Θύμα της υπερπληροφόρησης ο εγκέφαλος

Η τεχνολογία με την απελευθέρωση της πληροφορίας και την επανάσταση της πληροφορικής είναι βέβαιο πως δεν έκανε μόνον καλό...

Επιστημονικές έρευνες των τελευταίων ετών έδειξαν πως έχει δημιουργηθεί ένα νέο σύνδρομο το οποίο αφορά το σύγχρονο άνθρωπο ο οποίος κατακλύζεται στις πληροφορίες από την τηλεόραση και το ιντερνετ, παράλληλα με εκατοντάδες εικόνες, με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση στη λειτουργία του εγκεφάλου του και να μην μπορεί να διαχειριστεί τις πληροφορίες- ούτε καν να ξεχωρίσει τις σημαντικές από τις ασήμαντες...

Αυτό στην αρχή, διότι όσο συνεχίζεται η κατάσταση οι άνθρωποι περιέρχονται σε μία κατάσταση απάθειας, δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματα και τις αισθήσεις τους, αλλά και χάνουν σταδιακά την ικανότητα της αναλυτικής και εις βάθος σκέψης.

Έχει υπολογιστεί πως μέσω των ΜΜΕ, του Ιντερνετ και του τηλεφώνου φτάνουν σε εμάς περίπου 100.000 λέξεις την ημέρα -περισσότερα από τα διπλάσια από ότι την εποχή του ΄80. Αν προσθέσει κανείς και τις εικόνες από παιχνίδια ηλεκτρονικά, τότε φτάνουν να απορροφά μέχρι και 34 Gigabyte πληροφοριών μέσα σε μία μέρα...

Αυτό το διάστημα στο χώρο της έρευνας του εγκεφάλου απασχολεί τους ειδικούς η επίδραση που έχουν οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας στο ανθρώπινο πνεύμα. Μολονότι επί αιώνες ήταν πολύ εύκολο να απορροφά ο ανθρώπινος εγκέφαλος νέες πληροφορίες, η επανάσταση στα ηλεκτρονικά μέσα έχει προκαλέσει μία κατάσταση κατά την οποία  εγκέφαλος παραμένει σε μόνιμη δεκτική φάση, και δεδομένου πως ο εγκέφαλος δεν ξεχωρίζει αυτόματα τις πληροφορίες με βάση το περιεχόμενο τους -μιας και σαν σφουγγάρι απορροφά τα πάντα- είμαστε εμείς οι ίδιοι οι υπεύθυνοι για το "συμμάζεμα" και την διάκριση μεταξύ αυτών... (πέρα από την αυτόματη εκκαθάριση του "σκληρού μας δίσκου" που γίνεται ως ένα σημείο την ώρα που ονειρευόμαστε, αλλά ως προς αυτό σε άλλη ανάρτηση...)

Η επιβάρυνση μάλιστα του εγκεφάλου μας με σωρό από πληροφορίες επιδρά άμεσα και στη συμπεριφορά μας αλλά και στον τρόπο σκέψης μας. Το παράδοξο είναι πως ακριβώς λόγω της υπέρ-πληροφόρησης οι άνθρωποι περιέρχονται σε μια κατάσταση όπου κυριαρχεί η αίσθηση πως τους λείπουν σημαντικές πληροφορίες κλειδιά και ζητούν ακόμη περισσότερες πληροφορίες! Ουσιαστικά θεωρούν πως πρέπει να γνωρίζουν πολλές διαφορετικές εκδοχές για να μπορούν να πάρουν αποφάσεις. Μια τέτοια συμπεριφορά επιστημονικά καλείται Attention Deficit Trait (" Τάση ελλειμματικής προσοχής") που μοιάζει πολύ με το γνωστό σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής που γνωρίζαμε τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίες, ωστόσο είναι κάτι διαφορετικό: Πρόκειται για ένα σύνδρομο ελλειματικής προσοχής, η οποία όμως δεν προέρχεται από την υπερκινητικότητα, αλλά λόγω της μόνιμης διάσπασης της προσοχής λόγω των πολλών high-tech συσκευών του μοντέρνου κόσμου μας. (Αυτή τη διατύπωση κάνει ο ψυχολόγος και ADT ειδικός, Dr Edward Hallowell)

Όπως λέει ο ίδιος, πρόκειται για μια κατάσταση που προκαλείται από την μόνιμη υπερφόρτωση με inputs και outputs που ζητούν την προσοχή μας, ώστε σταδιακά χάνουμε την ικανότητα συγκέντωσης μας, γινόμαστε ευερέθιστοι, ανήσυχοι και μετά από αρκετό καιρό ακόμη και μη αποτελεσματικοί σε αυτό που κάνουμε. Ουσιαστικά το κόστος που πληρώνουμε, προσπαθώντας να κάνουμε ταυτόχρονα τόσα πολλά είναι η ίδια η αποτελεσματικότητα μας.

Μάλιστα έχει αποδειχτεί πως εάν παρακολουθούμε τα μηνύματά μας, ενώ εργαζόμαστε στον υπολογιστή και ταυτόχρονα μιλάμε στο τηλέφωνο ή γράφουμε σε τσατ, τελικά η κάθε διαδικασία απαιτεί διπλάσιο χρόνο από το αν κάναμε την κάθε δραστηριότητα μεμονωμένα, τη μία μετά την άλλη....Επιπλέον η μόνιμη εναλλαγή από δραστηριότητα σε δραστηριότητα (έχει βρεθεί πως συνήθως έχουμε 8 περίπου σελίδες παράλληλα ανοιχτές στον υπολογιστή και χώρια οι άλλες συσκευές...) αποτελεί καθαρό χάσιμο χρόνου, όπως λέει ο  David E Meyer του Πανεπιστημίου Michigan.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως το λεγόμενο multitasking (διαίρεση της προσοχής σε περισσότερες από μία εργασίες ταυτόχρονα) και η αποτελεσματικότητα του, αποτελούν μονάχα μια ψευδαίσθηση που προκάλεσε η ίδια η τεχνολογία... Αυτό διαπίστωσε και ο καθηγητής Clifford Nass του Stanford University, που ουσιαστικά βρήκε πως όταν ο εγκέφαλος παρακολουθεί περισσότερες της μίας δραστηριότητες παράλληλα αρχίζει να λειτουργεί σημαντικά πιο αργά και με χαμηλότερη αποτελεσματικότητα... O Nass μάλιστα συνοψίζει λέγοντας πως το Multitasking προκαλεί προβλήματα συγκέντρωσης, κάνει τους ανθρώπους σταδιακά ανήμπορους να ξεχωρίσουν σημαντικές από ασήμαντες πληροφορίες, κάνουν περισσότερα λάθη στην εργασία τους και αποκτούν ολοένα και χειρότερη μνήμη...

Επιπλέον ο Dr Wiener ανακάλυψε πως η υπερφόρτωση των ανθρώπων με εκατοντάδες ειδήσεις και πληροφορίες προκαλεί ένα είδος υπερβολικής δόσης για τον εγκέφαλο μας, που δημιουργεί την αίσθηση πως βρισκόμαστε σε κίνδυνο ή απειλή και κατά προέκταση αποτελεί μία από τις αιτίες που ευθύνονται για τις πολλές φοβίες που μαστίζουν τους σύγχρονους ανθρώπους.

Επιπλέον η υπερβολική ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά μέσα και την ταχύτητα των πληροφοριών τους ή/και την παράλληλη ενασχόληση με περισσότερα του ενός ηλεκτρονικά μέσα -τουλάχιστον για τη στιγμή εκείνη- κοστίζει 10% της ευφυίας μας και μας κάνει πιο "αργούς". Εννοείται πως είναι παροδική αυτή η πτώση του IQ, ωστόσο εάν αυτή το συνηθίζουμε επί μακρόν μπορεί να έχει και μόνιμες επιπτώσεις...

Επιπλέον η μεγάλη διάρκεια ενασχόλησης μας με το ιντερνετ και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές αποδείχτηκε πως μειώνουν την ενσυναίσθηση μας -την ικανότητα μας να διακρίνουμε τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο συνάνθρωπος μας και με μακροχρόνια συνέχιση της κατάστασης μπορεί να οδηγήσει και σε "συναισθηματική τύφλωση". 

Ουσιαστικά οι άνθρωποι που υπερφορτώνονται με κύματα πληροφοριών εμφανίζουν συμπτώματα και συμπεριφορά που μοιάζουν με αυτά του αυτισμού: εσωστρέφεια, απάθεια, αισθήματα αδιαφορίας. Επιπλέον οι άνθρωποι αυτοί σταδιακά αποκτούν δυσκολίες στο να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους και να επικοινωνήσουν άμεσα...

Αυτός ουσιαστικά είναι ένας μηχανισμός που προκαλείται από το βομβαρδισμό που δέχεται η αμυγδαλή στο βασικότερο κέντρο του εγκεφάλου μας, η οποία αποτελεί ένα είδος φίλτρου για τις πληροφορίες που λαμβάνουμε. Εκεί καταλήγουν όλες οι  πληροφορίες που συλλέγουν τα αισθητήρια όργανα μας, ήχοι, χρώματα, εικόνες, αρώματα κτλ. Κάποια κρίνονται ως σημαντικά άλλα ως ασήμαντα και αγνοούνται. Ωστόσο όταν επί ώρες κοιτάμε τηλεόραση ή ασχολούμαστε με το ιντερνετ και τις άλλες ηλεκτρονικές συσκευές και ενδιάμεσα στέλνουμε SMS, μιλάμε και με κάποιον δίπλα μας κτλ, τότε αυτό το φίλτρο "υπερφορτίζεται και μπουκώνει". Έτσι ο εγκέφαλος που συνήθως αγνοεί τουλάχιστον τις μισές από τις πληροφορίες, ξαφνικά αρχίζει να τις λαμβάνει και να τις επιτρέπει όλες να "εισέλθουν". Έτσι κατά παρόμοιο τρόπο με τους αυτιστικούς, οι οποίοι κόβουν κάθε επικοινωνία διότι ακόμη και ελάχιστη επιβάρυνση με νέες πληροφορίες από τον έξω κόσμο -στην περίπτωση τους- του φτάνει στα όρια του πόνου, έτσι και οι άνθρωποι που κατακλύζονται από πληθώρα πληροφοριών σταδιακά γίνονται πιο αδιάφοροι. 

Έτσι αν θέλουμε να προστατευτούμε από τα τσουνάμι εικόνας και πληροφορίας που μας κατακλύζουν οφείλουμε να βρούμε τρόπους να μάθουμε να διακρίνουμε και να διαχωρίζουμε τις χρήσιμες από τις άχρηστες και τις δεύτερες οφείλουμε να τις ξεχάσουμε κυριολεκτικά! Όπως λέει ο Dr Wiener "οι πιο αποδοτικοί εγκέφαλοι δεν είναι αυτοί που θυμούνται τα πάντα, αλλά αυτοί που μπορούν να "ξεχάσουν" τα περισσότερα". Σημαντικό βοήθημα σε αυτή τη διαδικασία αποτελούν τα σημειοματάρια -ακόμη και στον υπολογιστή- όπου μπορούμε να σημειώνουμε όσα κρίνουμε ως σημαντικά και χρήσιμα, έτσι αποφορτίζουμε ως ένα βαθμό τον εγκέφαλο μας. Έτσι κι αλλιώς σε ένα χρόνο ο άνθρωπος ξεχωρίζει και θυμάται συνήθως μόνο τέσσερα με πέντε σημαντικά γεγονότα περίπου... έτσι και στη διάρκεια της ημέρας καλό είναι να περιορίζουμε σε μόνο πέντε τις σημαντικές από τις πληροφορίες που λάβαμε --φιλτράροντας τες-. Εάν οι υπόλοιπες καταλήξουν στην μη-μνήμη (τις ξεχάσουμε) βελτιώνεται η διάθεση μας, αλλά και η ικανότητα απόδοσης του εγκεφάλου μας!

Πολύ καλή είναι και η ενασχόληση μας με το διαλογισμό ή με μια απλή άσκηση όπου παρακολουθούμε την αναπνοή μας επιστρέφοντας στο κέντρο μας, άσχετα από τους θορύβους και τις πληροφορίες που τρέχουν γύρω μας... Με τέτοιες ασκήσεις μοιάζει σαν να μπαίνουμε όχι μόνο στο ατομικό μας κέντρο, αλλά στο "μάτι του κυκλώνα", όπου όπως είναι γνωστό πάντα επικρατεί ηρεμία!

Έτσι θα μπορούμε να διατηρούμε την ηρεμία μας, ώστε με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση να ασχολούμαστε και με τα σημαντικά στη ζωή μας. 

Πηγή : ΒΙΟnews