Λογοκριμένη Δημοκρατία

Τί θα γινόταν αν ο Λαμπράκης δείλιαζε να μιλήσει στη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για τη διεθνή ειρήνη; Τί θα άλλαζε αν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κρατούσε μυστικό το ότι «είχε ένα όνειρο»; Αν ο Κένεντι δε μοιραζόταν με το Κογκρέσο την καταγγελία του για παγκόσμια συνωμοσία κι αν ο Λένον δε γέμιζε την Ευρώπη με αντιπολεμικές αφίσες; Η παρρησία θέλει ευθύνη και η ελευθερία του λόγου ανθρωποθυσίες. Πραγματικά, δεν είναι άξιο απορίας το ότι όλοι αυτοί οι “θερισμοί” έγιναν σε χωράφι με δημοκρατικά σπαρτά. Άλλωστε, όλα τα συντάγματα είναι σχεδιασμένα με τρόπο που να αυτοαναιρούνται και να προσθαφαιρούν ελευθερίες. Έτσι που το πηλίκο να είναι πάντα μηδενικό. Γράφει η Μικέλα Φερούση

Με αυτήν ακριβώς τη λογική, ο καθένας μπορεί να λέει και να εκφράζει παντοιοτρόπως αυτό που θέλει. Ο καθένας, επίσης, μπορεί να υποβάλλει μήνυση εναντίον του καθενός, αν θεωρήσει ότι θίγεται από αυτό που είπε ή εξέφρασε. Μηδέν εις το πηλίκον. Κι είναι ο δημοκρατικός μανδύας ο πλέον κατάλληλος για να σκεπάζει τις κοινωνίες που μονάχα κατά λίγα χιλιοστά έχουν απομακρυνθεί απ ’τη μεσαιωνική πυρά των βιβλίων (βλ. Μίμη Ανδρουλάκη) και το με εντολή του –ελέω θεού- βασιλιά, κατέβασμα των άνομων θεατρικών έργων (βλ. Χυτήριο). Γιατί μόνο με αυτό το μανδύα εξωραΐζεται η εκ προμελέτης δολοφονία από ένα “φανατικό θαυμαστή” ή έναν “ψυχοπαθή Όσβαλντ”. Ένας νεκρός ήρωας είναι πάντα πιο χρήσιμος από έναν ζωντανό θνητό. Είναι που δεν έχει στόμα πια για να εκφραστεί, οπότε οι συγγραφείς της ιστορίας μπορούν να επιμεληθούν και να διορθώσουν τα κακώς κείμενά του. Είναι που κανείς δε θα θελήσει να μιμηθεί το παράδειγμά του, αφού αυτό συνοδεύεται από το τέλος του. Το περίεργο δεν είναι που μοιάζουμε να έχουμε στερέψει από ριψοκίνδυνους ανθρώπους, αλλά που δείχνουμε σε κάθε μας στιγμή ότι έχουμε αποδεχθεί το παραμύθι.

Το έγκλημά μας είναι που εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η ελευθερία του λόγου περιορίζεται στο να μπορεί μια γυναίκα να πει «σε σιχάθηκα» στον άντρα της χωρίς να μαστιγωθεί δημοσίως. Τα υπόλοιπα είναι σαν να μη μας αφορούν, εδώ στην πολιτισμένη Δύση. Δε μας νοιάζει και πολύ που κανένα έντυπο μέσο ενημέρωσης δεν είναι ανεξάρτητο. Ίσα-ίσα, μας παρέχει έτοιμη άποψη για να διαφωνήσουμε στο οικογενειακό τραπέζι και μας γλιτώνει από την κούραση της σκέψης. «Περιπτερά, πιάσε καπνό, φιλτράκια και χαρτάκια για στριφτό, θέλω να τα φτιάχνω μόνη μου τα τσιγάρα για να είναι όπως τα προτιμάω. Α! Και μια κυριακάτικη έτοιμη άποψη με όλα τα ένθετα!»

Επιπλέον, δε μας αγανακτεί το ότι δε διατίθεται στον καθένα ένα μικρόφωνο να εκφραστεί στο ευρύ κοινό. Άλλωστε, πότε έγινε ξανά αυτό; Εμείς είμαστε αυτοί που απλά επαναλαμβάνουμε την ιστορία, όχι αυτοί που τη γράφουμε. Δύσκολοι καιροί για καινοτομίες. Μόνο αυτή η Λερναία Ύδρα ξεστράτισε, το ανεξέλεγκτο διαδίκτυο, που για κάθε μία ιστοσελίδα που μπλοκάρεται, ξεπηδούν άλλες πενήντα. Και πάλι, δεν ενοχληθήκαμε αρκετοί όταν προσήχθη blogger λες και ήταν εγκληματίας. Δεν έγινε καμία μαζική διαδήλωση για το γεγονός ότι εισέβαλαν στο σπίτι του, στο οικογενειακό του άσυλο –όπως ορίζει το σύνταγμα…

Εθελοτυφλούμε ανά γενιά και ανά πολίτευμα. Σε μια κοινωνία που κοιμάται και ξυπνά με γρατζουνιές στη γλώσσα, εμείς προτιμούμε να τσακίζουμε τα κόκκαλα –χάριν ευκολίας. Δε μπαίνουμε στον κόπο να σκεφτούμε την ίαση, παρά μόνο όταν δούμε τις άφθες στη δική μας γλώσσα, στου παιδιού μας ή στου πατέρα μας. Για τους υπόλοιπους, μόνο παρηγορητικό αλατόνερο για να κάνουν γαργάρες αυτά που θα ήθελαν να πουν. Μιας και τώρα βρισκόμαστε σε καιρό λιτότητας, ας αναλογιστούμε ότι το κόστος για την παροδική ανακούφιση είναι απείρως μεγαλύτερο, απείρως πιο οχληρό από μια μόνιμη θεραπεία.

«Η δολοφονία είναι η πιο ακραία μορφή λογοκρισίας». Όχι εγώ, ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, 70 χρόνια πριν.

chimeres.info