Μνημόνια Ατομικής Ευθύνης

 

γράφει ο Βαγγέλης Γέττος   

 

Πόσο απέχει η φιλελεύθερων καταβολών «ατομική ευθύνη» από την ναζιστική «συλλογική ευθύνη»; H «ατομική ευθύνη» είναι αποκύημα του φιλελευθερισμού και αναγκαίο παρακολούθημα της ατομικής ελευθερίας και της ιδεώδους ελεύθερης βούλησης; Ή είναι ένα μύθευμα του νεοφιλελευθερισμού που ξέρει να φορτώνει τη ζημιά στους μη ενεχόμενους για τις καταστροφές που προκαλεί διαρκώς στην κοινωνία, στον πλανήτη, στην οικονομία;

 

Με άλλα λόγια, «ατομική ευθύνη» σημαίνει ευθύνη ενός «πολίτη-μονάδας» για το καλό το δικό του και των άλλων εντός μιας αστικής κοινωνίας ή έχουμε ξεφύγει από αυτό το δεδομένο και οδεύουμε – αν δεν έχουμε ήδη εισέλθει – προς την πραγμάτωση μιας καφκικής δυστοπίας όπου η ευθύνη αποτελεί ήδη τον προθάλαμο της ενοχής και μάλιστα της συλλογικής ενοχής;

 

Και τελικά, υπήρξε στ’ αλήθεια ποτέ στον νεωτερικό και μετανεωτερικό κόσμο μια «καλώς» νοούμενη «ατομική ευθύνη» ως μια «ουδέτερη» ζώνη ανάληψης βασικών υποχρεώσεων της κοινωνικής συνύπαρξης ή η «ατομική ευθύνη» είναι μια κίτρινη κάρτα που επιδεικνύεται σε κάθε άνθρωπο με την είσοδό του στην κοινωνική ζωή, σαν να ευθύνεται για κάποιο προπατορικό κοινωνικό αμάρτημα;

 

Με τα παραπάνω ερωτήματα δεν επιχειρώ ανάληψη στο χώρο των αφαιρετικών ιδεών, ειδικά αυτή την ώρα που καιγόμαστε. Τα ερωτήματα αυτά νιώθω ότι γίνονται καταιγιστικά παρακολουθώντας το πιο κοινότοπο μαρκετίστικο slogan που μπορούσαν να λανσάρουν οι κολοβοί φιλελέδες, την «ατομική ευθύνη», να σαπίζει πάνω στη λαβίδα με την οποία κοινωνεί κυβερνητικό στέλεχος, πάνω στο χέρι του παπά που φυλάει ένας εκ των υπευθύνων για την συλλογική μας ασφάλεια. Κι όλα αυτά λίγο πριν το ενδεχόμενο 2ο lockdown, μόλις σε διάστημα 7 μηνών.

 

Η εμμονή στην «ατομική ευθύνη», την ώρα που μια κυβέρνηση τσαρλατάνων κατασπαταλά για ακόμα μια φορά το μέλλον της νέας γενιάς, γεμίζοντας για μια ακόμα φορά με απελπισία τις βαλίτσες της επόμενης φουρνιάς νέων μεταναστών, δεν είναι απλά γραφική. Η εμμονή αυτή είναι φαύλη, επικίνδυνη, σατανική. Κι όταν μιλάμε για «ατομική ευθύνη», ας έχουμε υπόψη μας ότι η εξουσία δεν μας βλέπει σαν άτομα αλλά σαν κοπάδι. Έτσι οι «ατομικές ευθύνες» συσσωρεύονται και σε κάποια στιγμή θα μετατραπούν σε «συλλογική ευθύνη». ‘’Χαλαρώσαμε’’ ακούμε από τις τηλεοράσεις. Εμείς. Α’ πληθυντικό πρόσωπο. Όλοι μας. ‘’Η κραυγή «είμαστε όλοι ένοχοι», που αρχικά ακουγόταν τόσο μα τόσο ευγενής και δελεαστική, στην πράξη έχει εξυπηρετήσει μονάχα στο να απαλλάξει σε σημαντικότατο βαθμό όσους είναι πραγματικά ένοχοι.’’ έγραφε η Χάνα Άρεντ αναφερόμενη στα συλλογικά αισθήματα ενοχής των Γερμανών για το Ολοκαύτωμα. Άλλο το Ολοκαύτωμα άλλο η πανδημία. Αλλά ο Γκέμπελς θα εφάρμοζε παρόμοιες επικοινωνιακές στρατηγικές και στα δύο πεδία.

 

Πλέον, το νιώθω μέσα μου ξεκάθαρο: δεν μπορώ να περιμένω από έναν εξαθλιωμένο, απελπισμένο, ηθικά εξασθενημένο πληθυσμό, έναν μη-λαό στα πρόθυρα της συνωμοσιολογικής υστερίας να καταλάβει τη σημασία των μέτρων αυτοπροστασίας. Η οικονομική μιζέρια, η θεσμική παρακμή, η πολιτική αποδρομή κατάντησαν τον ελληνικό λαό ένα αγρίμι σε κλουβί. Ένας πληθυσμός που σύρεται σαν πρόβατο στα σφαγεία και τις ορέξεις των διεθνών αγορών εδώ και μια δεκαετία, ένας πληθυσμός που λαμβάνει καθημερινά τα πιο αντιφατικά μηνύματα (όχι από τους επιστήμονες αλλά από τους κυβερνήτες του), ένας πληθυσμός που ναρκώθηκε και αυτοκαταστρέφεται υπομένοντας το εις βάρος του έγκλημα, δεν μπορώ να περιμένω να αντιληφθεί την κρισιμότητα της υγειονομικής κρίσης. Είναι σαν να ζητάς από τον ημιθανή τοξικομανή να βουρτσίζει τα δόντια του τρεις φορές τη μέρα. Με μακιαβελικούς όρους, εκεί είναι που ο Ηγεμόνας οφείλει να επέμβει. Και η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά σε αυτόν. Γιατί αυτός έχει την επιστήμη και την τεχνολογία με το μέρος του. Και αυτός είναι που στην προκειμένη περίπτωση παροπλίζει τα εργαλεία σωτηρίας ενός πληθυσμού σε όφελος αλλότριων συμφερόντων.

 

Άλλωστε, πόσο γρήγορα ξεχάσαμε το φταίξιμο που ρίξαμε στον εαυτό μας για τα μνημόνια, για την κρίση, για την κατρακύλα; Είναι πλέον σαφές: το αδίστακτο σύστημα διαπλοκής ετοιμάζεται να μετατρέψει το ‘’μαζί τα φάγαμε’’ στο ‘’μαζί κολλήσαμε’’, όπως εύστοχα γράφτηκε στα social media, και με αυτό τον τρόπο να στρώσει το έδαφος της δεύτερης συνεχόμενης δεκαετίας οικονομικής καταστροφής και κοινωνικής οπισθοδρόμησης. Η όποια αντιπολίτευση και αντίσταση, αν δεν πάρει υπόψη της αυτό το δεδομένο, ρίχνει απλώς χαλίκια ενάντια σε ένα αλλόκοτο υπερμεγέθες τέρας που ροβολάει κατά πάνω μας.