Ενα βραβείο «αφιερωμένο» στην αγκαλιά

 

γράφει η Αρχοντία Κάτσουρα

 

 

Το φετινό Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας μοιράζονται δύο επιστήμονες, οι οποίοι, εργαζόμενοι χωριστά ο ένας από τον άλλον, κατόρθωσαν να «ξεκλειδώσουν ένα από τα μυστικά της φύσης, εξηγώντας τη μοριακή βάση για την αίσθηση της ζέστης, του κρύου και των μηχανικών δυνάμεων, κάτι θεμελιώδες για την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε, να ερμηνεύουμε και να αλληλεπιδρούμε με το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον».

 

Ο Αμερικανός Ντέιβιντ Τζούλιους και ο Λιβανέζος Αρντεμ Παταπουτιάν (αυτά είναι τα ονόματά τους), με την πολυετή εργασία και έρευνά τους, ανοίγουν, σύμφωνα με την επιτροπή των Νόμπελ, τον δρόμο για την ανακάλυψη φαρμάκων για την αντιμετώπιση του πόνου.

 

Θα μου πείτε, τι δουλειά έχω εγώ να αναφέρομαι σε έναν τομέα για τον οποίο γνώσεις -ούτε ειδικές ούτε γενικές- δεν έχω και εντυπωσιάζομαι όταν οι ειδικοί εξηγούν τι είναι και πώς λειτουργούν οι νευροδιαβιβαστές, τα γονίδια, πώς λειτουργεί το σώμα όταν ενημερώνει τον εγκέφαλο για την επαφή του με το εξωτερικό περιβάλλον και πώς αυτό επηρεάζει την ύπαρξή μας. Με συγκίνησε λοιπόν η εξήγηση που έδωσε για το σκεπτικό της απόφασης ο Αμπντέλ ελ Μανίρα, καθηγητής Νευροφυσιολογίας του Ινστιτούτου Καρολίνσκα και μέλος της επιτροπής βραβείων.

Οπως σημείωσε: «Χωρίς τους αισθητήρες που εντόπισαν οι δύο νέοι νομπελίστες θα ήμασταν ανίκανοι να νιώσουμε τον κόσμο γύρω μας, να τραβήξουμε το χέρι μας από μια φλόγα ή ακόμη και να σταθούμε όρθιοι. Οι επιστημονικές διαπιστώσεις τους μετέβαλαν ριζικά τις γνώσεις μας για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον μας». Και πρόσθεσε το σημαντικότερο: «Τη χρονιά που πέρασε αναγκαστήκαμε εξαιτίας της Covid να διατηρήσουμε αποστάσεις ο ένας από τον άλλον, μας έλειψε η αίσθηση της αφής, της χειραψίας, του αγγίγματος, η ζεστασιά που νιώθουμε όταν αγκαλιαζόμαστε. Κατά τη διάρκεια αυτής της αγκαλιάς, οι αισθητήρες του δέρματός μας είναι εκείνοι που μας επιτρέπουν να νιώσουμε τη θέρμη και την εγγύτητα προς τον συνάνθρωπό μας».

 

Δεν ξέρω αν υπήρξε άνθρωπος που να μην αισθάνθηκε αυτό που περιγράφει ο καθηγητής. Την ανάγκη να αγκαλιάσουμε και να μας αγκαλιάσουν οι δικοί μας άνθρωποι, οι συγγενείς, οι φίλοι μας, οι εραστές μας. Γιατί δεν ήταν όλοι τόσο τυχεροί να τους έχουν δίπλα τους, να μοιράζονται το ίδιο σπίτι ή ακόμη και την ίδια πόλη ή την ίδια χώρα. Πολλοί έκαναν μήνες πολλούς να συναντηθούν, καθώς όλα τα «δεδομένα» έγιναν απαγορευμένα. Και, αλήθεια, πόσοι άνθρωποι έφυγαν από τη ζωή κλεισμένοι σε έναν θάλαμο ΜΕΘ χωρίς να μπορέσουν να αποχαιρετήσουν, να δουν μια τελευταία φορά τους αγαπημένους τους, να δεχτούν ένα χάδι ή μια αγκαλιά…

 

Παλαιότερες έρευνες έδειξαν ότι μια αγκαλιά που διαρκεί 20 δευτερόλεπτα μπορεί να προκαλέσει θεραπευτική επίδραση στο σώμα και το μυαλό. Κι αυτό γιατί το ανθρώπινο σώμα παράγει την οξυτοκίνη -τη λένε και ορμόνη της αγάπης, γιατί είναι η ίδια που παράγεται στο γυναικείο σώμα κατά τον τοκετό, αλλά και μεταξύ δυο ανθρώπων που συνευρίσκονται ερωτικά. Είναι αυτή η βιοχημική διαδικασία που βοηθά τους ανθρώπους να έρθουν κοντά, να συνδεθούν συναισθηματικά, να νιώσουν ασφάλεια, να αποβάλουν το άγχος. Ας μην αναφερθούμε στην αντίθετη περίπτωση: στην τραγική επίπτωση της (κάθε) βίας στο ανθρώπινο σώμα. Τον πόνο, σωματικό και ψυχικό, που προκαλεί.

 

Γι’ αυτό το φετινό βραβείο με άγγιξε πολύ. Γιατί μπορεί η ανακάλυψη των επιστημόνων να περιγράφεται με όρους που λίγο καταλαβαίνουμε οι μη ειδήμονες, να ανοίγει πεδίο δόξας λαμπρό για την ιατρική και τη φαρμακολογία, αλλά αποδεικνύει ακόμη μία φορά την ολότητα του ανθρώπου, σωματική, πνευματική και ψυχική. Από προσωπική πείρα μπορώ να πω ότι μια αγκαλιά μπορεί να λειτουργήσει σαν αόρατος «κηδεμόνας» ή «εξωσκελετός», που μπορεί να στηρίξει, να δώσει ελπίδα σε κάθε άνθρωπο, ακόμη και την πιο δύσκολη στιγμή.

 

Σημείωση: Στους δύο νευροδιαβιβαστές που ανακάλυψε ο Αρντεμ Παταπουτιάν και οι οποίοι ενεργοποιούνται από την αφή και τη μηχανική πίεση στο δέρμα δόθηκαν τα ονόματα Piezo1 και Piezo2, από το ελληνικό ρήμα πιέζω και το παράγωγό του, την πίεση.

 

Σημείωση 2: Ολο το σκεπτικό της απόφασης, εδώ: https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/press-release/