Μας κυβερνούν τα ψέματα

 

Η κοινωνιολόγος Eva Illouz γράφει: «Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την πρωτοφανή παρακμή μιας από τις κύριες κληρονομιές του Διαφωτισμού: της αλήθειας ως ηθικού και πολιτικού πυλώνα."*. Και συνεχίζει: "Αν το ψέμα είναι τόσο διαδεδομένο σήμερα στον δημόσιο χώρο, είναι γιατί τώρα είναι ατιμώρητο και, το πιο ανησυχητικό, γιατί συχνά φαίνεται να αποφέρει πολύ μεγάλο όφελος".

 

Αλλά πώς, σιγά-σιγά, καταλήξαμε να χάσουμε το ενδιαφέρον μας για την ίδια την έννοια της αλήθειας; Ο πολλαπλασιασμός των μέσων ενημέρωσης, αλλά και η λατρεία του συναισθήματος και της υποκειμενικότητας, η υπερεκτίμηση του ατόμου σε βάρος της ομάδας, οι θεωρίες συνωμοσίας και άλλα πολλά, όπως η περίφημη αρχή της απροσδιοριστίας, μας έπεισαν ότι δεν υπάρχει μία αλλά πολλές αλήθειες. Αυτή, όμως, η σχετικοποίηση της αλήθειας νομιμοποιεί το ψέμμα, καθώς αυτό περιβάλλεται την ισχύ μιας από τις πολλές "υποκειμενικές αλήθειες"! 

 

Τελικά, ο σύγχρονος πολιτισμός «πνίγει» την αλήθεια μέσα στην υπερπληροφόρηση, μέσα στις δήθεν "πολλές αλήθειες", στο «θόρυβο» και τη σύγχυση, που καταλήγει στην καταξίωση της κοινοτοπίας, στα «σκουπίδια», στη συνωμοσιολογία και στο ανεξάντλητο χάχανο. Σήμερα, βασανιζόμαστε, όπως ο πληθυσμός στο «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο» του Χάξλεϋ, όχι γιατί γελάμε αντί να σκεφτόμαστε, αλλά γιατί δεν ξέρουμε ούτε γιατί γελάμε ούτε για ποιο λόγο έχουμε σταματήσει να σκεφτόμαστε.

 

Πώς να επιβάλουμε και πάλι την αναγκαιότητα της αλήθειας, που θα έχει κοινή αποδοχή; Πώς θα καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση; Αυτή είναι η ερώτηση που προσπαθούμε να απαντήσουμε. Αρκετές χώρες έχουν θεσπίσει νομοθεσία κατά της χειραγώγησης των πληροφοριών ή της υποκίνησης στο μίσος στο διαδίκτυο. Χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Γιατί; Γιατί είναι πολλά τα λεφτά...

Ο Mark Zuckerberg δέχθηκε επίθεση από δημοκρατικούς και ρεπουμπλικάνους στο Κογκρέσο μετά τις αποκαλύψεις πρώην στελέχους του Facebook ότι ενισχύει τη ρητορική μίσους για χάρη του κέρδους. Το υλικό όφελος δεν ξεπλένει απλά το ψέμμα, αλλά το μετατρέπει σε "αλήθεια". Αυτό είναι ακόμη χειρότερο και από τη διάδοση ψευδών ειδήσεων. Αυτός είναι "ο καρκίνος για τη δημοκρατία"(Ocasio Cortez). Το ίδιο ισχύει και για το λογάριθμο του τουίτερ, που όπως αποκαλύφθηκε, πριμοδοτεί τους "δεξιούς και ακροδεξιούς" λογαριασμούς!

 

Τι να κάνουμε; Πώς πρέπει να αντιδράσουμε; "Η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε είναι μια βασική προϋπόθεση για τη δημοκρατία", λέει η Eva Illouz. "Σε όλες τις μορφές της, η τυραννία ανέκαθεν βασίστηκε στην αμέλειά μας, στην απάθεια μας… Η αλήθεια παραμένει ένα απαραίτητο όπλο για την καταπολέμηση των τυράννων ...".

 

Συνεπώς, πρέπει να αποκαλύπτουμε συνεχώς τα ψεύδη της εξουσίας, τα ψεύδη των "από πάνω" και των πετσωμένων μίντια, να ξεσκίζουμε το σελοφάν της δήθεν "αλήθειας" τους...

 

*Courrier international