Η βία είναι πολιτική αδυναμία

 

γράφει ο Γιώργος X. Παπασωτηρίου  

 

Βλέπεις ένα παιδί της Παλαιστίνης να πετάει πέτρα στους σιδερόφρακτους Ισραηλινούς στρατιώτες και συμπαθείς τον αδύναμο που μάχεται για λευτεριά. Αντίθετα, αυτό δεν συμβαίνει με τις τυφλές δολοφονικές επιθέσεις της Χαμάς. Το ίδιο ισχύει και σε μια διαδήλωση, όταν ένα παιδί στέκεται απέναντι σ’ ένα ρόμποκοπ του Χρυσοχοΐδη. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο όταν μερικοί νεαροί διαπομπεύουν έναν ‘αδύναμο’ πρύτανη, ακόμη κι αν πρόκειται αποδεδειγμένα για έναν φασίστα. Η συμπεριφορά αυτή παραπέμπει σε ανάλογες πρακτικές του φασιστικού κράτους. Δεν έχει καμιά σχέση με τη λαϊκή «δύναμη», είναι μόνο δειλή βία.

 

Τη διάκριση μεταξύ βίας και δύναμης την έχει κάνει η Χάνα Άρεντ. Η δύναμη κατά την Άρεντ είναι «η δύναμη της σύνθεσης μέσω της ομιλίας και του πράττειν στους δημόσιους χώρους», ενώ αντίθετα η βία «αρχίζει εκεί που σταματάει ο λόγος». Η δύναμη είναι «ό,τι συντηρεί την ύπαρξη της δημόσιας σφαίρας, τον δυνητικό χώρο της εμφάνισης μεταξύ ενεργούντων και ομιλούντων ανθρώπων», και η ενεργοποίησή της συμβαίνει εκεί όπου η ομιλία και η πράξη δεν έχουν χωριστεί, όπου τα λόγια δεν είναι κενά και τα έργα δεν είναι βάναυσα. Όταν όμως «η δύναμη» χάνεται, ή όταν δεν υφίσταται ο δημόσιος χώρος διαλόγου και σύνθεσης, όταν δηλαδή έχουμε κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών από φασιστικά καθεστώτα και δικτατορίες, τότε τίποτα δεν μπορεί να αντισταθμίσει την απώλεια, ούτε η βία. Γιατί η βία δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δύναμη. Η βία είναι αδυναμία, η οποία ασκείται είτε από τους ισχυρούς που κατέχουν τα μέσα της βίας και επιθυμούν το μονοπώλιο της δύναμης είτε από τους «κάτω», τους απόκληρους των οποίων έχουν υπεξαιρέσει τη δύναμη του λόγου.

 

Είναι αλήθεια ότι σήμερα η φωνή των πολλών, ο λόγος τους επιχειρείται πολλαπλά να περιοριστεί, αλλά έχει ακόμη τρόπους να ακουστεί. Η μεγαλειώδης συγκέντρωση στο Εφετείο κατά του φασισμού το αποδεικνύει. Αντίθετα, η ενέργεια της διαπόμπευσης του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ, αν δεν είναι προβοκατόρικη, αποδεικνύει την απόλυτη πολιτική αδυναμία κάποιων να πείσουν με το λόγο τους.

 

«Ο τρόμος χωρίς την αρετή είναι ολέθριος» έλεγε ο Ροβεσπιέρος. Και η αρετή είναι η «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» που οι κατ’ αυτοπροσδιορισμό «αναρχικοί» έχουν γράψει στα παλαιότερα των υποδημάτων τους.

 

Όχι, η πρακτική τους δεν βοηθά, ούτε συνιστά αλληλεγγύη, αντίθετα υπονομεύει το κίνημα των καταλήψεων, και σε κάθε περίπτωση είναι αποκρουστική στο βαθμό που παραπέμπει στην όμοια πρακτική των εξευτελισμών των ανθρωποφυλάκων του Χρυσοχοΐδη…