Ντόναλντ Τραμπ: Το ψυχογράφημα ενός ακραίου

 

γράφει ο Γιώργος X. Παπασωτηρίου

 

Όταν ο πρόεδρος της πλανητικής υπερδύναμης αρνείται να παραδεχθεί την εκλογική ήττα του, τότε κάτι δεν πάει καλά. Είναι η ακροδεξιά ιδεολογία του αυτή που τον κατευθύνει ή μια προσωπική ψυχοπαθολογία; Ενδεχομένως και τα δύο.

 

Η άνοδος του Τραμπ και άλλων ακραίων Νάρκισσων στην εξουσία(Μπολσονάρου, Όρμπαν κ.ά.) καταδεικνύει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια διαδικασία «ναρκισσιστικοποίησης» της κοινωνίας μας, «Ο ναρκισσισμός δεν συνιστά αφ’ εαυτού μία παθολογία… καθίσταται παθολογικός όταν το άτομο είναι εντελώς επικεντρωμένο στον εαυτό του, ενώ ο άλλος υπάρχει μόνο σαν ένας καθρέφτης που προορίζεται να καθρεφτίζει την μεγαλειώδη εικόνα του», γράφει η Μαρί-Φρανς Ιριγκουαγέν στο βιβλίο της «Οι Νάρκισσοι στην εξουσία»!

 

Ασφαλώς, όλοι οι νάρκισσοι δεν είναι στο στάδιο του «παθολογικού». Σ' αυτή κινούνται εκείνοι οι ισχυροί που βρίσκονται στην εξουσία και οι οποίοι όταν παρουσιάζουν καταφανώς μία διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας, δεν διστάζουν να καταπατήσουν τα ατομικά δικαιώματα και να απειλήσουν τη δημοκρατική διαδικασία, μετερχόμενοι κάθε μέσο για να απαλλαγούν από τους αντιπάλους τους.

 

Τα 9 κριτήρια της διαταραχής της ναρκισσιστικής προσωπικότητας

 

Το ναρκισσιστικό άτομο έχει ένα αίσθημα μεγαλείου για την σπουδαιότητά του, υπερεκτιμά τις πράξεις και τις ικανότητές του, θέλει να αναγνωρίζεται ως «ανώτερος», χωρίς μάλιστα να έχει κάνει κάτι… Ο Ντόναλντ Τραμπ λέει: «Ό,τι θέλω, είναι εφικτό»!

 

Είναι χαμένος στην φαντασίωση των αναρίθμητων υποτιθέμενων επιτυχιών του, στην εξουσία του, στη δόξα του, στην ομορφιά του…

 

Ο Τραμπ βρίσκεται συνεχώς μέσα στην υπερβολή: «Πιστεύω ότι θα γίνω ο πιο μεγάλος δημιουργός θέσεων εργασίας που έχει κάνει ποτέ ο Θεός», έλεγε!

 

Θεωρεί τον εαυτό του «ειδικό» και μοναδικό και δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός από εκείνους που δεν είναι «ειδικοί» και «υψηλού επιπέδου». Ακόμα και όταν παρουσιάζεται ως «λαϊκιστής» είναι από τους πιο «μεγάλους»! Η πλειονότητα των συνεργατών του είναι «Άριστοι», έχουν «κλας», γεννήθηκαν πλούσιοι, πήγαν στα καλύτερα σχολεία…

 

Έχει έντονη ανάγκη να τον θαυμάζουν. Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι να είναι διάσημος, να μιλάνε γι’ αυτόν. Βάζει τ’ όνομά του σε καζίνο, σε κρασιά, σε κτίρια, σε μπριζόλες! Θέλει να είναι παντού, να διαχέεται παντού, να «σφραγίζει» τα πάντα. Η πολιτική γι’ αυτόν είναι ένα σόου.

 

Θεωρεί ότι όλοι του οφείλουν… Αυτός δεν οφείλει τίποτα και σε κανέναν. Ότι του επιτρέπεται να λέει ό,τι θέλει και να κάνει οτιδήποτε του φανεί καλό. Οι επιθυμίες του πρέπει να ικανοποιούνται πάντα. Αν κάτι δεν πάει καλά, πιστεύει ότι ο ίδιος ως πρόεδρος μπορεί να το ρυθμίσει μ’ ένα τουίτ!

 

Εκμεταλλεύεται τους άλλους στις διαπροσωπικές του σχέσεις, τους χρησιμοποιεί για να φθάσει στους στόχους του. Οι άλλοι υπάρχουν μόνο ως «εργαλεία» που τον υπηρετούν. Μοναδική δική του φροντίδα είναι να διατηρεί την εξουσία του, να επανεκλέγεται και να σφραγίζει την ιστορία.

 

Έλλειψη ενσυναίσθησης

 

Δεν είναι διατεθειμένος να αναγνωρίσει ή να συμμεριστεί τα αισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.

 

Στον Τραμπ η έλλειψη ενσυναίσθησης εκδηλώνεται με τον σεξισμό, το ρατσισμό(δέχεται μόνο τους λευκούς χριστιανούς, χαρακτηρίζει τους μουσουλμάνους εν δυνάμει τρομοκράτες, και πολλές χώρες της Αφρικής: «σκατένιες χώρες»)  και γενικά την περιφρόνηση όλων εκείνων που αρνούνται να του πλέξουν το εγκώμιο. Είναι τόσο επικεντρωμένος στον εαυτό του που δεν «βλέπει» κανέναν άλλο. Ασχολείται μόνο με εκείνον που μπορεί να εκμεταλλευθεί ή ο οποίος θα συνεισφέρει στο να τροφοδοτήσει την «λατρεία για τον εαυτό του». Είναι καιροσκόπος και δεν διστάζει να χωρίσει τα παιδιά των μεταναστών από τους γονείς τους, όπως έκανε το 2018, προκειμένου να ικανοποιήσει τους εκλογείς του και να ενδυναμώσει την εικόνα του στα μάτια τους.

 

Δεν αρκεί σ’ έναν παθολογικό Νάρκισσο να έχει μια ιδέα μεγαλείου για τον εαυτό του, πρέπει και οι άλλοι να αναγνωρίζουν τα χαρίσματά του και να του το λένε.

 

Τον Μάιο του 2013 ο Τραμπ έλεγε ότι το «IQ του ήταν μεταξύ των πιο υψηλών». Μετά τη νίκη του το 2016 επί της Χίλαρι Κλίντον έφερε βαρέως ότι αυτή είχε περισσότερες ψήφους και το απέδωσε σε εκατομμύρια «παράνομες ψήφους». Και το 2020 με τον Μπάιντεν, ομοίως, αποδίδει την ήττα του σε «εκλογική νοθεία». Αυτό λέει και σήμερα.

 

Έχει αλαζονική συμπεριφορά και περιφρονεί τους άλλους…

 

Για τον Τραμπ η ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ είναι μία άμυνα απέναντι στο αίσθημα κατωτερότητας: «Δεν μπορεί να παραδεχθεί ότι έκανε λάθος. Αλλά, κυρίως, περιφρονεί τη δημοκρατία, γιατί γι’ αυτόν η πραγματική δύναμη είναι το χρήμα».

 

 Άλλα χαρακτηριστικά

 

Η Ιριγκουαγέν αναφέρεται και σε άλλα χαρακτηριστικά που διαβλέπουν οι Αμερικανοί ψυχίατροι στον παθολογικό ναρκισσισμό του Τραμπ:

 

Το διαταραχή απώλειας προσοχής και υπερκινητικότητα: Ο Τραμπ δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε κάτι που δεν αφορά την «αυτοδοξολογία» του και γι’ αυτό όπως λέει ο ίδιος: «Ενίοτε, οι άνθρωποι εκπλήσσονται με την ταχύτητα με την οποία παίρνω σημαντικές αποφάσεις, αλλά έχω μάθει να εμπιστεύομαι το ένστικτό μου και να μη σκέφτομαι υπερβολικά».

 

Δίνοντας την εντύπωση ότι είναι σίγουρος για τον εαυτό του, ο Τραμπ είναι ισχυρά χειραγωγήσιμος. Ο ακροδεξιός Στιβ Μπάνον, που για ένα διάστημα ήταν το δεξί χέρι του Τραμπ, χαρακτηρίστηκε από το περιοδικό Τάιμ "Ο μεγάλος χειραγωγός". Το γεγονός αυτό (το δημοσίευμα) είχε ως συνέπεια την απόλυση του Μπάνον, καθώς ο Τραμπ δεν μπορούσε να δεχθεί ότι ήταν «η μαριονέτα» του. Αυτό φανερώνει ότι δεν μπορεί να είναι «προβλέψιμος».

 

Ψυχοπάθεια και κοινωνικοπάθεια

 

Μη ανοχή, παρορμητισμός, φραστικές και φυσικές επιθέσεις, περιφρόνηση των κοινωνικών και νομικών κανόνων, απουσία του αισθήματος ενοχής… Μετεωρίζεται ανάμεσα στο χαμόγελο και την απειλή, στη σαγήνη και την απόρριψη,  που σημαδεύονται από την αποσταθεροποίηση του ηθικού, από βαθιές αγωνίες και ανωριμότητα συγχρόνως.

 

Όσοι είναι εναντίον του, είναι συνωμότες που θέλουν να τον απονομιμοποιήσουν(τελευταία περίπτωση ο αντιπρόεδρος Πεν). Υπ’ αυτή την οπτική, κάποιες αντιδράσεις του μπορεί να παραπέμπουν στην παράνοια, αλλά δεν πρόκειται για μία δομημένη διαταραχή. Περισσότερο είναι μία συνεχή φροντίδα για να διατηρήσει την εικόνα του και τον παροξυσμό της επιθυμίας του για παντοδυναμία.

 

Οι Αμερικανοί ψυχίατροι έχουν δημιουργήσει μία κλίμακα για τον ναρκισσισμό που κυμαίνεται από το 1 έως το 10. Μέχρι το 5, ένα πρόσωπο μπορεί να θεωρηθεί νορμάλ. Πέραν αυτού, εισερχόμαστε σε μία παθολογία όλο και βαρύτερη, η οποία κατά τη γνώμη τους, μπορεί να φθάσει μέχρι την ψύχωση. Ένας ακραίος ναρκισσισμός μπορεί να φθάσει σε μεγαλομανιακό παραλήρημα, αλλά δεν πρόκειται για ψύχωση. (Η Τζούλια Κρίστεβα έγραφε ότι στους «επάνω» η ψύχωση  είναι διαχειρίσιμη)

 

  Άλλα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του Τραμπ

 

-Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να προσελκύει την προσοχή όχι για να ικανοποιηθεί αλλά για να καλύψει την έλλειψη αυτοεκτίμησης. Πίσω από την αίσθηση υπεροχής και της παντοδυναμίας κρύβεται η μεγάλη ευαλωτότητα της εικόνας του. Αντι για τον σεβασμό, προτιμά να τον θαυμάζουν. Ο υπερβολικός ναρκισσισμός του είναι ένα τρόπος να αρνηθεί την ταπείνωση και την ντροπή, αλλά και την απώλεια(της μάνας του). Θέλει να πάρει τη ρεβάνς σ’ αυτό που εκλαμβάνει ως «ναρκισσιστικό τραύμα»( ο πατέρας του τον «έκλεισε» σε στρατιωτικό σχολείο).  Στο πανεπιστήμιο ήταν ένας «loner»(μοναχικός)… Όπως κάθε παθολογικός νάρκισσος με εύθραυστη αυτοεκτίμηση είναι απόλυτα αρνητικός στην κριτική. Κάθε κριτική, πραγματική ή φανταστική αντιμετωπίζεται ως ένα τραύμα ή μία απόρριψη…

 

Όταν αισθάνεται να απειλείται, από μία κριτική ή μία ερώτηση στην οποία δεν γνωρίζει να απαντήσει, προσπαθεί να σωθεί, με την φυγή ή την επίθεση. Αντί να σκεφτεί, αντιδρά. Λέει ότι νάναι προκειμένου να δικαιολογηθεί, κλείνεται μέσα στα ψεύδη και πετάει την ευθύνη στους άλλους. Αν ένας δημοσιογράφος ή ένας πολιτικός δεν πάει με τα νερά του, χαρακτηρίζεται ηλίθιος, πονηρός, απατεώνας ή loser… Γι’ αυτόν η αλήθεια ή το ψέμα λίγο ενδιαφέρουν, η παιδική παντοδυναμία του δεν αποδέχεται την πραγματικότητα και λέει εκείνο που τον συμφέρει τη δεδομένη στιγμή. Ο Τραμπ μεταμφιέζει συνεχώς την πραγματικότητα και φτάνει στο σημείο να πείθεται και ο ίδιος ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια ή ότι τουλάχιστον θα όφειλε να είναι αλήθεια.

 

Χρησιμοποιεί τα σόσιαλ μίντια που προωθούν τους πιο ριζοσπαστικούς και πολεμικούς στόχους του. Γράφει αυτό που οι άλλοι θέλουν να ακούσουν. Με αυτό που αποκαλεί «υπερβολική φιλαλήθεια» θέλει όλοι να θεωρούν ένα πράγμα όπως κι αυτός: το πιο μεγάλο, το καλύτερο και το πιο θεαματικό.

 

Κάνει «κυβερνομπούλινγκ και όπως πολλοί Νάρκισσοι, έχει τη «ζωώδη ευφυΐα» να βρίσκει το αδύνατο σημείο των αντιπάλων του, για να καλύψει τις προσδοκίες και τους φόβους των οπαδών του.

 

Ο Τραμπ είναι καθρέφτης της κοινωνίας;

 

Πολλοί πίστευαν ότι η προεδρική θητεία θα τον «εξομαλύνει». Αλλά όπως είπε ο Μπαράκ Ομπάμα «Η προεδρία δεν αλλάζει έναν άνθρωπο, απλώς παροξύνει αυτό που ήδη είναι». Για να αλλάξει κάποιος πρέπει να αναγνωρίσει τα λάθη και τα ελαττώματά του.

 

Ενεργοποιεί τη «στρατηγική του τρελού», επιδιώκοντας να είναι απρόβλεπτος και να δημιουργεί αυτή την εντύπωση στον αντίπαλο προκειμένου να αποκτήσει πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις. Τον ενδιαφέρει μόνο «να νικάει», τίποτ’ άλλο.

 

Το φαινόμενο είναι αποτέλεσμα του ακραίου ατομικισμού, της «ναρκισιστικοποίησης» της αμερικανικής κοινωνίας και όχι μόνο. Ο Τραμπ ενσαρκώνει την αμερικανική φαντασίωση: Να κερδίσεις πολλά χρήματα, να είσαι ο πιο μπαγάσας(πονηρός) και να ισοπεδώνεις τους διανοούμενους και τους διπλωματούχους του συστήματος.  Ο αντισυστημικός λόγος και ο λαϊκισμός του Τραμπ ικανοποιεί πολλούς Αμερικανούς, που γίνονται όλο και περισσότερο ναρκισσιστές. Με το σύνθημα «Να κάνουμε την Αμερική πάλι μεγάλη» ανταποκρίνεται στην πτώση της εθνικής αυτοεκτίμησης των Αμερικανών ακροδεξιών.

 

Το πρόβλημα είναι οι εκλογείς που αφήνονται να σαγηνευθούν από έναν άνθρωπο ανοιχτά ρατσιστή, σεξιστή και ικανό να ψεύδεται ανοιχτά.

 

Η άνοδος του Τραμπ στην εξουσία σύμφωνα με την άποψη της Ιριγκουαγέν, είναι μία σημαντική εκδήλωση της κοινωνικής και πολιτικής εξέλιξης που λαμβάνει ομοίως χώρα και στον υπόλοιπο κόσμο. Ένας από τους λόγους της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ είναι ότι το πολιτικό αλλά και το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ έχει επικεφαλής «Νάρκισσους», όπως ο απερχόμενος πρόεδρος. Το ίδιο και τα λόμπι όπλων και πετρελαίου. Το ίδιο βλέπουμε και στην Ευρώπη, όπου άνθρωποι αυταρχικοί αποκτούν όλο και μεγαλύτερη εξουσία και επιδιώκουν να επιβάλουν την «ασφάλεια και την τάξη», ακόμα κι αν αυτό είναι σε βάρος της ελευθερίας, των ατομικών δικαιωμάτων και της ίδιας της δημοκρατίας.