Δύο αντιλήψεις για τον κόσμο

 Του Νίκου Κοτζιά

Στο σημερινό κόσμο υπάρχουν πληθώρα αντιλήψεων. Και στην πολιτική. Όμως, σαν τάσεις θα ξεχώριζα δύο. Όχι ότι ο καθένας που κινείται σε μία από αυτές έχει όλα τα χαρακτηριστικά της. Πρόκειται για δύο αντιλήψεις που διαμορφώνουν δύο διαφορετικούς κόσμους.Ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει τον εαυτό του σε ένα από αυτούς τους κόσμους, ή έστω σε πλευρές του ενός.

Μία από τις διαφορές ανάμεσα στους φορείς μιας εμπνευσμένης αντίληψης για τον κόσμο και σε μία μέτρια είναι ότι οι πρώτοι έχουν όραμα και κατανοούν την εποχή τους. Οι δεύτεροι θέλουν να διασφαλίζουν την «καρέκλα» τους.

Οι πρώτοι έχουν γνώσεις, κουλτούρα, πείρα, διαίσθηση. Επιδιώκουν να διακρίνουν τα καινούργια προβλήματα, εκπονούν στρατηγική και θέλουν να πάνε την χώρα μπροστά. Οι δεύτεροι διαχειρίζονται την εξουσία. Κλείνονται σε ένα κλειστό κύκλο από ολιγάρχες και κόλακες.

Οι πρώτοι μετράνε το μπόι τους με τα προβλήματα. Προσπαθούν να «ψηλώσουν», να μάθουν, να ερευνήσουν, να κοπιάσουν περισσότερο προκειμένου να τα λύσουν. Οι δεύτεροι διακατέχονται από ανασφάλεια απέναντι στο διαφορετικό, προσπαθούν να υπονομεύσουν τον καθένα που τους φαίνεται ότι έχει να πει πέντε πράγματα περισσότερο. Αντιπαθούν το διαφορετικό και μισούν το καλύτερο.

Οι πρώτοι λένε καθαρά τη γνώμη τους. Την παλεύουν. Την υπερασπίζονται και όταν χρειαστεί την τροποποιούν, τη συμπληρώνουν, τη διορθώνουν, παραμένοντας πιστοί σε όνειρα, αξίες και αρχές. Διαμορφώνουν μια στρατηγική κατεύθυνση για τη χώρα. Οι δεύτεροι χάνονται μέσα στους τακτικισμούς. Όταν, μάλιστα, νιώσουν ότι είναι ανάγκη και τους συμφέρει, εγκαταλείπουν αξίες και αρχές στο πεδίο μαχών που δεν έδωσαν. Δεν έχουν χρήσιμες για τον τόπο ιδέες και για αυτό κρύβονται πίσω από τα μέσα που ελέγχουν και τα τρολ.

Οι πρώτοι έχουν να πουν πολλά, να διηγηθούν, να εξηγήσουν να προτείνουν. Αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο τα κοινωνικά και πατριωτικά προβλήματα. Λιώνουν στην προσπάθειά τους να τα λύσουν, να βρουν απαντήσεις. Είναι φορείς λύσεων. Μπορεί να ματώσουν προκειμένου να τις βρουν, προωθήσουν υλοποιήσουν δημιουργικά. Οι δεύτεροι κρύβουν την πνευματική-πολιτική τους φτώχεια πίσω από κουτσομπολιά, κακιούλες, φτηνά ψέματα. Όταν η χώρα βρίσκεται ενώπιον μεγάλων δύσκολων προβλημάτων αποπροσανατολίζουν με σκανδαλολογίες. Δεν επιδιώκουν να λύσουν τα προβλήματα. Υπερασπίζονται τα κεκτημένα τους. Αποτελούν οι ίδιοι πρόβλημα για τη χώρα.

Οι πρώτοι έχουν έμπνευση. Στηρίζουν όλες τις μορφές ανθρώπινης δημιουργικής δράσης. Θέλουν η κοινωνία να γίνει πλούσια σε μόρφωση, πολιτισμό, περίθαλψη. Να προστατεύσουν το περιβάλλον και να συμβάλλουν στην ανανέωσή του. Οι δεύτεροι υποτιμούν τον μορφωμένο λαό. Δεν θέλουν να ξεφύγει ο «πολιτισμός» από τα στενά πλαίσια ενός σκοταδιστικού κύκλου, και από την ποιότητα και την κατεύθυνση που έχει εκεί μέσα.

Οι πρώτοι είναι περήφανοι για τη χώρα, πατριώτες, αλληλέγγυοι με άλλους λαούς. Πιστεύουν και παλεύουν για τα δικαιώματα του τόπου παντού όπου χρειαστεί. Οι δεύτεροι είναι φορείς ραγιαδισμού, ενδοτισμού, υποχωρητικότητας.

Οι πρώτοι έχουν ενσυναίσθηση για τον απέναντί τους. Στα προβλήματά του. Στις λύπες και τους καημούς του. Μπορεί να δακρύσουν αντικρίζοντας την ομορφιά, τον πόνο, την αδικία. Οι δεύτεροι θέλουν να σκορπάνε τον φόβο, την ανασφάλεια, την αστάθεια.

Οι πρώτοι θεωρούν ότι για τη λύση των προβλημάτων χρειάζεται όλο και περισσότερη δημοκρατία, διαβούλευση, διάλογος. Ότι στην κοινωνία πρέπει να κυριαρχεί ο πολιτισμός της συζήτησης, της συνεννόησης και όπου χρειάζεται της μάχης. Οι δεύτεροι στηρίζονται στον αυταρχισμό, στον ετσιθελισμό του διατάσσω και αποφασίζω, στην προσπάθεια κατάργησης των δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του λαού και της νεολαίας του.

Οι πρώτοι επιθυμούν να στηρίζονται και να στηρίζουν τους άξιους, τους ταλαντούχους, τους εργατικούς και δραστήριους, να τους «δέσουν» σε ένα μεγάλο ρεύμα για αλλαγή της Ελλάδας. Πιστεύουν στις δυνατότητες της χώρας και των ανθρώπων της. Ο άνθρωπος είναι το επίκεντρο κάθε σκέψης και ελπίδας τους. Οι δεύτεροι δεν πιστεύουν στον άνθρωπο. Έχουν εμπιστοσύνη μόνο στην αγορά. Λες και δεν θυσιάζονται οι άνθρωποι για την οικογένεια και την πατρίδα τους, για το παιδί και τον γονιό τους, αλλά για την αγορά, για κάποια καμπύλη προϊόν κάποιας συνάρτησης «ορθολογικής επιλογής».

Οι πρώτοι πιστεύουν σε έναν κόσμο συναισθηματικό. Πιστεύουν στην αγάπη, στην πίστη, στην αλληλεγγύη. Σε μια αγκαλιά και σε ένα χάδι. Οι δεύτεροι πιστεύει ότι όλα έχουν την τιμή και μπορούν να αγοράζονται και να πωλούνται. Αν οι πρώτοι εμπιστεύονται τους ανθρώπους, οι δεύτεροι είναι δύσπιστοι απέναντί τους.

Οι πρώτοι πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, αλλά και διαφορετικοί. Θεωρούν ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Δεν υπάρχουν άνθρωποι εκτός της κοινωνίας. Πρέπει να τους δίνονται ίσες ευκαιρίες, ενώ ασφαλώς και έχουν ατομική ευθύνη για το τι κάνουν και το τι δεν κάνουν. Ακόμα και οι ερημίτες είναι προϊόν της κοινωνίας και περιεγράφηκαν από την κοινωνική ιστορία και τη λογοτεχνία. Αντίθετα οι δεύτεροι πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι άνισοι. Ότι ο άνθρωπος δεν είναι κοινωνικό ον, αλλά μοναχική ύπαρξη που βρίσκεται σε έναν χώρο που λειτουργούν οι νόμοι της ζούγκλας και μόνο.

Οι πρώτοι είναι προοδευτικοί, οι δεύτεροι συντηρητικοί, ακόμα και ακροδεξιοί. Οι πρώτοι παλεύουν για μια διαφορετική κοινωνία, οι δεύτεροι επιδιώκουν να αναρριχηθούν στην πλάτη της κοινωνίας.

ΥΓ1. Στην πολιτική είχα και έχω, ανάμεσα στα άλλα, και τις εξής αρχές:

Α) Δεν γίνεται πολιτική, και μάλιστα αριστερή, χωρίς συναίσθημα. Ο κυνισμός δεν είναι ίδιος της αριστεράς.

Β) Δεν γίνεται πολιτική χωρίς ηθική.

Γ) Η κριτική, που μπορεί να είναι και σκληρή, πρέπει να αφορά απόψεις και όχι προσωπικές ύβρεις.