Κόκκινος συναγερμός για τον «Πορθητή» στην Ανατολική Μεσόγειο

Εντείνονται οι πιέσεις προς την Τουρκία να σταματήσει την παράνομη εισβολή του γεωτρύπανου «Πορθητής» (Fatih) στο χώρο της κυπριακής ΑΟΖ, καταπατώντας για μια ακόμη φορά την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για μια ακόμη φορά όμως η Τουρκία εμφανίζεται ανένδοτη και προκλητική απέναντι στις διεθνείς πιέσεις, ακόμη κι αν προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, οι οποίες για δικούς τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς λόγους έχουν ταχθεί υπέρ του νομίμου δικαιώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας να αξιοποιεί ενεργειακούς πόρους που βρίσκονται εντός της δικής της ΑΟΖ.

Η εργαλειακή χρήση των Τουρκοκυπρίων και της «ΤΔΒΚ»

Η Άγκυρα, ως γνωστόν, δεν αναγνωρίζει καν τη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος μέλος του ΟΗΕ και της Ε.Ε., παρά μόνον μια «Ελληνοκυπριακή Διοίκηση» περιορισμένη στο νότο της Κύπρου, και φυσικά δεν της αναγνωρίζει το δικαίωμα να έχει ΑΟΖ και να αξιοποιεί το θαλάσσιο πλούτο της πέραν των 12 ναυτικών μιλίων. Προς αυτή την κατεύθυνση χρησιμοποιεί εργαλειακά τους Τουρκοκύπριους και επικαλείται και τα «δικαιώματα» της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», ένα ψευδοκράτος αναγνωρισμένο μονάχα από την ίδια. Ωστόσο η Άγκυρα επικαλείται την επήρεια που έχει, κατά την άποψή της, στη θαλάσσια περιοχή δυτικά της Κύπρου, η ζώνη των Κατεχομένων, με στόχο έτσι την de facto παραγωγή αποτελεσμάτων υπέρ της.

Σε αυτό το όμως η Άγκυρα βρίσκεται μόνη της, έχοντας απέναντί της ολόκληρο τον κόσμο. Είναι πράγματι εντελώς παράδοξο η χώρα που έχει καταπατήσει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο, η οποία έχει εισβάλει και κατέχει παράνομα από το 1974 το 1/3 των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, να μιλά για «δίκαιο», το οποίο και χρησιμοποιεί πάντα «αλά καρτ». Ενώ ουσιαστικά η Άγκυρα το 1974 έχει «βιάσει» και κακοποιήσει βάναυσα την Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι το θύμα της υπόθεσης, συνεχίζει να την κατηγορεί ως υπεύθυνη για τη μη εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό, να μην της αναγνωρίζει τα δικαιώματα της, ενώ συνεχίζει να της κάνει bullying με διαρκείς απειλές και εισβολές στο χώρο της δικής της ΑΟΖ.

Γεωστρατηγικοί και ενεργειακοί λόγοι

Φυσικά όλα αυτά είναι καθαρά προσχηματικά, διότι οι λόγοι αυτής της επιθετικής συμπεριφοράς απέναντι στην Κύπρο είναι γεωστρατηγικοί και γεωοικονομικοί, λόγω των τεραστίων ενεργειακών κοιτασμάτων που ανευρέθηκαν. Για την Τουρκία ισχύει απόλυτα η άποψη που διατύπωσε ο Τούρκος ακαδημαϊκός, συγγραφέας και μετέπειτα υπουργός εξωτερικών και πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, πως «ακόμη κι  αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα». Πόσο μάλιστα αν στα ανοικτά της Κύπρου υπάρχουν ενεργειακά κοιτάσματα αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, που δεν θα αυξήσουν μόνον την γεωπολιτική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και θα βοηθήσουν την Ευρώπη να διαφοροποιήσει τις πηγές ενεργειακού εφοδιασμού της.

Όταν ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αποκτά όλο και περισσότερο τα χαρακτηριστικά ενός «βελούδινου δικτάτορα», δήλωσε πρόσφατα πως «η χώρα μας είναι αποφασισμένη να προστατεύσει τα δικαιώματά της και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Αναμένουμε από το ΝΑΤΟ σε αυτή τη διαδικασία να σεβαστεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και να μας στηρίξει για να αποτραπεί η ένταση», συνεχίζει ουσιαστικά την παραδοσιακή συμπεριφορά του «βιαστή», που έγινε στη συνέχεια εκβιαστής, απαιτώντας από το θύμα του πλήρη υποταγή και από τους υπόλοιπους σεβασμό, αναγνώριση και, φυσικά, ένα μεγάλο μερίδιο από τα ενεργειακά κέρδη. Είναι ο γνωστός κυνισμός στη διεθνή πολιτική, που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην προβολή ισχύος και στον αναχρονισμό του «η ισχύς παράγει δίκαιο».  Ακόμη και η επίκληση του Ερντογάν πως η χώρα του αναμένει από το ΝΑΤΟ να υποστηρίξει τα δικαιώματά της στην ανατολική Μεσόγειο, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέφρασαν ανησυχίες για τα σχέδια της Άγκυρας να πραγματοποιήσει εργασίες γεώτρησης στην ΑΟΖ της Κύπρου, επιβεβαιώνει αυτόν τον κυνισμό.

Διεθνείς αντιδράσεις απέναντι στη νέα «τουρκική εισβολή» στην κυπριακή ΑΟΖ

H Τουρκία, η οποία κάλεσε παράλληλα τις «τρίτες χώρες» να μην ανακατεύονται και να μην προσποιούνται τα διεθνή δικαστήρια, ούτε να επιχειρούν να οριοθετήσουν θαλάσσιες ζώνες και σύνορα, και ισχυρίζεται πως έχει καταστήσει σαφή την θέση της όσον αφορά τα δικαιώματά της στην περιοχή. Δέχθηκε όμως μια ομοβροντία αντιδράσεων, επιπλήξεων και απειλών για τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η εισβολή του γεωτρυπάνου της στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ευρωπαϊκή Ένωση: Η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Φεντερίκα Μογκερίνι, προειδοποίησε την Τουρκία να μη συνεχίσει κι αναφέρθηκε στην «κατάλληλη απάντηση» που θα δώσει η Ε.Ε. με στόχο να αποτραπούν αυτές οι επιθετικές ενέργειες, αν και για την ώρα τον κύριο λόγο έχουν οι διπλωματικές επαφές και πιέσεις. Επίσης η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα εξωτερικής πολιτικής Μ. Κοτσίγιανιτς, επανέλαβε την ξεκάθαρη θέση, την οποία έχει λάβει η Ε.Ε.  τον Μάρτιο του 2018 εναντίον των προθέσεων της Τουρκίας να ξεκινήσει γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, καλώντας την Τουρκία να «δείξει αυτοσυγκράτηση, να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου και να απόσχει από κάθε παράνομη ενέργεια».

ΗΠΑ: Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σε ανακοίνωση που εξέδωσε αργά το βράδυ της Κυριακής 5 Μαΐου, εξέφρασε την ανησυχία του κάλεσε την Τουρκία να μην συνεχίσει τη δραστηριότητα της σε μια περιοχή την οποία έχει οροθετήσει η Κυπριακή Δημοκρατία ως την ΑΟΖ της. Η Ουάσιγκτον χαρακτήρισε «πολύ προκλητικό βήμα» αυτές τις δραστηριότητες του τουρκικού ναυτικού στην περιοχή τονίζοντας ότι εγείρεται ο κίνδυνος «να αυξηθεί η ένταση στην περιοχή». Κάλεσε μάλιστα την Άγκυρα να μην προχωρήσει σε γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ αλλά να τις ακυρώσει, διότι θα υπάρξουν επιπτώσεις.

Η εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Μόργκαν Ορτέιγκους εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία των ΗΠΑ για τις αποσταθεροποιητικές ενέργειες της Άγκυρας, λέγοντας ότι μπορεί να οδηγήσουν σε κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή. «Οι ΗΠΑ ανησυχούν βαθιά για τις εξαγγελθείσες προθέσεις της Τουρκίας σχετικά με την έναρξη υπεράκτιων γεωτρήσεων σε μια περιοχή την οποία έχει οροθετήσει η Κυπριακή Δημοκρατία ως την Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη. Αυτό το βήμα είναι πολύ προκλητικό και εγείρει τον κίνδυνο να αυξηθεί η ένταση στην περιοχή. Καλούμε τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν αυτές τις δραστηριότητες και ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση», δήλωσε η εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Ισραήλ και Αίγυπτος: Αντέδρασε έντονα και το Ισραήλ, το οποίο έχει πλέον κοινά γεωπολιτικά, οικονομικά και ενεργειακά συμφέροντα και σχέδια με την Κύπρο και την Ελλάδα και δεν επιθυμεί με τίποτε τον διεμβολισμό τους από την Άγκυρα.

  

Έντονη ήταν και η αντίδραση της Αιγύπτου με την οποία η Τουρκία, αν και βρίσκεται από το 2013 σε αντιπαράθεση, θεωρεί ότι μοιράζεται την υφαλοκρηπίδα της Αν. Μεσογείου κι έχει «θαλάσσια σύνορα» μαζί της (η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει κυπριακή ΑΟΖ), κάτι που φυσικά απορρίπτει το Κάιρο. Το τελευταίο που θα ήθελε να δει η Αίγυπτος θα ήταν η περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Τη θεωρεί περιφερειακό ανταγωνιστή, όχι μόνον στην Αν. Μεσόγειο, αλλά σε όλη τη Μέση Ανατολή. Για την Αίγυπτο η Κύπρος είναι μια χρήσιμη «buffer zone»», που τη χωρίζει από την Τουρκία και ταυτόχρονα ένας οικονομικός και ενεργειακός εταίρος. Η Ελλάδα είναι ένας πυλώνας ασφάλειας κι ένας πολύτιμος κόμβος, που συνδέει γεωπολιτικά, οικονομικά και ενεργειακά την Αίγυπτο με την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι' αυτό και η Αίγυπτος απορρίπτει τις τουρκικές θέσεις και αξιώσεις και στηρίζει τον άξονα με την Κύπρο και την Ελλάδα.

Αντιδράσεις Κύπρου: κατάθεση συντενταγμένων ΑΟΖ, διεθνούς εντάλματος σύλληψης και απειλή βέτο κατά της Τουρκίας στην Ε.Ε. Η κυπριακή κυβέρνηση, που περίμενε πως η Άγκυρα θα προχωρούσε σε παράνομη γεώτρηση εντός της ΑΟΖ της, εντείνει τις προσπάθειες για να αποτραπεί αυτό το ενδεχόμενο ή και άλλα ενδεχόμενα, όπως το να προχωρήσει η Τουρκία σε γεωτρήσεις κι εντός αδειοδοτημένων τεμαχίων της κυπριακής ΑΟΖ. Εκτός από διαβήματα στον ΟΗΕ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, έθεσε και θέμα κυρώσεων αναφέροντας πως ότι υπάρχει το θέμα της αναθεώρησης της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία καθώς και των προενταξιακών κονδυλίων που την αφορούν, σε συνεννόηση πάντα με την Ελλάδα.

Για να θωρακίσει περαιτέρω την ΑΟΖ της η Κύπρος κατέθεσε συντεταγμένες στα Ηνωμένα Έθνη. Συγκεκριμένα η Λευκωσία προχώρησε άμεσα στην κατάθεση συντεταγμένων για τις θαλάσσιες περιοχές μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, για να φανεί ξεκάθαρα πως οι  γεωτρήσεις που έχει προγραμματίσει η Άγκυρα στα δυτικά της μεγαλονήσου βρίσκονται παράνομα εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Παράλληλα η Λευκωσία ετοίμασε και σχετική λίστα προκειμένου να ενεργοποιηθεί η έκδοση διεθνών ενταλμάτων σύλληψης για πρόσωπα που προσφέρουν υπηρεσίες στο τουρκικό γεωτρύπανο «Fatih», που θα σταλούν και στην interpol. Οι αντιδράσεις της Λευκωσίας θα είναι κλιμακωτές, ανάλογα με την ποιότητα της τουρκικής επιθετικότητας, που δε θα μείνει αναπάντητη, αυξάνοντας κάθε φορά το κόστος για την Άγκυρα. Η Λευκωσία επιδιώκει να φανεί πως όλη αυτή η προκλητικότητα της Τουρκίας ήταν στην ουσία «μια τρύπα στο νερό» και χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Με ψυχραιμία για την ώρα αντιμετωπίζει την τουρκική προκλητικότητα η Ελλάδα, η οποία θέλει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την Άγκυρα και συνεχίζει να υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, διότι αυτό τη συμφέρει μακροπρόθεσμα. «Δεν θέλουμε η Τουρκία να φύγει από τις Διεθνείς συμμαχίες και να γίνει ακόμη πιο επιθετική», δήλωσε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Γιώργος Κατρούγκαλος. Το θέμα βέβαια είναι αν και η Τουρκία επιθυμεί το ίδιο.

Τι επιδιώκει η Τουρκία;

Η εισβολή του «Πορθητή» στην κυπριακή ΑΟΖ 62 ν.μ. δυτικά της Πάφου δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά εντάσσεται στα πλαίσια μιας ευρύτερης αναθεωρητικής στρατηγικής της Άγκυρας, η οποία προσπαθεί να αντιδράσει και να ανακόψει τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά εκείνες που αφορούν την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων. Η Τουρκία επιδιώκει επίσης να τεστάρει τα αντανακλαστικά και την ετοιμότητα της Ελλάδας και της Κύπρου σε μια τεράστια θαλάσσια περιοχή από τον 28ο (νότια Ρόδου) έως και τον 32ο μεσημβρινό (δυτικά Ρόδου).

Η ίδια θεωρεί πως ξεκινά γεωτρήσεις στη «δική της υφαλοκρηπίδα» και δεν δεσμεύεται από τις συμφωνίες οριοθέτησης μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και άλλων χωρών της Μεσογείου (βλέπε Αίγυπτος) και ότι έχει το δικαίωμα να εκμεταλλευτεί τη «δική της υφαλοκρηπίδα». Άσχετα, αν σε αυτό είναι μόνη και απομονωμένη διεθνώς, η Άγκυρα συνεχίζει την επιθετικότητα της, την προκλητικότητα και τις πιέσεις, ώστε στο τέλος -στα πλαίσια ενός μεγάλου “ανατολίτικου παζαριού” που επιδιώκει ο Ερντογάν- να λάβει σημαντικά ανταλλάγματα και μερίδιο από την τεράστια «ενεργειακή πίτα» της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Τουρκία θα ήθελε να διαλύσει τον «αντιτουρκικό άξονα», που έχει σχηματιστεί γύρω της, και, σύμφωνα με την άποψη της, την έχει εγκλωβίσει, της κάνει «οικονομικό πόλεμο» (η τουρκική λίρα υποχώρησε κι άλλο, στις 6 λίρες το δολάριο, το χαμηλότερο σημείο εδώ κι έξι μήνες), επιδιώκοντας να ψαλιδίσει τις φιλοδοξίες της να αναδειχθεί σε υπολογίσιμη περιφερειακή δύναμη. Ολοένα και πιο νευρική και απρόβλεπτη η Άγκυρα βάζει στο ίδιο «μεγάλο παζάρι» και το ζήτημα της αγοράς των ρωσικών S-400 και των αμερικανικών F-35, παρότι η μία αγορά αναιρεί αυτομάτως την άλλη, διακινδυνεύοντας ακόμη και τη στρατηγική σχέση που είχε οικοδομήσει με τις ΗΠΑ μετά το τέλος του Β'Π. Πολέμου. Επιδιώκει ανταλλάγματα είτε στα ανατολικά της σύνορα (αποτροπή ίδρυσης αυτόνομης οντότητας από τους Κούρδους της βόρειας Συρίας) είτε στην Ανατολική Μεσόγειο (μερίδιο από τα ενεργειακά κοιτάσματα και ευνοϊκή προς αυτή διευθέτηση του Κυπριακού), είτε και στα δύο, απειλώντας πως διαφορετικά θα μετατραπεί σε “τρελό φορτηγό με σπασμένα φρένα στην κατηφόρα”, αποσταθεροποιώντας όλη αυτή την ευαίσθητη περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση όμως η νέα τουρκική κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο εντάσσεται τόσο στα πλαίσια μιας νέας στρατηγικής της Άγκυρας, που φέρει την ονομασία «Γαλάζια πατρίδα», όσο και στην γενικότερη απόφαση του Ερντογάν να επαναπροσδιορίσει τη θέση της χώρας στο διεθνές σύστημα και στον κύριο προσανατολισμό της, που ήταν, ως το 2016 τουλάχιστον, κυρίαρχα Ευρωατλαντικός.

Η Τουρκία επιδιώκει πλέον να βρει ένα νέο «σημείο ισορροπίας» μεταξύ Δύσης και Ανατολής, ΗΠΑ και Ρωσίας καθώς και να αποσυμπιεστεί από τις τεράστιες εσωτερικές πιέσεις, πολιτικές και κυρίως οικονομικές. Κι όλα αυτά υπό τη σημαία μιας «περήφανης και ανεξάρτητης εθνικής πολιτικής», που επικαλείται συχνά ο Ερντογάν για να υφαρπάξει και τις εθνικιστικές ψήφους, που επιδιώκει την αμυντική και γεωπολιτική θέση της χώρας και τη διαπραγματευτική της ισχύ, σε μια περίοδο που έχει όλα τα μέτωπα ανοικτά και λιγότερους φίλους από ότι ποτέ. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο παιχνίδι, από έναν αδίστακτο και αλαζονικό Ερντογάν, που μέρα με τη μέρα φαίνεται πως έχει πάρει διαζύγιο από τη λογική και την πραγματικότητα, απειλώντας πως αφού πλέον «δεν τον παίζουν», θα τινάξει και τα «παιχνίδια των άλλων» στον αέρα. Μόνο που αυτά τα «παιχνίδια» αφορούν ολόκληρους λαούς.

Πηγή