Goldman Sachs: Παρασκηνιακός ρυθμιστής των οικονομικών εξελίξεων

ΤΟΥ ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ

Στην ταινία «Ζωντανή μετάδοση» («TheTrumanShow») ο πρωταγωνιστής, Τζιμ Κάρεϊ, υποδύεται έναν ανυποψίαστο πολίτη ο οποίος νομίζει ότι συνεχίζει κανονικά τη ζωή του, ενώ στην πραγματικότητα «παίζει» σε ένα τηλεπαιχνίδι που έχει στηθεί από έναν ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό. Όλη του η ζωή διαδραματίζεται στις ελεγχόμενες συνθήκες ενός στούντιο, όπου κάθε του ενέργεια, όσο αυθόρμητη κι αν είναι, δεν μπορεί να ξεπερνά τα γεωγραφικά όρια αλλά και τους κοινωνικούς κανόνες που έχουν θέσει οι δημιουργοί του παιχνιδιού. Ίσως κάπως έτσι να αντιμετωπίσουν οι ιστορικοί του μέλλοντος την Ελλάδα αλλά και αρκετές ακόμη χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, όταν συνειδητοποιήσουν ότι οι περισσότερες από τις «αυτόβουλες» ενέργειές μας εξελίσσονται μέσα στο «στούντιο» που έχουν στήσει ορισμένες μεγάλες τράπεζες.

Ένας από τους «σκηνοθέτες» του δικού μας τηλεπαιχνιδιού είναι, φυσικά, και η διαβόητη τράπεζα GoldmanSachs, το όνομα της οποίας ακούγεται όλο και συχνότερα τις τελευταίες εβδομάδες. Δεν ήταν μόνο ότι ένα πρώην στέλεχός της και σημερινός πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο Μάριο Ντράγκι, πραγματοποίησε μια «πραξικοπηματικού» τύπου παρέμβαση, σταματώντας να αναγνωρίζει τους ελληνικούς τίτλους ως εχέγγυα. Ήταν κι ότι η πρώτη σανίδα σωτηρίας που είδε μπροστά της η ελληνική κυβέρνηση, στρέφοντας το βλέμμα προς την Ουάσιγκτον ως αντιστάθμισμα στις πιέσεις του Βερολίνου, ήρθε και πάλι με τη μορφή ενός πρώην υπαλλήλου της. Ως γνωστόν, ο υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Νταλίπ Σινγκ, με τον οποίο συναντήθηκε η ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών, έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στην GoldmanSachs, όπου ασχολήθηκε κυρίως με την αγορά χρεωστικών τίτλων των αναδυόμενων χωρών.

Ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν όμως ότι την κίνηση του Ντράγκι με τα ελληνικά ομόλογα, η οποία αποτέλεσε σαφέστατο μήνυμα προς την Αθήνα να υποταχθεί στους όρους των δανειστών της, την είχε προβλέψει, με ακρίβεια μάλιστα, μερικές εβδομάδες νωρίτερα η GoldmanSachs. Σε έκθεσή της που κυκλοφόρησε λίγο πριν από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου ο αμερικανικός κολοσσός προειδοποιούσε ότι «σε περίπτωση σοβαρής σύγκρουσης με τους δανειστές, ενδεχόμενη διακοπή της ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ θα μπορούσε πιθανόν να οδηγήσει σε παρατεταμένη “τραπεζική αργία”, όπως συνέβη στην Κύπρο».

Αρκετοί διεθνείς οικονομικοί αναλυτές σημείωσαν τότε ότι η κυκλοφορία της έκθεσης (όπως και η κίνηση του Ντράγκι μερικές εβδομάδες αργότερα) δεν εξυπηρετούσε οικονομικές ανάγκες, αλλά πολιτικές σκοπιμότητες. Το μήνυμα της GoldmanSachs προς τους ψηφοφόρους, όπως εξηγούσε και το αγαπημένο blog των απανταχού χρηματιστών Zerohedge, θα μπορούσε να συνοψιστεί σε μια φράση: «Αγαπητοί Έλληνες, όπως σας είπε νωρίτερα και ο Γιούνκερ, προσέξτε να μην ψηφίσετε λάθος. Σας προειδοποιήσαμε»...

Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις...

Ας ξαναδούμε, λοιπόν, συνοπτικά τους κανόνες του παιχνιδιού: η GoldmanSachs, η οποία με λογιστικές αλχημείες επέτρεψε στην Ελλάδα να μπει παράτυπα στην Ευρωζώνη (και κέρδισε αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η χώρα συσσώρευε χρέη από τη λειτουργία του ενιαίου νομίσματος), απειλούσε την Ελλάδα με απόλυτη καταστροφή λόγω της διακοπής ρευστότητας από την ΕΚΤ, την οποία τελικά επέβαλε μερικώς ένας πρώην υπάλληλος της GoldmanSachs, που τυχαίνει να είναι και πρόεδρος της ΕΚΤ. Όταν η Ελλάδα αναζήτησε εναλλακτικές, η αμερικανική κυβέρνηση έστειλε ως «ιππικό» έναν ακόμη πρώην υπάλληλο της GoldmanSachs. Στην ιστορία πρέπει, βέβαια, να προσθέσει κάποιος και το γεγονός ότι ο τραπεζίτης Λουκάς Παπαδήμος, που διαπραγματευόταν το μεγάλο κόλπο με την GoldmanSachs, έγινε στη συνέχεια πρωθυπουργός, ενώ τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) ανέλαβε ο πρώην υπάλληλος της GoldmanSachsΠέτρος Χριστοδούλου.

Σημαίνουν μήπως όλα αυτά ότι κάποια πρώην και νυν στελέχη της GoldmanSachs συνεδριάζουν καθημερινά, αποφασίζοντας τις επόμενες κινήσεις τους για χώρες όπως η Ελλάδα ή η Ισπανία, όπου η τράπεζα είχε εξίσου μεγάλη διείσδυση στην οικονομική και πολιτική ζωή; Η απάντηση είναι προφανώς «όχι», γιατί δεν έχουν ανάγκη να το κάνουν. Οι λεγόμενες «περιστρεφόμενες πόρτες», το συνεχές πέρασμα, δηλαδή, τραπεζικών στελεχών στην πολιτική και το αντίστροφο, εξασφαλίζουν ότι το πολιτικό προσωπικό και το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο αποτελούνται από ανθρώπους με κοινές επιδιώξεις, που λαμβάνουν, συμπωματικά ή μη, τις ίδιες αποφάσεις προς όφελος των πελατών τους και σε βάρος των πολιτών τους.

Η διαφορά είναι ότι η GoldmanSachs, λόγω του μεγέθους της, περνά περισσότερες φορές από τις «περιστρεφόμενες πόρτες». Στις ΗΠΑ από τους τέσσερις τελευταίους διευθύνοντες συμβούλους της τράπεζας ο Χένρι Πόλσον έγινε υπουργός Οικονομικών, ο Στιβ Φρίντμαν διετέλεσε βασικός σύμβουλος του Προέδρου Μπους για την Οικονομία, ο Μπομπ Ρούμπιν ήταν βασικός σύμβουλος του Κλίντον και στη συνέχεια έγινε κι ο ίδιος υπουργός Οικονομικών, ενώ ακόμη και ο υπεύθυνος του Προεδρικού Γραφείου επί Μπους προερχόταν από την ίδια τράπεζα. Στην Ευρώπη τα πρώην στελέχη της GoldmanSachs κατέλαβαν σταδιακά την πρωθυπουργία της Ιταλίας, την προεδρία της ΕΚΤ, τη διοίκηση της κεντρικής τράπεζας της Μεγάλης Βρετανίας και δεκάδες ακόμη θέσεις τεχνοκρατών σε κυβερνήσεις αλλά και στις Επιτροπές της Κομισιόν.

Ουδείς αλάνθαστος!

Θα πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί ότι πίσω από την εικόνα της παντοδύναμης τράπεζας που ελέγχει τη μοίρα του πλανήτη κρύβεται και η παταγώδης αποτυχία πρώην και νυν στελεχών της να προβλέψουν ακόμη και τις πιο προφανείς εξελίξεις στην Ελλάδα. Όταν όλοι οι αναλυτές διεθνώς θεωρούσαν πλέον δεδομένη τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, η GoldmanSachs, ακολουθώντας ένα δικό της μοντέλο πολιτικής ανάλυσης, που στηρίζεται στις προσδοκίες των πολιτών για βελτίωση των οικονομικών συνθηκών, έδινε ακόμη ελπίδες στον Αντώνη Σαμαρά. Σε ένα παρόμοιο μοντέλο πρέπει να στηρίζονταν και οι πρώην υπάλληλοι της τράπεζας που δημιούργησαν μαζί με τον γαμπρό του Μπιλ Κλίντον το hedgefundEaglevalePartnersLP. Πιστεύοντας τον μύθο του ελληνικού «successstory» που διακήρυσσε η προηγούμενη κυβέρνηση, τα «αγόρια» της GoldmanSachsτζογάρισαν εκατομμύρια δολάρια των πελατών τους στο ενδεχόμενο ταχείας ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας – και, φυσικά, τα έχασαν.

Ίσως γιατί όλα τα «τηλεπαιχνίδια», όσο καλά στημένα κι αν είναι από τους δημιουργούς τους, έχουν αδύναμα στοιχεία που επιτρέπουν στους παίκτες να βγουν νικητές. Ακόμη και ο Τζιμ Κάρεϊ, στη «Ζωντανή μετάδοση», κατάφερε να ξεφύγει από τη μοίρα του. Πρώτα όμως πήρε τη μεγάλη απόφαση να διακινδυνεύσει για λίγο την ηρεμία του σαλονιού του και να αμφισβητήσει τους κανόνες του παιχνιδιού που είχαν στήσει άλλοι γι’ αυτόν.

 Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 276 των Επικαίρων