3 Σεπτέμβρη - ΠΑΣΟΚ: Aπό την ελπίδα στην έκλειψή της...

γράφει ο Γιώργος Καρελιάς

Η ημερομηνία 3 Σεπτέμβρη συναντάται στη νεοελληνική Ιστορία σε δύο περιπτώσεις. Η πρώτη-3 Σεπτέμβρη 1843- είναι συνδεδεμένη με την τότε επανάσταση, χάρη στην οποία ο βασιλιάς Οθωνας υποχρεώθηκε να παραχωρήσει Σύνταγμα και  η Ελλάδα από απόλυτη έγινε συνταγματική μοναρχία. Το γεγονός διδάσκεται στις σχολικές αίθουσες, αλλά είναι πλέον τόσο μακρινό που μόνο όσοι Ελληνες εντρυφούν στα ιστορικά βιβλία το γνωρίζουν. Σε κάθε περίπτωση,  κάθε χρόνο το θυμούνται μόνο οι στήλες «Σαν σήμερα».

Αντίθετα, η  δεύτερη 3η του Σεπτέμβρη, αναφέρεται, αναλύεται και σχολιάζεται- άλλοτε πυκνότερα και άλλοτε όχι, ανάλογα με την συγκυρία- κάθε χρόνο σαν σήμερα εδώ και 45 έτη.  Είναι η επέτειος της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που επηρέασε,  με όλες τις έννοιες που μπορεί να έχει η λέξη, τα πρώτα 35 χρόνια από την Μεταπολίτευση του 1974. Είναι η μοναδική επέτειος κόμματος, που δεν έχει ξεχαστεί.

Προλαβαίνω την ένσταση του αναγνώστη, ο οποίος θα αναρωτηθεί διαβάζοντας αυτές τις πρώτες  γραμμές: «Τι διαφορετικό συμβαίνει φέτος και πρέπει να αφιερωθεί σ’ αυτήν ένα ολόκληρο άρθρο γνώμης;». Η πρώτη απάντηση είναι: «Τίποτα το ιδιαίτερο. Θα μπορούσα και να μην το γράψω».

Μια δεύτερη απάντηση συνδέεται με τον τίτλο αυτού του σημειώματος. Τα δέκα τελευταία χρόνια, της κρίσης των Μνημονίων, αυτό που κατ’ εξοχήν εξέλιπε είναι ό,τι περιγράφεται με  τη λέξη «ελπίδα». Μια έννοια που συνδέθηκε άρρηκτα με την ίδρυση, την γιγάντωση και την κυβερνητική διαδρομή του ΠΑΣΟΚ. Και εκφράστηκε, πρωτίστως, από τον ιδρυτή του. Σύμφωνα με μια ρήση του Ναπολέοντα, «ο ηγέτης είναι έμπορος ελπίδων». Αυτό ισχύει για τον Ανδρέα Παπανδρέου κατ’ εξοχήν. Ο Ανδρέας ασφαλώς πούλησε ελπίδες στο μεγάλο κομμάτι του ελληνικού λαού,  που τον πίστεψε και τον ακολούθησε. Αλλά πολλές από τις ελπίδες-υποσχέσεις αυτές τις έκανε πράξη. Και αυτό είναι που τον ξεχωρίζει από τους σύγχρονους ομοτέχνους του.

Οι ελπίδες  που πούλησε, αλλά και υλοποίησε εν πολλοίς, το ΠΑΣΟΚ μέχρι και τον τελευταίο εκλογικό του θρίαμβο(2009) χάθηκαν αμέσως μετά, καθώς η χώρα εισήλθε και επισήμως στον αστερισμό της οικονομικής χρεοκοπίας. Για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ αυτή σήμανε και την πολιτική χρεοκοπία, από την οποία δεν μπόρεσε ποτέ βγει.

Στο αμέσως προηγούμενο χρονικό  διάστημα(2009-2019) η έννοια «ελπίδα» αναθερμάνθηκε δυο φορές. Περισσότερο το 2015 με την ανάδειξη στην κυβερνητική εξουσία  του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα και λιγότερο το 2019 με την επανάκαμψη της ΝΔ υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Στην πρώτη περίπτωση  η ελπίδα υποχώρησε και μαράθηκε, καθώς τo νεόκοπο στην εξουσία κόμμα της Αριστεράς υποχρεώθηκε σε επώδυνο συμβιβασμό. Ο συμβιβασμός αυτός εντέλει ήταν επωφελής για τη χώρα, με την έννοια ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση ή, αν υπήρχε, θα  ήταν επαχθέστερη για τους πολίτες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, διάψευση ελπίδων υπήρξε.

Στη δεύτερη περίπτωση  δεν είχαμε  δημιουργία κύματος ελπίδων, κάθε άλλο. Απλώς, μια πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, κουρασμένη από τη  δεκαετή κρίση, απογοητευμένη από την αριστερή διαχείριση και οδηγημένη από ένα-υπαρκτό αλλά και, εντέχνως,  καθοδηγημένο- αντιΣΥΡΙΖΑ μένος,  εναπόθεσε στη ΝΔ του νεότερου Μητσοτάκη  τις όποιες ελπίδες για επιστροφή σε κάποιου είδους «κανονικότητα».

Είναι πολύ πρόωρο-και θα ήταν περισσότερο επιπόλαιο- αν επιχειρούσαμε από τώρα να πούμε τι θα συμβεί στο άμεσο μέλλον. Αν, δηλαδή, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει την τύχη του πατέρα του, ο οποίος ψηφίστηκε ως αντι-Ανδρέας, ένα είδος δεξιού μεσσία, το 1989, αλλά σύντομα κατέρρευσε και ο Ανδρέας επανήλθε το 1993 θριαμβευτής. Ή αν, αντίθετα, ο υιός Μητσοτάκης μπορεί να σπάσει τον κανόνα της μνημονιακής εποχής, που θέλει τους πρωθυπουργούς(Γιώργος Παπανδρέου, Αντώνης Σαμαράς, Αλέξης Τσίπρας) αναλώσιμους, δηλαδή μιας θητείας και καταφέρει(ο  νυν πρωθυπουργός) να επαναφέρει το κόμμα του στις προ του 2009 δύο κυβερνητικές θητείες( με εξαίρεση μόνο την περίοδο 1990-1993).

Αν και είναι πρόωρο να ειπωθεί κάτι τέτοιο με βεβαιότητα, έχω την πεποίθηση ότι, όποια κι αν είναι η εξέλιξη, η «εποχή των ελπίδων», με την οποία συνδεθηκε άρρηκτα το ΠΑΣΟΚ, έχει παρέλθει. Δεν λέω «ανεπιστρεπτί».  Ας αφήσουμε, διάβολε, κάποιο χώρο στην ελπίδα.

Όμως, η έννοια της ελπίδας επί ΠΑΣΟΚ είχε αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο. Οι ελπίδες, πολλές, έγιναν πράξη. Αντίθετα, εδώ και δέκα χρόνια-και δεν βλέπω κάτι να αλλάζει σύντομα-  ελπίδα είναι αυτό που λέει μια λαϊκή ρήση: «Η συνήθως αναβαλλόμενη απογοήτευση».

Απογοητευτικό, πλην όμως πραγματικότητα. Ελπίζω να διαψευσθεί!

ΥΓ: Με αυτό το, συγκυριακά επετειακό, άρθρο  ξεκινά η νέα φάση της συνεργασίας  με το Νews 247. Θα βασίζεται σε δύο αρχές, ιδιαίτερης σημασίας και για τον απαιτητικό αναγνώστη:  ελευθερία στην έκφραση γνώμης και υπευθυνότητα. Καλώς σας (ξανα) βρίσκω!