Η Ευρώπη της νεκρής αλληλεγγύης

γράφει η Νικόλ Λειβαδάρη

Η Goldman Sachs προβλέπει φέτος πτώση του ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 9%. Για την Ιταλία βλέπει μείωση του ΑΕΠ κατά 11,6% για την Ισπανία ύφεση 9,7% και για την Γερμανία αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης 8,9%.

Το καλό νέο είναι πως και η Goldman Sachs, και η Morgan Stanley και η Moody’s προβλέπουν σχεδόν αντίστοιχη εκτίναξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και θεαματική ανάκαμψη το 2021. Το κακό νέο είναι πως για να ανέβουν στο τρένο αυτής της ανάκαμψης, εκατομμύρια εργαζόμενοι και μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα πρέπει προηγουμένως να έχουν επιβιώσει οικονομικά. Κι εδώ οι πιθανότητες τους είναι μάλλον δυσμενείς, καθότι η Ευρώπη δεν δείχνει – για μια ακόμη φορά – ούτε τόσο αλληλέγγυα, ούτε τόσο πρόθυμη να πατήσει την σκανδάλη του δημοσιονομικού «μπαζούκα».

Χθες το βράδυ, στην τηλεδιάσκεψη του Eurogroup αποφασίστηκε το αναμενόμενο και προεξοφλημένο: Να ανοίξει προληπτική πιστωτική γραμμή (ECCL) μέσω του ESM για όσες χώρες επιθυμούν να λάβουν ευρωπαϊκή στήριξη – μια στήριξη, που θα έχει ως ανώτατο και συνολικό πλαφόν το 2% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Κοινώς, το Eurogroup ανοίγει έναν κουμπαρά 410 δις ευρώ – αυτό είναι το ποσό που αντιστοιχεί στο 2% του ΑΕΠ της ευρωζώνης – από τον οποίον μπορούν να αντλήσουν κεφάλαια ενίσχυσης της οικονομίας τους όσες χώρες έχουν ανάγκη και το επιθυμούν. Οι όροι της δανειοδότησης δεν θα είναι δρακόντειοι, θα παραπέμπουν περισσότερο σε συμβολικές παρά σε μνημονιακού τύπου δεσμεύσεις, και η πρώτη που αναμένεται να κάνει χρήση της πιστωτικής γραμμής με ένα ποσό κοντά στα 60 με 70 δις ευρώ θεωρείται πως θα είναι η Ιταλία.

Παρά την ταχύτητα αναστολής όμως του Συμφώνου Σταθερότητας και την ενεργοποίηση της «ρήτρας εξαίρεσης», η πιστοληπτική γραμμή των 410 δις απέχει πολύ από το να αποτελέσει το ευρωπαϊκό «πυρηνικό» οπλοστάσιο απέναντι στο οικονομικό κραχ που φέρνει η πανδημία. Διότι το μεγάλο ζήτημα, την επόμενη μέρα της ανθρωπιστικής κρίσης, και ειδικά για τις χώρες του νότου, θα είναι το κόστος δανεισμού. Και δεν χρειάζονται πολλά για να υποθέσει κανείς με τι επιτόκια θα δανείζουν οι αγορές την Ιταλία, η οποία έχει ήδη δεσμεύσει 28 δις ευρώ για την άμεση αντιμετώπιση της πανδημίας, θα χρειαστεί άλλα 60 μέσω της πιστοληπτικής γραμμής, και το δημόσιο χρέος της βρισκόταν ήδη, προ κρίσης, στο 135% του ΑΕΠ της χώρας.

Η προφανής διέξοδος εδώ δεν είναι άλλη από το ευρωομόλογο – ο δανεισμός των κρατών μελών της ευρωζώνης με πανευρωπαϊκή εγγύηση. Η κυβέρνηση Κόντε το ζήτησε ήδη, υπέρ της έκδοσής του τάχθηκαν κορυφαίοι οικονομολόγοι μεταξύ των οποίων και γερμανοί σύμβουλοι της Μέρκελ, η κυβέρνηση του Βερολίνου όμως το «γείωσε» και αυτή την φορά, όπως είχε κάνει και στην κρίση χρέους.

Ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο όταν ρωτήθηκε χθες το βράδυ είπε, γενικώς και αορίστως, πως «όλα τα ενδεχόμενα εξετάζονται», και ο ιταλός επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι πέταξε, με βαριά καρδιά, την μπάλα στην εξέδρα λέγοντας πως «χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση».

Στην πραγματικότητα καμία ουσιαστική συζήτηση δεν έγινε και δεν γίνεται διότι είχε σπεύσει να την ξεκόψει λίγες ώρες νωρίτερα ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Πέτερ Αλτμάιερ. Ο γερμανός υπουργός αναφερόμενος στο ευρωομόλογο είπε στην Handesblatt ότι πρόκειται για μια «συζήτηση-φάντασμα» και, με ιδιαίτερα δηκτικό τρόπο, συνέστησε «προσοχή»: «Χρειάζεται προσοχή», είπε, «όταν κάποιες λαμπρές ιδέες παρουσιάζονται ως καινούργιες, ενώ αποτελούν επανάληψη προτάσεων που έχουν προ πολλού απορριφθεί».

Ηταν η απάντησή του στο αίτημα της χώρας- εταίρου στην Ευρώπη που μετρά ήδη 6.820 νεκρούς από τον κορονοϊό. Κατόπιν αυτού μάλλον δεν συνιστά έκπληξη η φωτογραφία που έχει γίνει viral στα ιταλικά social media τα τελευταία 24ωρα. Είναι μια φωτογραφία από το Σαν Μαρίνο, όπου ιταλοί πολίτες υποστέλλουν την ευρωπαϊκή σημαία και ανεβάζουν στην θέση της την κινεζική…