Παρακμή, όχι απλώς κρίση

Του Άγγελου Στάγκου

Είναι θλιβερό ως σκέψη, αλλά η Ελλάδα γράφει πάλι ιστορία στις μέρες μας. Με την έννοια ότι μία τέτοια χώρα, σε απαράμιλλη θέση, με θαυμάσιο κλίμα, με τόσο συσσωρευμένη ιστορία και φυσική ομορφιά, βρίσκεται σε παρακμή. Μπορεί πολλοί να νομίζουν ότι περνάει μία κρίση, αλλά στην πραγματικότητα είναι σε παρακμή, σέρνεται και δυστυχώς «δεν φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ», σύμφωνα με την έκφραση της μόδας όταν έσκασε η φούσκα της οικονομίας το 2009 - 2010. Αυτό τότε το ονομάσαμε «κρίση», η αλήθεια όμως είναι ότι επρόκειτο για την εμφάνιση της παρακμής που καλυπτόταν με χρυσόσκονη, όταν έβρεχε δανεικά ή ευρώ από τα ΕΣΠΑ και τις επιδοτήσεις.

Σήμερα η παρακμή είναι απολύτως φανερή, τη βλέπουμε σε κάθε βήμα και τη συνειδητοποιούμε σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια στην καθημερινότητά μας. Στους δρόμους της Αθήνας και άλλων μεγάλων πόλεων, με τα κλειστά μαγαζιά, το γκράφιτι σε όλους τους τοίχους, τις κατεστραμμένες και καλυμμένες πινακίδες, με το θέαμα των ξεχειλισμένων κάδων σκουπιδιών –που κανείς δήμαρχος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, όσο και να προσπαθεί, αν δεν αλλάξει το σύστημα και αν δεν βοηθήσουν οι δημότες–, με το σύστημα υγείας να παραπαίει και τα νοσοκομεία να μην είναι σε θέση να ανταποκριθούν αξιοπρεπώς, με την εκπαίδευση να είναι καρφωμένη σε παρωχημένες αντιλήψεις, μακριά από τις απαιτήσεις των καιρών.

Αυτά και άλλα, ωστόσο, είναι τα ορατά σημάδια της παρακμής. Εκείνα που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, είναι τα πιο σοβαρά. Δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, αλλά κατατρώνε τις σάρκες της ελληνικής κοινωνίας. Το χειρότερο μάλιστα είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας δεν τα αντιλαμβάνεται, δεν θέλει καν να αντισταθεί, να τα αντιμετωπίσει, να αλλάξει. Μόνο μία ισχνή μειοψηφία ανησυχεί βαθιά για τα μεγάλα και ουσιαστικά προβλήματα, που αποτελούν βασικά αίτια και ταυτόχρονα συμπτώματα της παρακμής μιας χώρας. Για το κοινωνικό κράτος που προσφέρει κάκιστες υπηρεσίες στους πολίτες του, όχι μόνο λόγω έλλειψης κονδυλίων, αλλά κυρίως λόγω κακής οργάνωσης, αδιαφορίας, ανικανότητας και έλλειψης βούλησης. Για την άθλια κρατική μηχανή που θυμίζει τροχοπέδη στα πάντα, για το επίπεδο της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, για την προβληματική λειτουργία της Δικαιοσύνης, για το γεγονός ότι η Ελλάδα απέχει μία ανάσα από αυτό που ονομάζεται «αποτυχημένο κράτος».

Πολλοί λίγοι Ελληνες καταλαβαίνουν τι σημαίνει για τους ίδιους και τα παιδιά τους η φυγή στο εξωτερικό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων με δεξιότητες και προσόντα για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον και με πολύ μικρή προοπτική να επιστρέψουν. Ή τι σημαίνουν η παντελής έλλειψη στοιχειώδους πειθαρχίας, η κυριαρχία της ασυδοσίας σε όλα τα επίπεδα, ο εθισμός στη βία των «μπαχαλάκηδων», η απόρριψη της αξιολόγησης και της αξιοκρατίας, η ανυπαρξία παραγωγής, το έλλειμμα ταγών σε μια κοινωνία, η ευθυνοφοβία και η ανευθυνότητα ως τρόπος ζωής, η εξαφάνιση κάθε είδους κοινωνικής ευθύνης, ακόμη και η προϊούσα υπογεννητικότητα. Για τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων και για πολύ μεγάλο μέρος της πολιτικής τάξης πρόκειται για ψιλά γράμματα, που όμως αποτελούν τα θεμέλια μιας κανονικής χώρας και όταν εκλείπουν επέρχεται η παρακμή.

Ακούγεται βέβαια το επιχείρημα ότι και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αυτές που η σύγχρονη Ελλάδα από τη σύστασή της ήθελε πάντα να μοιάσει, ακολουθούν πορεία παρακμής, επομένως πώς είναι δυνατόν η δική μας χώρα να διαφέρει. Υπάρχει αλήθεια και λογική σε αυτό, αλλά στη δική μας περίπτωση έχουμε φτάσει στα όρια της επιβίωσης, είτε ως κοινωνία, είτε ως άτομα. Και δυστυχώς επικρατεί άγνοια, μοιρολατρία και αδιαφορία.