Σχοινοβατεί η κυβέρνηση

γράφει ο Σταύρος Χριστακόπουλος

Απεργιακό λουκέτο σε ολόκληρη τη χώρα βάζει ο εκρηκτικός συνδυασμός ασφαλιστικού και φορολογικού, καθώς – όπως είπε παραστατικά ένας αγροτοσυνδικαλιστής στην τηλεόραση – η διπλή βόμβα στα εισοδήματα ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών «ένωσε τη γραβάτα και τη γαλότσα».

Από τη μια πλευρά, λοιπόν, βρίσκονται οι εξεγειρόμενοι για τα μέτρα της κυβέρνησης, οι οποίοι βλέπουν ότι σε πολλές περιπτώσεις (ελεύθεροι επαγγελματίες) το 50% έως 60% του εισοδήματός τους μετατρέπεται σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές με το ήδη υπάρχον σχέδιο Κατρούγκαλου, πριν ακόμη μιλήσει ανοιχτά η τρόικα. Στο ίδιο στρατόπεδο τοποθετούνται οι αγρότες, οι οποίοι βλέπουν ότι μετατρέπονται σε ελεύθερους επαγγελματίες και αντιδρούν με ένταση πρωτόγνωρη τα τελευταία πολλά χρόνια.

Ενώ όμως ευρείες κοινωνικές ομάδες εξεγείρονται με στόχο να σώσουν όσα μπορούν από τα εισοδήματά τους, η τρόικα βρίσκεται ήδη στην Αθήνα και, με βαρύ πυροβολικό το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δείχνει ήδη τα δόντια της ζητώντας μέτρα πολύ σκληρότερα από αυτά της κυβέρνησης, καθώς γνωρίζει ότι η Αθήνα δεν έχει πολλές επιλογές εν όψει της πρώτης αξιολόγησης του μνημονίου.

Ήδη στο τραπέζι έχουν πέσει η απόσυρση της ανεπαίσθητης αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών από εργαζόμενους και εργοδότες, με στόχο να προκύψει μείωση των κύριων συντάξεων. Ακόμη ζητείται η υψηλή φορολόγηση (έως 50%) των μεγάλων (αδιευκρίνιστο ποιου ύψους) εισοδημάτων, η περαιτέρω ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας με απελευθέρωση των απολύσεων και άλλα πολλά, τα οποία θα διαβάσετε αναλυτικά στη σελίδα 4, μαζί με τη διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης.

Κυβέρνηση εν καμίνω

Στη μέση, βαλλόμενη πανταχόθεν, βρίσκεται η κυβέρνηση, η οποία, ύστερα από δεκαετίες ακινησίας, καλείται να πάει σε μια βαθιά μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, την οποία κανείς προηγουμένως – με εξαίρεση τις μειώσεις συντάξεων – δεν αποτόλμησε λόγω του τεράστιου πολιτικού κόστους. Το εξαιρετικά δυσχερές για την κυβέρνηση Τσίπρα πολιτικό και κοινωνικό τοπίο οριοθετείται από μερικές παραμέτρους που δεν μπορεί να αγνοηθούν:

1. Η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού έρχεται με τεράστια καθυστέρηση και αφού ήδη προηγήθηκαν η χρεοκοπία του κράτους (το οποίο σε μεγάλο βαθμό διασφάλιζε την καταβολή συντάξεων, αλλά με δανεικά που δεν είναι πλέον διαθέσιμα), οι αλλεπάλληλες περικοπές συντάξεων που βρίσκουν τους συνταξιούχους εξουθενωμένους, η έκρηξη της ανεργίας σε πρωτοφανή ποσοστά και το «κούρεμα» των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων.

Κοινώς καλείται να παρέμβει δραστικά σε ένα ασφαλιστικό σύστημα που έχει καταρρεύσει, του οποίου οι δομές και η χρηματοδότηση έχουν ήδη διαλυθεί, έχοντας απέναντί της και την κοινωνία, που βλέπει να έρχεται ένα ακόμη βαρύ χτύπημα στο πετσοκομμένο εισόδημά της, αλλά και τους δανειστές, οι οποίοι την καλούν ουσιαστικά να προσαρμόσει τις συντάξεις στους καταβαραθρωμένους μισθούς και να πλήξει ταυτοχρόνως συνταξιούχους και εργαζόμενους.

2. Στο φορολογικό μέτωπο η κυβέρνηση καλείται να παρέμβει σε ένα σύστημα από κάθε άποψη σαθρό – όπου κανείς δεν είχε παρέμβει προηγουμένως εξαιρουμένων των φοροεπιδρομών, – το οποίο θέλει γκρέμισμα και ξαναχτίσιμο. Χαρακτηριστική είναι η φορολόγηση των αγροτών και άλλων κοινωνικών ομάδων με... αντικειμενικά κριτήρια, μια απίστευτη μέθοδο η οποία σε σοβαρές χώρες χρησιμοποιείται μόνο για όσους έχουν συλληφθεί να φοροδιαφεύγουν.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι το κράτος, σε μια οικονομία με μεγάλα ποσοστά παραοικονομίας και φοροδιαφυγής, αδυνατεί να ελέγξει τα εισοδήματα και φορολογεί κατά το δοκούν και κατά προσέγγιση παράγοντας συστηματικά αδικίες. Ανεξάρτητα, λοιπόν, από το ποιος φοροδιαφεύγει και ποιος όχι, κάθε απόπειρα εξορθολογισμού θα είναι επώδυνη, ιδιαίτερα μάλιστα όταν έρχεται σε στιγμή ασφυκτικής πίεσης των δανειστών, οι οποίοι λειτουργούν με μόνο κριτήριο την εσωτερική υποτίμηση εισοδημάτων και αξιών.

3. Όλα αυτά προκύπτουν υπό την επιπλέον ασφυκτική πίεση του μεταναστευτικού και προσφυγικού προβλήματος, το οποίο ατύπως οι δανειστές συνδέουν με την αξιολόγηση της εφαρμογής του μνημονίου.

Ακόμη χειρότερα, όλα αυτά συμβαίνουν με δεδομένη την αποτυχία του σχεδίου δράσης Ε.Ε. - Τουρκίας, με συνέπεια οι Ευρωπαίοι από τη μια να ικετεύουν τον Ερντογάν και από την άλλη να μεταφέρουν όλη την πίεση στην Ελλάδα, ακόμη και παραποιώντας δεδομένα, εκμεταλλευόμενοι βεβαίως και τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις της ελληνικής κυβέρνησης στην υλοποίηση δεσμεύσεων.

Δύσκολη ισορροπία

Σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα η κυβέρνηση Τσίπρα πρέπει να ισορροπήσει πάνω σε τεντωμένο σχοινί προσπαθώντας από τη μια να περάσει επιτυχώς την αξιολόγηση, την οποία δεν μπορεί να αποφύγει ούτε κατά διάνοια, και από την άλλη να μειώσει το κοινωνικό κόστος ώστε να αποφύγει τη διάρρηξη των σχέσεών της με ευρείες κοινωνικές ομάδες.

Απέναντί της βεβαίως έχει τα μεγάλα ΜΜΕ, με τα οποία έχει ανοίξει το μέτωπο των τηλεοπτικών αδειών, αλλά και σύμπασα την αντιπολίτευση, της οποίας όλα τα κόμματα έχουν πολλούς και διαφορετικούς λόγους να κλονίσουν την πολιτική κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ όπως αυτή κατεγράφη την τελευταία διετία σε αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις.

Έτσι από τη μια πλευρά έχουμε την εμφάνιση ακόμη και σεναρίων περί κυβερνητικής κατάρρευσης και νέου κυβερνητικού σχήματος ή εκλογών, τα οποία όμως δεν φαίνεται να εκφράζουν ούτε τον... Κυριάκο Μητσοτάκη, και από την άλλη πλευρά την κυβερνητική προσδοκία ότι, όποιο κι αν είναι το πολιτικό κόστος του μνημονίου, η επιτυχής αξιολόγηση θα ανοίξει τον δρόμο για εκτίναξη της οικονομίας, η οποία θα αλλάξει το σημερινό πολιτικό κλίμα.

Εν τέλει, όμως, όποιες και αν είναι οι προθέσεις των παικτών του πολιτικού παιχνιδιού, τον τόνο πάντα δίνει η κοινωνία. Και η κοινωνία την Πέμπτη απεργεί σε ολόκληρη τη χώρα για να υπερασπιστεί έστω και αυτό που μέχρι σήμερα διασώθηκε. Ο λόγος στους απεργούς λοιπόν...