Εκτεθειμένες οι ευρωπαϊκές τράπεζες στην Τουρκία

 

γράφει ο Νικόλας Ζηργάνος

 

Το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει παραχωρήσει πολύ μεγάλα δάνεια δεκάδων δισ., ενώ στο χαρτοφυλάκιό του έχει δεκάδες δισ. τουρκικών ομολόγων ● Το ποσό ανέρχεται συνολικά στα 154 δισ. ευρώ ● Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται οι ισπανικές τράπεζες, με 82,8 δισ., ένα στοιχείο που εξηγεί και τη στάση της Μαδρίτης απέναντι στην Αγκυρα, ενώ ανάλογη εικόνα παρουσιάζει και η Ιταλία.

Είναι πλέον προεξοφλημένο πως το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα συνεδριάσει στις 1 και 2 Οκτωβρίου δεν πρόκειται να βάλει στο τραπέζι μια σειρά επιλογών για ενδεχόμενες κυρώσεις κατά της Τουρκίας, που παρουσίασε προφορικά ο Ισπανός ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, στους υπουργούς Εξωτερικών των «27» στα τέλη Αυγούστου. Οι Βρυξέλλες συνεχίζουν την πολιτική κατευνασμού της Αγκυρας, μια πολιτική που η Ευρώπη και ο κόσμος ολόκληρος είχαν πληρώσει πανάκριβα στο παρελθόν.

 

Την πολιτική αυτή την προωθεί κυρίως το Βερολίνο, σε αγαστή συμφωνία με σημαντικές χώρες της Ενωσης, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, και έχει διαμορφωθεί μια πολύ ισχυρή πλειοψηφία μέσα στους «27» που δεν θέλει ούτε να ακούσει τη λέξη κυρώσεις όσον αφορά την Τουρκία.

 

Ακόμη και η Βουλγαρία, χώρα με την οποία έχουμε μηδενικά προβλήματα, παρέχει εδώ και χρόνια σαφή στήριξη στον πρόεδρο Ερντογάν, χωρίς να κρατάει ούτε τις ισορροπίες ούτε τα προσχήματα. Μοναδικές χώρες που θέτουν το ζήτημα των κυρώσεων είναι η Κύπρος, η Ελλάδα (όχι ιδιαίτερα θερμά), η Γαλλία και η Αυστρία. Πέραν των τεσσάρων, επικρατεί ξηρασία.

 

Στην εξίσωση του κατευνασμού, υπάρχουν διαφορετικές παράμετροι για κάθε χώρα. Η Γερμανία αξιολογεί πολύ ψηλά το όπλο του μεταναστευτικού που διαθέτει ο Ερντογάν και βάζει εκβιαστικά στο τραπέζι όποτε θέλει να πιέσει την Ευρώπη, ψηλά είναι και οι εμπορικές σχέσεις, κανείς δεν αδιαφορεί για μια αγορά 85 εκατομμυρίων κατοίκων, ψηλά είναι και ο παράγοντας των Τούρκων μεταναστών στη Γερμανία, καθώς φτάνουν τα τρία εκατομμύρια και στην πλειονότητά τους στηρίζουν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ταγίπ Ερντογάν.

 

Οι Τούρκοι μετανάστες έχουν επίσης σημαντική παρουσία στα τοπικά Κοινοβούλια και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και επηρεάζουν τις πολιτικές αποφάσεις.

 

Χρηματοπιστωτικός κίνδυνος

 

Ενας παράγοντας που αφορά πολλές χώρες είναι και η αλληλεπίδραση που έχουν η τουρκική οικονομία και ιδίως οι τουρκικές τράπεζες με τα ευρωπαϊκά τραπεζικά ιδρύματα. Το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα φοβάται πως μια κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας μπορεί να συμπαρασύρει στο χάος πολλές σημαντικές ευρωπαϊκές τράπεζες, έναν κίνδυνο που επισήμανε πρόσφατα και η συντηρητική εφημερίδα Die Welt.

 

Η γερμανική εφημερίδα σημείωσε σε άρθρο της πως «ο Ερντογάν έχει ειδικά στην Ευρώπη ισχυρούς συμμάχους», καθώς «όταν οι Ευρωπαίοι συζητούν για κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, θα πρέπει να σκέφτονται τα δικά τους χρηματοπιστωτικά ιδρύματα». Οι ευρωπαϊκές τράπεζες εμπλέκονται πολύ βαθιά στην τουρκική οικονομία, έχουν παραχωρήσει πολύ μεγάλα δάνεια δεκάδων δισ. και είναι εκτεθειμένες και σε δεκάδες δισ. τουρκικών ομολόγων. Συνολικά, οι ξένες τράπεζες είναι εκτεθειμένες στην Τουρκία με ένα ποσό περί τα 154 δισ. ευρώ.

 

Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται οι ισπανικές τράπεζες, με 82,8 δισ, ένα στοιχείο που εξηγεί και τη στάση της Μαδρίτης απέναντι στην Αγκυρα.

 

Η ισπανική τράπεζα BBVA είναι το δεύτερο μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στην Τουρκία, με 17 εκατομμύρια πελάτες και 920 υποκαταστήματα. Στην Τουρκία δραστηριοποιείται έντονα και η ισπανική ασφαλιστική εταιρεία MAPFREE, με στοκ επενδύσεων 13 δισ.

 

Ειδικά για την Ισπανία, δεν περνάει απαρατήρητη η στενή συνεργασία της αμυντικής της βιομηχανίας με την τουρκική. Η κρατική ισπανική εταιρεία NAVANTIA έχει πουλήσει στην Αγκυρα φρεγάτες και ελικοπτεροφόρο πλοίο, ενώ Ισπανοί στρατιωτικοί χειρίζονται συστοιχίες «Πάτριοτ» στη βάση του Ιντσιρλίκ. Η Τουρκία ήταν ένας από τους πέντε μεγαλύτερους αποδέκτες ισπανικών όπλων στον κόσμο το 2019, με αγορές όπως μεταγωγικά αεροσκάφη και συμβόλαια ναυπήγησης πολεμικών σκαφών.

 

Ανάλογη εικόνα παρουσιάζει και η Ιταλία, ενώ μια σειρά από χώρες, κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης, ακολουθεί πολιτική κατευνασμού απέναντι στην Τουρκία, λόγω και του αντι-ρωσικού συνδρόμου, καθώς φοβάται πως μια αποξένωση της Τουρκίας από την Ευρώπη θα την οδηγήσει στην αγκαλιά της Μόσχας. Για τους Ανατολικοευρωπαίους εταίρους, προτεραιότητα είναι η ρωσική αρκούδα και όχι τα τεκταινόμενα στη μακρινή τους Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

 

Παράλληλα με αυτή την ευρωπαϊκή απροθυμία να υπάρχει ένα μαστίγιο στο τραπέζι στις διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα (καθώς επίκεινται η συζήτηση για την επικαιροποίηση της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας και η νέα συμφωνία για το προσφυγικό), δεν φαίνεται να υπάρχει και ένα ελκυστικό καρότο, προκειμένου να συναινέσει η Τουρκία σε κάποιες κοινά αποδεκτές λύσεις.

 

Οσο αυτή η αντίφαση συνεχίσει να υπάρχει, η Αγκυρα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί το όπλο του εκφοβισμού απέναντι στην Ευρώπη, άλλοτε με τον μπαμπούλα του προσφυγικού και άλλοτε με την προβολή στρατιωτικής ισχύος στη Μεσόγειο. Εν τω μεταξύ, οι Ευρωπαίοι θα προσεύχονται να μην καταρρεύσει η τουρκική οικονομία και βυθιστεί το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα σε μια νέα κρίση.