Μπάχαλο, μπαχαλάκηδες και έκπτωση πολιτικού λόγου

Γράφει ο Πέτρος Μανταίος

Δεν ξέρω πότε ακριβώς εισέβαλε στο πολιτικό μας λεξιλόγιο το δίδυμο «μπάχαλο/μπαχαλάκηδες». Ομως η ευρεία διάδοσή του τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια και η ευκολία με την οποία την υιοθετεί, ως γενικό χαρακτηρισμό κάθε «ακραίας» πολιτικής/κοινωνικής διαμαρτυρίας, η «κοινή γνώμη», υποδαυλιζόμενη από τον «κοινό Τύπο» και «κοινούς πολιτικούς», συνιστά, νομίζω, σοβαρή έκπτωση του πολιτικού λόγου, ο οποίος (πρέπει να…) βασίζεται στον διάλογο και το επιχείρημα, αλλιώς υπάρχει άμεσος κίνδυνος να γίνουν όλα… μπάχαλο.

Αναζήτησα τη λέξη, όσο μπόρεσα. Υπάρχει στα μεγάλα λεξικά του Μπαμπινιώτη και του Τριανταφυλλίδη (1998), καθώς και στου Τεγόπουλου-Φυτράκη (2002). Ομως δεν υπάρχει στο ετυμολογικό του Φλώρου (1980). Στα περιέχοντα, μόνον ο Μπαμπινιώτης επιχειρεί κάποιο έτυμο: «λέξη ηχομιμητική»· μιμείται δηλαδή τον ήχο γνωστών λέξεων· ρόπαλο π.χ. Είδα επίσης στο Διαδίκτυο και αραβική προέλευση: bihali, που σημαίνει, γενικώς, διάλυση και παρόμοια.

Θυμήθηκα και το άλλο αραβικό: kull wahad (κουλ ουαχάντ)· το γνωστό μας «κουλουβάχατα»· ίδια σημασία και στα αραβικά. Είδα επίσης και προέλευση από τη νεόκοπη θρησκευτική πίστη μπαχάι και τον (ας με συγχωρήσουν οι πιστοί της) θεμελιωτή της, Μπαχαοαλλά (σημαίνει: δόξα θεού), επειδή η εν λόγω πίστη περιέχει στοιχεία όλων των γνωστών θρησκειών· άρα, μείγμα, «ανακάτεμα».

Στα δικά μας πολιτικά, το μεγάλο «μπουμ» πρόχειρα υπολογίζω στις πρώτες διαμαρτυρίες για τα μνημόνια, στα κινήματα «των πλατειών» και «των αγανακτισμένων». Προσωπικά πιστεύω ότι γλωσσικά/συνθηματολογικά… έθελξε η κατάληξη: μπά-χαλο· από το «χάλι» και το «χαλάω». Επειδή όμως έννοια και σημασία είναι απολύτως ασαφείς. Αρα μπορείς να πεις τα πάντα, χωρίς να λες τίποτα, αλλά και να κατηγορείς τους πάντες· εσύ, ως «κατήγορος», από το απυρόβλητο, όμως ο «κατηγορούμενος» γίνεται εύκολος στόχος! Γι’ αυτό μου τη σπάει η λέξη: ενέχει πρόθεση, και εμπάθεια…