Του Υμηττού χλωρίδα

 

γράφει ο Πέτρος Μανταίος

 

Μια φωτογραφία δεν ξέρω αν ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, όπως το θέλουν οι Κινέζοι, όμως τα σημερινά κυκλάμινα στου βράχου τη σχισμάδα (Ρίτσος αυτός, μελοποιημένος από Θεοδωράκη δε· χούντα βαριά τότε), που τα φωτογράφισα με το κινητό νωρίς το πρωί, προτελευταία Κυριακή του Οκτώβρη, στον Υμηττό, πάνω από την Καλοπούλα, μ’ έβαλαν να ψάχνω τη χλωρίδα του Υμηττού σαν ένα είδος γέφυρας με την πανίδα του, για την οποία είχα γράψει, πάλι σε «Τρίτη Ματιά», Ιούνιο του 2013, τότε με αφορμή μια μεγάλη, άκακη δεντρογαλιά που συνάντησα έρπουσα σε μονοπάτι, επίσης άνωθεν Καλοπούλας.

 

Τον έχω σπουδάσει τον Υμηττό, χρόνια τώρα να τον περπατάω, βρέξει–χιονίσει που λένε. Αλλά όσο και να λες, όσο και να θες, δεν σπουδάζεται αυτό το Τρελοβούνι που σε παλαβώνει με τις εκπλήξεις του· κάθε εποχή με τις δικές της. Μια σταλιά βουνό, 80.000 στρέμματα όλο κι όλο, με δέκα ώρες περπάτημα το φέρνεις γύρα [γνώρισα πρόπερσι έναν περιπατητή του, παλαβούτσικο, που μου είπε ότι περπατούσε στον Υμηττό τριάντα χιλιόμετρα την ημέρα· πρώτη και τελευταία φορά τον είδα, αλλά πρόλαβε και μου ’κανε τη μαγκιά περικοκλάδα] κι έχει πάνω του, και τι δεν έχει, από χλωρίδα και πανίδα μέχρι Ιστορία με μνημεία αρχαία, βυζαντινά και νεότερα, μοναστήρια, σπήλαια, πηγές και θρύλους· απίστευτους θρύλους, ώρες να ’χεις να διηγιέσαι!

 

Ενδεικτικά, σε μία επί τροχάδην ματιά στον πλούτο της χλωρίδας τού πιο κοντινού στην Αθήνα πνεύμονά της παρατηρούνται [και δεν έχει γίνει ακόμα πλήρης, οργανωμένη καταγραφή· ό,τι κάνουν οι ερασιτέχνες φυσιοδίφες και οι φίλοι του Υμηττού, με εξαίρεση βέβαια τη Φιλοδασική Ενωση Αθηνών που είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τον Υμηττό μόνη της!]: Περισσότερα από 600 φυτικά είδη και υποείδη, αριθμός υψηλότατος αναλογικά με την έκταση του βουνού. Από αυτά, 54 είναι ενδημικά της Ελλάδας, 59 προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία, από διεθνείς συμβάσεις, είτε περιλαμβάνονται σε καταλόγους με απειλούμενα είδη. Πιο συστηματική μελέτη είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει αυτούς τους αριθμούς.

 

Η έκπληξη, τουλάχιστον για όσους δεν το γνωρίζουν: τα προστατευόμενα είδη άγριας ορχιδέας στον Υμηττό είναι... 44! Η μεγαλύτερη πυκνότητα στην Ευρώπη, πάντα σε σχέση με την έκταση του βουνού, που οι αρχαίοι το κοσμούσαν με δυο ιδιαίτερου βάρους και σημασίας επίθετα: ευβότανος (πλούσιος σε βότανα) και μελισσόβοτος (μελισσοτόπι, με εκλεκτό μέλι από ευωδιαστό θυμάρι).

 

Και τα κυκλάμινα; Τα κυκλάμινα είναι πάντα τα κυκλάμινα, στην ώρα τους και με το χρώμα τους, το ανεπανάληπτο. Αυτό που, ποιητική αδεία, το ταιριάζω στα όμορφα κορίτσια, με περπατησιά ελαφιού (εκεί φώλιαζε, κοντά στην Καλοπούλα, το ιερό ελάφι της Αρτεμης, που το τραυμάτισε θανάσιμα ο Κέφαλος και τον εξόρισε η θεά σε κάποιο νησί που μετά το είπαν Κεφαλονιά!), μαύρο χυτό μαλλί κι άσπρο πρόσωπο σαν κρίνο (Βαμβακάρης αυτός, ποιητής, όπως ο ίδιος αποκαλούσε τον εαυτό του, και συμφωνώ.

 

Ποιος άλλος από ποιητής θα σμίλευε το: μια φούντωση, μια φλόγα έχω μέσα στην καρδιά, λες και μάγια μου ’χεις κάνει...). Στη μαγεία του τώρα το κυκλάμινο, γιατί είναι και μαγικό (και στη χημεία του, η κυκλαμίνη είναι ουσία τοξική): συμβολίζει τη γονιμότητα, την ευτυχία, ενώ περιέχει και ιδιότητες... λαγνογενείς, που προκαλούν λαγνεία, πλανεύτρες...