Το δίλημμα: ποια κατάρρευση θα επιλέξουν;

Η «δραπέτευση» μέσω εκλογών έχει αποκλειστεί επί του παρόντος. Θα επιδιώξουν να κλείσουν τα μέτωπα και να κερδίσουν χρόνο. Τι θα συμβεί, όμως, αν η φθορά της κυβέρνησης πάρει γρήγορα ανεξέλεγκτες διαστάσεις; Ηδη ορισμένα δημοσκοπικά ευρήματα είναι πολύ ανησυχητικά.

Του Γιώργου Καρελιά

Ο Αλέξης Τσίπρας και η ηγετική ομάδα που τον περιβάλλει θα βρεθούν πολύ σύντομα προ ενός πιεστικού διλήμματος: ποιον τρόπο θα επιλέξουν για να αντιμετωπίσουν την πολιτική κατάρρευσή τους;

Ο τρόπος περιλαμβάνει και τον χρόνο. Αν επιλέξουν την άμεση αντιμετώπιση, θα υποχρεωθούν είτε να μοιραστούν (και με άλλους) την κυβερνητική εξουσία είτε να την αποχωριστούν εντελώς. Δεν το θέλουν. Αν επιλέξουν τη μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση, θα κερδίσουν μεν χρόνο, αλλά η κατάρρευση μπορεί να είναι παταγώδης. Επί του παρόντος, φαίνεται να προκρίνεται η δεύτερη επιλογή.

Το πρόβλημα έχει καταστεί πιεστικό. Η κυβέρνηση βρίσκεται ήδη με την πλάτη στον τοίχο στα δύο μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει:

1. Στο Προσφυγικό και Μεταναστευτικό, οι εξελίξεις μπορεί να προσλάβουν δραματική μορφή, αν επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες των στελεχών της (Γιάννης Δραγασάκης, Πάνος  Καμμένος, Γιάννης  Μουζάλας) ότι επίκειται το κλείσιμο των βορείων συνόρων μας. Οι προειδοποιήσεις αυτές γίνονται για να περάσει «μαλακά» στην κοινή γνώμη η εξέλιξη αυτή (αφού -πιστεύουν- ο κόσμος θα την έχει προεξοφλήσει), αλλά θα πρόκειται για καταλυτικό γεγονός με απρόβλεπτες επιπτώσεις. Επί του παρόντος, η Ελλάδα έχει σύμμαχο την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την Ανγκελα Μέρκελ. Αν, όμως, η Τουρκία συνεχίσει να παίζει σε δύο ταμπλό και οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές συνεχιστούν αμείωτες, τότε η στάση αυτή -ειδικά της καγκελαρίου, που πιέζεται πολύ στη Γερμανία- μπορεί να μεταβληθεί και όλα να γίνουν αφόρητα για τον πιο αδύναμο κρίκο, την Ελλάδα.  Σ’ αυτήν την περίπτωση η κυβέρνηση Τσίπρα- Καμμένου θα βρεθεί προ αδιεξόδου.

Περισσότερο τους τρομάζει τα ενδεχόμενο όλα αυτά να οδηγήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ σε δημοσκοπική κατάρρευση. Και αυτό δεν είναι κάτι θεωρητικό. Ηδη ορισμένα ευρήματα δημοσκοπήσεων είναι  πολύ ανησυχητικά για τα δύο συγκυβερνώντα κόμματα.

2. Η αξιολόγηση του Κουαρτέτου έχει ήδη καθυστερήσει. Το πιθανότερο είναι ότι θα κλείσει κάποια στιγμή, έστω με λίγη ακόμα καθυστέρηση. Η κυβέρνηση θα κάνει το παν γι’ αυτό. Αλλά θα χρειαστεί να κάνει υποχωρήσεις που δεν είχε υπολογίσει: είτε να δεχθεί κάποια μείωση στις συντάξεις -που δεν θέλει- είτε να υποχωρήσει σε άλλο πεδίο. Ακόμα κι αν κλείσει η αξιολόγηση, η κυβέρνηση θα περάσει νέα δοκιμασία, κατά τις ψηφοφορίες στη Βουλή για τα νέα μέτρα που θα πάρει. Το πιθανότερο είναι ότι θα ανταπεξέλθει (είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν τρεις βουλευτές να ρίξουν την κυβέρνησή τους, λίγους μήνες μετά τις εκλογές), αλλά θα υποστεί κι άλλη φθορά.

Ο τρόμος των αποδοκιμασιών και των δημοσκοπήσεων

Αυτή η φθορά είναι που απασχολεί έντονα το κυβερνητικό επιτελείο. Τους ανησυχούν πολύ τα κρούσματα αποδοκιμασιών εναντίον υπουργών και βουλευτών και φοβούνται μήπως πάρουν τη μορφή των αντίστοιχων του 2010 και του 2011, όταν τα στελέχη της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου δεν μπορούσαν να κυκλοφορήσουν. Περισσότερο, όμως, τους τρομάζει τα ενδεχόμενο όλα αυτά να οδηγήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ σε δημοσκοπική κατάρρευση. Και αυτό δεν είναι κάτι θεωρητικό. Ηδη ορισμένα ευρήματα δημοσκοπήσεων είναι πολύ ανησυχητικά για τα δύο συγκυβερνώντα κόμματα ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Η ΝΔ, χωρίς η ίδια να εμφανίζει μεγάλη άνοδο, διευρύνει το προβάδισμά της, λόγω της μεγάλης πτώσης του ΣΥΡΙΖΑ.

Αν η τάση αυτή συνεχιστεί, ο κ. Τσίπρας και το επιτελείο του θα βρεθούν μπροστά στο δίλημμα που περιγράψαμε στην αρχή. Μέχρι αυτή τη στιγμή,  πάντως, η επιλογή είναι σαφής, όπως την ανέλυσε ο Πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στην κυριακάτικη Αυγή: να κλείσουν τα μέτωπα, με πρώτο αυτό της αξιολόγησης. Αν, παράλληλα με αυτό, εξομαλυνθεί και η κατάσταση στις εθνικές οδούς με την απόσυρση των αγροτών, η κυβέρνηση θα πάρει ανάσα.

Ο σχεδιασμός προβλέπει να στραφεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης σε άλλα θέματα, όπως είναι ο πόλεμος με τα «κανάλια της διαπλοκής» και αργότερα οι διαπραγματεύσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους.

Ομως, αν στην πορεία κάτι στραβώσει, ο σχεδιασμός αυτός θα πάει στράφι και το δίλημμα θα επανέλθει. Σήμερα ουδείς στο κυβερνητικό επιτελείο βλέπει ως λύση την προσφυγή σε νέες εκλογές. Κάποιες απόψεις προς αυτήν την κατεύθυνση, που ακούστηκαν σε πρόσφατη συνεδρίαση της πολιτικής γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, παρόντος του κ. Τσίπρα, δεν θεωρούνται σοβαρές.

Τι θα συμβεί, όμως, αν τα μέτωπα δεν κλείσουν, όπως επιδιώκει η κυβέρνηση ή αν κλείσουν με μεγάλη φθορά για τον ΣΥΡΙΖΑ; Λόγω του «αν», που εμπεριέχεται στην ερώτηση αυτή, ασφαλής απάντηση δεν μπορεί να δοθεί αυτή τη στιγμή.

Για να σταματήσει την προϊούσα φθορά, ο κ. Τσίπρας θα έχει δύο επιλογές:

Η πρώτη (που δεν προκρίνεται μέχρι τώρα): να «δραπετεύσει» μέσω πρόωρων εκλογών, κατά το παράδειγμα του Κώστα Καραμανλή το 2009, ο οποίος πέταξε την καυτή πατάτα στα χέρια του διαδόχου του στην πρωθυπουργία Γιώργου Παπανδρέου.

Η δεύτερη (και πιο πιθανή με τα μέχρι στιγμής δεδομένα): να αγνοήσει το συσσωρευόμενο κόστος και να παραμείνει στην εξουσία πάση θυσία, ελπίζοντας ότι θα μπορέσει να περιορίσει τη φθορά με την πάροδο του χρόνου.

Η πολιτική εμπειρία δείχνει ότι, αν μια κυβέρνηση αρχίζει να παίρνει την κάτω βόλτα, δεν μπορεί να ελπίζει σε ανάκαμψη και απλώς επιδιώκει να παραμείνει γαντζωμένη στην εξουσία όσο γίνεται περισσότερο.

Το προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν «η ελπίδα έρχεται». Σήμερα η κυβέρνησή του μπορεί να αρκεστεί απλώς στη ρήση «η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία».