Ας ξαναχτυπήσουν οι καμπάνες…

Του Γιάννη Παντελάκη

Τώρα που έγινε το ξεκίνημα, υπάρχει η ευκαιρία ν' αναγκαστεί να χτυπήσει αρκετές φορές τις καμπάνες ο Αμβρόσιος. Ο ίδιος ο μητροπολίτης Αιγιαλείας θεωρεί πως ήταν ένα πένθιμο χτύπημα, επειδή η Βουλή ψήφισε την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης. Η πλειονότητα του Κοινοβουλίου ωστόσο (194 βουλευτές), με την ψήφο της, έδωσε ένα χαρμόσυνο χτύπημα σ' αυτόν τον ήχο που ακούστηκε σε κάποιες εκκλησίες της περιφέρειάς του. Αυτό το, κουτσουρεμένο έστω, σύμφωνο ψηφίστηκε. Και για τα ελληνικά δεδομένα είναι μια σημαντική -και σε συμβολισμό και σε ουσία- κίνηση.

Το δεύτερο χτύπημα στις καμπάνες θα μπορούσε να αφορά ένα άλλο μεγάλο θέμα που ταλανίζει για πολλά χρόνια αυτήν τη χώρα. Αναφέρομαι στον διαχωρισμό εκκλησίας - κράτους. Υπάρχει μια σχετικά πρόσφατη δημοσκόπηση (Απρίλιος 2015) που δείχνει ότι η μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας επιθυμεί αυτόν τον διαχωρισμό. Σύμφωνα με την έρευνα της Καπα Research, οι 7 στους 10 ερωτώμενους το θέλουν. Θέλουν σε ποσοστό 74,5% (έναντι 19,7% που διαφωνεί) ο καθένας από τους δυο φορείς να περιοριστεί στον ρόλο του. Και, όπως είναι γνωστό, η εκκλησία είναι αυτή που έχει επεκτείνει τον ρόλο της σε βάρος του κράτους. Σύμφωνα με την ίδια μέτρηση, το 78,4% θέλει να μισθοδοτούνται οι κληρικοί από την εκκλησία και το 73% τάσσεται υπέρ της καύσης νεκρών.

Η υπόθεση αυτή δεν είναι καθόλου εύκολη. Τα πλοκάμια της εκκλησίας έχουν απλωθεί παντού. Στα σχολεία (προσευχή, εκκλησιασμός, θρησκευτικά), στο Δημόσιο (θρησκευτικά σύμβολα στα κτίρια των δικαστηρίων και όχι μόνο), στην ίδια τη Βουλή (αγιασμός, ορκωμοσία κ.α.). Κυρίως, όμως, αφορά στα οικονομικά θέματα, υπάρχει η εκκλησιαστική περιουσία, η μισθοδοσία περισσότερων από 10.000 ιερέων από το Δημόσιο αλλά και τα προνόμια που απολαμβάνει η εκκλησία με διάφορους τρόπους. Το ξεκαθάρισμα αυτών των σχέσεων δεν είναι καθόλου απλό. Όσοι (ελάχιστοι) πολιτικοί επιχείρησαν στο παρελθόν κάποια μικρά βήματα έσπασαν τα μούτρα τους. Αλλά τέτοιες θεαματικές αλλαγές που είναι τόσο βαθιά ριζωμένες σ' αυτήν τη χώρα μόνο έτσι μπορούν να προχωρήσουν. Και με την κατάργηση του θρησκεύματος από τις αστυνομικές ταυτότητες έγινε φασαρία, αλλά πέρασε. Και τώρα έγινε, αλλά κι αυτό πέρασε.

Το ζητούμενο δεν είναι άλλο από το ν' αποκτήσει και αυτή η χώρα πιο έντονα χαρακτηριστικά κοσμικού κράτους. Να μην αποτελεί ακόμα ζητούμενο (αν και γίνονται σοβαρά βήματα από κάποιους δήμους) η αποτέφρωση, να μην θεωρείται «επαναστατική πράξη» το αυτονόητο, αυτό που ψηφίστηκε στη Βουλή προχθές για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης. Προφανώς χρειάζονται και συνταγματικές αλλαγές προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά είναι καιρός να ξεκινήσουν. Και μέχρι να ολοκληρωθούν αυτές, να προχωρήσει το κράτος στα υπόλοιπα αυτονόητα.

Το πιο δύσκολο σ' αυτήν την ιστορία είναι πως οι πολιτικοί, αρκετοί πολιτικοί, δειλιάζουν να κάνουν κάποια βήματα για εντελώς ιδιοτελείς λόγους. Δεν είναι περισσότερο χριστιανοί από κάποιους άλλους. Είναι περισσότερο συνδεδεμένοι με τους πανίσχυρους ιεράρχες, οι οποίοι επηρεάζουν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας. Η επιρροή αυτή συνδέεται με ψήφους, τις οποίες οι πολιτικοί θέλουν για να εκλέγονται και επανεκλέγονται. Πολλοί βαδίζουν χέρι - χέρι με τους αρχιερείς με αμοιβαία οφέλη. Οι μεν δίνουν ψήφους, οι δε τους αφήνουν τα προνόμια και τους δίνουν ακόμα περισσότερα.

Παρ' όλα αυτά, η οριζόντια γραμμή που σχηματίσθηκε στην ψηφοφορία για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης μπορεί ν αξιοποιηθεί. Είναι μια καλή ευκαιρία, αρκεί ο βασικός εταίρος της κυβέρνησης και ιδιαίτερα ο πρωθυπουργός ν' αφήσει τα σφιχταγκαλιάσματα στα οποία από την πρώτη στιγμή προχώρησε με την εκκλησία. Να τολμήσει για κάτι το οποίο η Αριστερά είχε πάντα στην ατζέντα της, τον διαχωρισμό εκκλησίας - κράτους. Ας κάνει κάτι αριστερό. Και ας ακουστούν πάλι οι καμπάνες του Αμβρόσιου. Ο ίδιος θα λέει ότι χτυπάνε για λόγους πένθους, εμείς θα ξέρουμε ωστόσο για ποιον θα χτυπάνε…