Ο μύκητας της εθελοτυφλίας

 

 γράφει ο Παντελής Μπουκάλας

 

Οι στίχοι ήρθαν υπερρεαλιστικώς αυτόματα στο μυαλό μου, ίσως επειδή μου φαίνεται ότι ταιριάζουν γάντι στην επικαιρότητα: «Μύκονος / Μυκήναι / μύκητες / τρεις / λέξεις / όμως / δυο / μόνο / φτερά». Είναι η αρχή του ποιήματος «Γυψ και φρουρά» του Νίκου Εγγονόπουλου, της συλλογής «Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής» (1939). Τους στίχους που ακολουθούν την εναρκτήρια εννεάδα δεν τους θυμόμουν βέβαια. Το μνημονικό δουλεύει καλύτερα αν έχει να κρατηθεί από το μέτρο και τη ρίμα.

Ξαναδιάβασα το ποίημα, αλλά και το εξαιρετικό δοκίμιο της Αλεξάνδρας Σαμουήλ «Νίκος Εγγονόπουλος, Ο μυστικός φοίνιξ» (περ. «Κονδυλοφόρος», τχ. 17, 2019). Τα πολλά κλειδιά που παρέχει στον αναγνώστη η μελετήτρια αποκαλύπτουν το πλούσιο νόημα του ποιήματος. Επιτείνεται έτσι η θλίψη που ακόμα προξενεί η ανάμνηση όσων θλιβερών, τάχα σατιρικών, είχαν γραφτεί εναντίον του Εγγονόπουλου και του Εμπειρίκου στα πρώτα χρόνια του υπερρεαλισμού. Η χυδαία δημοσιολογία έχει το παρελθόν της. Το ίδιο και η δολοφονία χαρακτήρων, με πρόφαση την κριτική.

Εδώ ας μείνουμε στη μερική ομοιοηχία: «Μυκήνες / Μύκονος / μύκητες». Κι ας αντικρίσουμε τις τρεις λέξεις με ό,τι παράγει η επικαιρότητα. Αλλοι βέβαια οι παθογόνοι μύκητες που ταλανίζουν το νησί των Κυκλάδων χρόνια τώρα, δίχως ορατή γιατρειά (δίχως καν επιθυμία γιατρειάς), κι άλλοι όσοι απείλησαν τα λείψανα της πόλης του Αγαμέμνονα. Υπάρχει ωστόσο κι ένας κοινός μύκητας, όχι δυσδιάκριτος: ο μύκητας της εθελοτυφλίας. Η σχεδόν ελεύθερη δράση του κορωνοϊού τις πρώτες εβδομάδες στα σπουδαιότερα τουριστικά κέντρα, της Μυκόνου προεξαρχούσης, επιβεβαίωσε ότι όσον αφορά το συγκεκριμένο νησί, αλλά και τη Ζάκυνθο, την Κέρκυρα, τμήμα της Κρήτης κ.ο.κ., υποκρινόμαστε πως δεν βλέπουμε ότι πλουτίζουν ποντάροντας στη φθορά πια κι όχι στην ομορφιά τους. Ναι. Τα πανάκριβα κορωνοπάρτι, τόσο κρυφά που να τα ξέρουν όλοι, φέρνουν λεφτά. Αλλά υπαγορεύουν και τη μετονομασία της Μυκόνου: νησί των ανεμοσκορπισμάτων.

Ο ίδιος μύκητας θόλωσε την όραση των επικεφαλής του υπουργείου Πολιτισμού όσον αφορά την πυρκαγιά των Μυκηνών:  Είδαν ό,τι ακριβώς ήθελαν να δουν: «η μικρότερη δυνατή ζημιά», «λίγο μαύρο στο χώμα», ας πάμε παρακάτω. Δεν είδαν βέβαια περιπολικό και όχημα της Πυροσβεστικής κοντά στον αρχαιολογικό χώρο, ούτε κρουνούς που να παρέχουν νερό υπό πίεση. Αφού δεν υπήρχαν, πώς να τα δουν. Ωστε και το «Αιδώς, Αργείοι» ταιριάζει γάντι. Οπου Αργείοι οι Ελληνες εν γένει. Οπως στον Ομηρο.