορολογούμενοι δεν έχουν πληρώσει ούτε ένα ευρώ για την ελληνική κρίση. Ο μηχανισμός που δανείζει τις χώρες αυτές δανείζεται χρήματα από τις αγορές, όχι από τους φορολογούμενους, στη βάση των κρατικών εγγυήσεων που προσφέρουν χώρες όπως η Γερμανία. Τα ίδια κεφάλαια του οργανισμού είναι μόλις 80 δισ., με τα 20 δισ. να προέρχονται από τη Γερμανία. Αυτά είναι και τα μόνα που θεωρητικά αποτελούν χρήματα των φορολογουμένων. Μόνο σε περίπτωση "κουρέματος" θα υπάρξει δημοσιονομικό κόστος για τις εγγυήτριες οικονομίες.
Αλήθεια δεύτερη: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει εμπλακεί στις αγορές των ομολόγων των χωρών που είναι σε Μνημόνιο, μέχρι στιγμής κερδίζει, δεν χάνει. Το ίδιο συμβαίνει και για τις περισσότερες κεντρικές τράπεζες που καλούνται να επιστρέψουν τα κέρδη τους στην Ελλάδα, και ορισμένες το έχουν κάνει.
Αλήθεια τρίτη: Οι γερμανικές τράπεζες ελαχιστοποίησαν τις ζημιές τους από τα ελληνικά ομόλογα με το πρώτο μνημόνιο, παρά το PSI που ακολούθησε, και η Γερμανία ωφελήθηκε από την ευρωπαϊκή κρίση λόγω των μηδενικών επιτοκίων με τα οποία δανείζεται.
Αλήθεια τέταρτη: Το ελληνικό Πρόγραμμα είναι παρωδία που βυθίζει την ελληνική οικονομία και αποδυναμώνει την ικανότητά της να εξυπηρετεί όχι μόνο το σημερινό, αλλά ακόμα και ένα μικρότερο χρέος. Όσο παράδοξο και να φαίνεται, μία οικονομία που αντιμετωπίζει πρόβλημα χρέους χρειάζεται, προσωρινά ίσως, περισσότερο χρέος, προκειμένου να ανακάμψει. Οι πολιτικές λιτότητας αυξάνουν το χρέος και αποδυναμώνουν ταυτόχρονα την ικανότητα εξυπηρέτησής του.
Αλήθεια πέμπτη: Το τρίτο πακέτο είναι αναγκαίο εξαιτίας του πρώτου και του δεύτερου. Μπορεί τα 300 δισ. να μεταφέρθηκαν για αποπληρωμή μετά το 2020, αλλά μέχρι τότε πρέπει να πληρωθούν 83 δισ. σε τόκους, που η τρόικα υπολογίζει ότι θα πληρωθούν από το πλεόνασμα του προϋπολογισμού από το 2014 και μετά, ύψους 4,5% του ΑΕΠ, και από τις ιδιωτικοποιήσεις, που μέχρι το 2020 υπολογίζονται (μετά την αναπροσαρμογή του αρχικού φαντασιακού ποσού των 50 δισ.) σε 22 δισ. Για να συμβούν αυτά η τρόικα υπολογίζει επιστροφή στην ανάπτυξη το 2014 και ρυθμούς ανάπτυξης έκτοτε 3% ετησίως, στηριγμένες σε αύξηση των εξαγωγών κατά σχεδόν 50% σε σχέση με το 2009 και σε επενδυτικό μπουμ που ανεβάζει τον "σχηματισμό κεφαλαίου" στο 15% του ΑΕΠ ετησίως. Με μία λέξη πρόκειται για σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Ως εκ τούτου η τρύπα μπορεί να είναι πιο κοντά στα 80 παρά στα 10 δισ.
Αλήθεια έκτη και τελευταία: Η Ελλάδα πρέπει να βγει από το Μνημόνιο και να αποφύγει με κάθε τρόπο νέο δανεισμό. Για να συμβεί αυτό απαιτούνται τρία πράγματα. Απομείωση του χρέους -άμεση ή έμμεση-, μεταφορά των 50 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στον μηχανισμό της τραπεζικής ενοποίησης και γενναία περίοδος χάριτος για την έναρξη πληρωμής των τόκων ή ρήτρα ανάπτυξης. Η επιστροφή στον κανονικό δανεισμό της χώρας θα είναι μόνο τότε εφικτή και εφόσον η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει, α λα Ιταλία, να κάνει τα δέοντα: να παρεμβαίνει δηλαδή ή να απειλεί ότι θα παρέμβει όποτε τα επιτόκια δανεισμού ανεβαίνουν.
Το ελληνικό θέμα είναι πιο βολικό στη γερμανική προεκλογική καμπάνια από ό,τι το ιταλικό ή το ισπανικό. Αναβιώνει την αρχική ιδέα της "ειδικής περίπτωσης" και απομακρύνει τη συζήτηση από τις πραγματικές διαστάσεις, που είναι οι ευρωπαϊκές. Η Γερμανία, ως "ατελής ηγεμόνας", μπορεί να κατακρεουργεί τον φαντασιακό εχθρό της "προβληματικής" Ελλάδας αποφεύγοντας τη συζήτηση που την αφορά, ή που θα έπρεπε να την αφορά, που είναι η ευρωπαϊκή κρίση. Και εκεί η σιωπή είναι χαρακτηριστική.