Σε αντίθεση με τον Νέο Βουτζά, το Μάτι ήταν μία παγίδα θανάτου

1. Η βασική αιτία για το μέγεθος της ανθρωπιστικής καταστροφής στο Μάτι δεν είναι τα σφάλματα στην διαχείριση της κρίσης από την Πυροσβεστική, την Αστυνομία και την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας. Παρόμοια σφάλματα σε μία άλλη περιοχή δεν θα είχαν ως αποτέλεσμα 100 νεκρούς. Βασική αιτία για το μέγεθος της ανθρωπιστικής καταστροφής είναι οι πολεοδομικές και οικιστικές συνθήκες στο Μάτι σε συνδυασμό με το πυκνό πευκοδάσος που υπάρχει εκεί. Όσοι θέλουν να καταλάβουν την πραγματικότητα, έξω από πολιτικούς φανατισμούς και αντιδικίες, ας προσέξουν το εξής: ο Νέος Βουτζάς κάηκε και αυτός, εξ ολοκλήρου σχεδόν, όπως και το Μάτι. Μάλιστα χρονικά κάηκε πριν από το Μάτι. Έχει τον ίδιο Δήμαρχο ενώ εκεί επιχειρούσαν ακριβώς οι ίδιες πυροσβεστικές δυνάμεις που είχαν την ευθύνη και για το Μάτι. Επίσης, όπως και στο Μάτι, κανείς ποτέ δεν διέταξε εκκένωση του οικισμού. Και όμως στον Νέο Βουτζά δεν πέθανε σχεδόν κανένας από τους κατοίκους. Παρά το ότι τα σπίτια τους κάηκαν ολοσχερώς, σχεδόν όλοι κατάφεραν και διέφυγαν σώοι (είναι μάλιστα τραγική ειρωνεία ότι κάποιοι πέθαναν στο Μάτι όπου παγιδεύτηκαν γιατί δεν ήξεραν πώς να εισδύσουν μέσα από τα κτίσματα για να περάσουν στην παραλία).

Στο ερώτημα γιατί υπάρχει αυτή η τόσο σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο περιοχές η απάντηση είναι απλή: γιατί, σε αντίθεση με το Μάτι, ο Νέος Βουτζάς είναι ένα μέρος με στοιχειώδη πολεοδομικό σχεδιασμό και αραιότερη, αλλά και καλύτερη, δόμηση από το Μάτι. Παρά το ότι δεν διαθέτει μέτωπο στην θάλασσα, σε περίπτωση πυρκαγιάς, όταν αυτή έρχεται από μία κατεύθυνση μπορείς να διαφύγεις προς όλες τις  άλλες κατευθύνσεις-πράγμα που έκαναν οι περισσότεροι από τους κατοίκους του βλέποντας την φωτιά. Χωρίς, μάλιστα, να κινδυνεύουν να ακινητοποιηθούν στους δρόμους, γιατί αυτοί, στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουν το απαραίτητο πλάτος για δύο αυτοκίνητα.

Αντίθετα, στο Μάτι, προσπαθώντας οι κάτοικοι να κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα το οποίο έκαναν και οι κάτοικοι του Νέου Βουτζά, δηλαδή να φύγουν από την φωτιά, σε μεγάλο βαθμό δεν τα κατάφεραν και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ενώ στον Νέο Βουτζά μπορείς να φύγεις άνετα προς τρεις κατευθύνσεις, ή τουλάχιστον προς την κατεύθυνση της οδού Μαραθώνος αν η φωτιά έρχεται ψηλά από το βουνό, στο Μάτι ήταν πάρα πολύ δύσκολο έως αδύνατο να φύγεις προς οιαδήποτε κατεύθυνση. Δεν μπορούσες να πας προς τα δεξιά, στην Ραφήνα, ή προς τα αριστερά, στον Άγιο Ανδρέα και στο Ζούμπερι, διότι ουσιαστικά δεν υπάρχουν δρόμοι προς αυτές τις κατευθύνσεις. Αλλά και στην μοναδική οδό που βρίσκεται παράλληλα με την παραλία, από την οποία θεωρητικά θα μπορούσες να φύγεις δεξιά και αριστερά, (μόνο θεωρητικά όμως γιατί είναι κι αυτή πολύ στενή), δεν μπορούσες να φτάσεις γιατί υπήρχε συνωστισμός και ακινητοποίηση των αυτοκινήτων στους εξαιρετικά στενούς δρόμους. Και όσοι, όμως, κατάφεραν να φτάσουν εκεί με τα πόδια και πάλι δεν μπορούσαν να βγουν στην θάλασσα παρά μόνο αν ήξεραν να κινηθούν στους δαίδαλους της περιοχής.  Σε αντίθεση με τον Νέο Βουτζά, το Μάτι ήταν παγίδα θανάτου.

Τα σφάλματα της Πυροσβεστικής και της Αστυνομίας, δηλαδή ότι εξέτρεψαν την κυκλοφορία από τη Λεωφόρο Μαραθώνος προς το Μάτι, αλλά και το ότι δεν ενημέρωσαν έγκαιρα τους κατοίκους για να το εκκενώσουν, (πράγμα το οποίο θέλει πολύ συζήτηση σχετικά με το αν μπορούσε να υλοποιηθεί), είναι υπαρκτά. Όμως εάν αυτά τα σφάλματα είχαν γίνει σε κάποια άλλη περιοχή, σε καμία περίπτωση δεν θα είχαν ως αποτέλεσμα την εκατόμβη που υπήρξε στο Μάτι.

Για να το αντιληφθεί αυτό κάποιος που θέλει να ξέρει την πραγματικότητα και όχι απλώς να εκτονώνει τον φανατισμό του, μπορεί να σκεφτεί και κάτι άλλο. Ας υποθέσουμε ότι η φωτιά δεν κατέβαινε από τον Νέο Βουτζά προς το Μάτι αλλά βρισκόταν λίγο πιο βόρεια και κατέβαινε από την Ανατολή προς την Νέα Μάκρη. Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι η Αστυνομία και η Πυροσβεστική υπέπιπταν και σε αυτήν την περίπτωση στα σφάλματα να εκτρέψουν την κυκλοφορία της Λεωφόρου Μαραθώνος μέσα στην Νέα Μάκρη αλλά και να μην ειδοποιήσουν τους κατοίκους της Νέας Μάκρης να εκκενώσουν την πόλη τους. Ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα; Θα είχαμε μήπως 100 νεκρούς και πάλι; Φυσικά και όχι. Δεν θα είχαμε 100 νεκρούς γιατί στην Νέα Μάκρη δεν υπάρχουν τόσο πολλά πεύκα, και μάλιστα γερασμένα, για να διατηρήσουν τη φωτιά σε ένταση αλλά και διότι -πράγμα που είναι το κυριότερο- παρά το γεγονός ότι η ρυμοτομία της δεν είναι σπουδαία, είναι εν τούτοις μία λογική ρυμοτομία και είναι ευκολότερο να κινηθείς στους δρόμους της από ότι είναι το να κινηθείς στους δρόμους στο Μάτι. Επίσης οι δρόμοι της Νέας Μάκρης σου επιτρέπουν να φύγεις είτε αριστερά προς τον Τύμβο Μαραθώνος είτε δεξιά προς το Ζούμπερι. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι πως θα ήταν εξαιρετικά εύκολο να φθάσει όποιος ήθελε στην παραλία της Νέας Μάκρης αφού υπάρχει απεριόριστα ελεύθερη πρόσβαση στην θάλασσα με μέτωπο χιλιομέτρων. Εάν, λοιπόν, η φωτιά κατέβαινε όχι από τον Νέο Βουτζά προς το Μάτι αλλά από την Ανατολή προς την Νέα Μάκρη, όσα πολλά σφάλματα και να είχαν κάνει η Πυροσβεστική και η Αστυνομία, όσο γρήγορα και να έτρεχε ο άνεμος, δεν θα υπήρχαν 100 νεκροί. (Μάλλον δεν θα υπήρχε κανένας νεκρός).

Ο μεγάλος αριθμός νεκρών στο Μάτι οφείλεται στο γεγονός ότι στα τυχόν σφάλματα και στις λανθασμένες επιλογές της Πυροσβεστικής και της Αστυνομίας επέδρασε πολλαπλασιαστικά η πραγματική παγίδα θανάτου που δημιουργούν οι, διαχρονικά δημιουργημένες και ανεκτές από όλους, απαράδεκτες πολεοδομικές και οικιστικές συνθήκες της περιοχής.

2. Επειδή στο διαδίκτυο γράφονται και διαδίδονται με επιμονή και φανατισμό κάποιες απόψεις από άτομα που προφανώς δεν δίνουν δεκάρα για την ανθρωπιστική τραγωδία αλλά έχουν βρει μία πολύ καλή ευκαιρία για να προβάλουν τα πολιτικά τους απωθημένα και τον πολιτικό τους φανατισμό θα πρέπει να τονισθούν ορισμένα σημεία.

Το Μάτι δεν έχει κάποιο ικανοποιητικό πολεοδομικό σχέδιο, όπως ισχυρίζονται κάποιοι ημιπαράφρονες. Υπάρχει σειρά επιστημονικών αναφορών στο διαδίκτυο, αλλά αν θέλει κανείς μπορεί να πάει και μόνος του στην περιοχή και να την περπατήσει για να δει.

Το Μάτι δεν είναι κάτι ανάλογο με οικισμούς σε δενδρόφυτες περιοχές (και όχι δάση) στην Αυστραλία, στον Καναδά και στις ΗΠΑ. Για να μην λέμε και γράφουμε πολλά, ας σταθούμε στο πιο βασικό: στις ΗΠΑ και στον Καναδά, τουλάχιστον, (που γνωρίζω), για τους οικισμούς αυτούς υπάρχει μία απαραίτητη προϋπόθεση: ένα πυροσβεστικό όχημα να μπορεί να εισέλθει και να κινηθεί στους δρόμους τους, και επίσης να μπορεί να κάνει αναστροφή. Στο Μάτι κάτι παρόμοιο δεν ισχύει. Ακόμη κι αν εξαφανιστούν όλα τα αυτοκίνητα, στο 90% των δρόμων του δεν μπορεί να εισέλθει και να κινηθεί πυροσβεστικό όχημα. Εάν είναι καλοκαίρι, και ακόμη περισσότερο εάν υπάρχει πυρκαγιά και πανικός μετακινήσεων, το πυροσβεστικό όχημα δεν μπορεί να εισέλθει πουθενά. Αυτό, όμως, που είναι το πλέον σημαντικό όσον αφορά την πυρόσβεση, είναι κάτι που δεν το αναφέρει κανείς!

Και φυσικά το Μάτι δεν έγινε δάσος μετά το 1983! Αυτό, αν και δεν έχει καμία σημασία σχετικά με την τραγωδία, είναι κάτι που τα ισχυρίζονται ανερυθρίαστα διάφοροι για να του δώσουν στην συνέχεια συνομωσιολογικές προεκτάσεις. Υπάρχει σειρά μαρτυριών ότι μετά το 1950 το Μάτι ήταν δασωμένο. Ο υπογράφων, πάντως, όταν πρωτοπήγε εκεί το 1966, βρήκε ένα συμπαγές δάσος, με λίγους χωματόδρομους μόνο, σε όλη την έκταση από το Κόκκινο Λιμανάκι, έως την περιοχή που λεγόταν «ζούγκλα» και ως εκεί που είναι σήμερα το Cabo Verde. Και με πολλά κτίσματα μέσα στο δάσος.

3. Εάν το μέγεθος της τραγωδίας στο Μάτι οφειλόταν μόνο στην ανικανότητα της κυβέρνησης και στα σφάλματα των Υπηρεσιών, αυτό θα είχε σαν λογική συνεπαγωγή ότι στο μέλλον θα ήταν δυνατόν, ενισχυμένοι με την επιδότηση που θα πάρουμε από τον κύριο Γιουνκέρ, να ξαναχτισθούν τα καμένα όπως ήταν πριν και να συνεχίσουν οι άνθρωποι να ζουν εκεί, κανονικά και πάλι, με μόνη εξαίρεση πλέον ότι κάθε φορά που θα εκδηλώνεται πυρκαγιά θα ειδοποιούνται με sms και θα εκκενώνουν την περιοχή! Αυτό είναι το μόνο επιπλέον στοιχείο που μπορεί να προσφέρει για την προστασία των κατοίκων, η καλύτερη προληπτική προστασία, διότι, εφ’ όσον δεν υπάρχει  λόγος να αναπλασθεί η περιοχή, με κατεδαφίσεις και αναμορφώσεις, δεν θα μπορεί ούτε και στο μέλλον να εισέλθει πυροσβεστικό όχημα σε ώρα κρίσης και πανικού για να σβήσει την φωτιά! Ο παραλογισμός μιας τέτοιας προοπτικής, δηλαδή το να δέχεσαι ως φυσιολογικό ότι στο πιο εύφλεκτο μέρος που μπορεί να υπάρξει, (σε ένα πυκνό πευκοδάσος), δεν υπάρχει δυνατότητα κατάσβεσης και καταστολής της πυρκαγιάς, είναι φυσική συνέπεια του ισχυρισμού ότι όποια τραγωδία συνέβη οφείλεται αποκλειστικά στην ανικανότητα των Υπηρεσιών και της κυβέρνησης και ότι η περιοχή δεν είχε κανένα πρόβλημα από μόνη της! Αυτό και μόνο δείχνει, επίσης, πόσο παράλογοι είναι οι ισχυρισμοί ότι και στο Μάτι και σε ανάλογες περιοχές δεν χρειάζονται πολεοδομικές αναπλάσεις αλλά αρκεί η καλύτερη Πολιτική Προστασία με την χρήση καλύτερων οργανωτικών και τεχνολογικών μεθόδων. 

4. Δεν είναι προσβολή για τους νεκρούς κατοίκους της περιοχής το να προσπαθείς να καταλάβεις τι συνέβη. Είναι ο σωστός τρόπος να τιμήσεις την μνήμη τους και να εκπληρώσεις το απαιτούμενο χρέος προς αυτούς. Σεβασμός σημαίνει ότι θα προσπαθήσεις και εσύ με τον τρόπο σου να συμβάλεις ώστε να μην επαναληφθεί τέτοια τραγωδία και να μην υπάρξουν  άλλα θύματα. Άλλωστε θα πρέπει να αναφέρει κάποιος και το ότι δεν είναι μόνο κάτοικοι της περιοχής όσοι έχασαν την ζωή τους. Είναι και πολλοί ξένοι οι οποίοι είχαν παγιδευτεί στο Μάτι και πέθαναν γιατί δεν γνώριζαν τις σχεδόν μυστικές διόδους για να περάσουν στην θάλασσα. Είναι και αλλοδαποί που απλά ήταν παραθεριστές στα ξενοδοχεία της περιοχής. Και είναι και μικρά παιδιά που δεν διάλεξαν να είναι κάτοικοι της περιοχής. Ακόμη και αν ήταν το είχαν διαλέξει άλλοι γι’ αυτά. Θα ήταν προσβολή για την μνήμη όλων τους να μην αναζητούμε τις αιτίες της συμφοράς.

ΥΓ. Όσοι θεωρούν, και υποστηρίζουν με προπέτεια, ότι ακόμη κι αν τα παραπάνω ανταποκρίνονται πλήρως στην αλήθεια, δεν θα έπρεπε, εν τούτοις, να λέγονται και να κοινοποιούνται διότι έτσι «ευνοείται ο Σύριζα», ηθικά και αξιακά ανήκουν και οι ίδιοι στην κατηγορία που ανήκει και ο Σύριζα, δηλαδή στην κατηγορία όσων πιστεύουν στην σχετικότητα της αλήθειας και του ψέματος, και κατά συνέπεια στην σχετικότητα της αξίας της ανθρώπινης ζωής.

Δημήτρης Ιωάννου