Κ. Βέργος Έρχεται η «Τράπεζα BRICs». Φεύγει πανικόβλητο το ΔΝΤ;

Του Κωνσταντίνου Βέργου*

Η είδηση ότι ξεκίνησε η λειτουργία της «Τράπεζας των BRICS» πριν λίγες μέρες ήρθε σαν έκρηξη βόμβας υδρογόνου ανάμεσα στους κόλπους των ανθρώπων της αγοράς. Για τον απλό κόσμο η Τράπεζα των BRICS ακούγεται η εναλλακτική λύση στις «βάρβαρες» πρακτικές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), κάτι σαν «Σούπερμαν» που θα μας σώσει από τους «κακούς». Είναι όμως η «Τράπεζα των BRICS» εναλλακτική έναντι του ΔΝΤ και τι αλλάζει σ το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, με την ίδρυσή της;

Η «Τράπεζα BRICS», ή σωστότερα «Νέα Επενδυτική Τράπεζα» (New Development Bank), είναι αναπτυξιακή τράπεζα που δημιουργήθηκε από τις χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) με κεφάλαιο αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων και δυνατότητα αύξησης του κεφαλαίου σε ύψος 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ιδέα για την ίδρυση της Τράπεζας δεν πηγάζει όπως πολλοί πιστεύουν από τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, ή τους Κινέζους, αλλά από την Ινδία η οποία πρότεινε τη δημιουργία της πριν 4 έτη, ενώ τον Ιούλιο του 2014 υπογράφτηκε συμφωνία ανάμεσα στις 5 προαναφερόμενες χώρες για τη δημιουργία αποθεματικού για την δημιουργία της. Η Τράπεζα διαθέτει συμβούλιο κυβερνητών, όπου οι 5 χώρες συμμετέχουν με τους υπουργούς οικονομικών τους, αλλά και φυσικά διοικητικό συμβούλιο και επιστημονικό προσωπικό όπως όλες οι Τράπεζες.

Σκοπός της Τράπεζας είναι η χρηματοδότηση έργων υποδομής, όπως γέφυρες , αεροδρόμια και λιμάνια, αλλά και έργα ««αέναης»« ανάπτυξης που να είναι φιλικά προς το περιβάλλον (φυσικό περιβάλλον, κοινωνικό περιβάλλον και σε πλαίσια οικονομικής βιωσιμότητας). Τα έργα μπορεί να χρηματοδοτούν ανάγκες υπανάπτυκτων (αναπτυσσόμενων) χωρών και ανεπτυγμένων! Κατ ουσίαν, επομένως, η Τράπεζα αυτή θα χρηματοδοτεί έργα που αγγίζουν όχι το κομμάτι του ΔΝΤ, αλλά πιο κοντά εκείνο της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθώς η έμφασή του δεν είναι στις ταμειακές ανάγκες-διασώσεις-κρατών που κάνει το ΔΝΤ, αλλά στα αναπτυξιακά έργα στα οποία στοχεύει η Παγκόσμια Τράπεζα. Έχει όμως δύο σημαντικές διαφορές από την παγκόσμια Τράπεζα. Η Παγκόσμια Τράπεζα δάνειζε με πολύ χαμηλό επιτόκιο σε «σκληρά» νομίσματα, όπως σε δολάρια και με όρους «σταθεροποιητικών μέτρων» και ««διαρθρωτικών αλλαγών»« όπως μειώσεις μισθών, αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα, ιδιωτικοποιήσεις στρατηγικών εταιριών και αυξήσεις τιμών βασικών προϊόντων, καθώς αυτές είναι οι βασικές αρχές λειτουργίας της.

Η Τράπεζα BRICS επομένως σε καμιά περίπτωση δεν είναι ταφόπλακα του ΔΝΤ, στο οποίο εξάλλου συμμετέχουν οι προαναφερόμενες χώρες, και το οποίο ελέγχεται από τις ΗΠΑ (βασικός μέτοχος στο ΔΝΤ είναι οι ΗΠΑ με 18% ψήφων περίπου). Είναι όμως σαφέστατα ανταγωνιστής της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ), και μάλιστα ο δεύτερος μεγάλος ανταγωνιστής της!  Ο πρώτος ανταγωνιστής της ΠΤ είναι η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων στις Υποδομές (Asian Infrastructure Investment Bank-ΑΙΙΒ) που ιδρύθηκε με έδρα το Πεκίνο της Κίνας, που επίσης μπορεί να διαθέτει κεφάλαια ως 100 δις δολάρια, στην οποία συμμετέχουν 50 χώρες, με βασικό μέτοχο την Κίνα (26% ψήφων) και ξεκίνησε εργασίες ουσιαστικά φέτος με τη χρηματοδότηση έργων 1,2 δις δολαρίων!

Η Τράπεζα BRICS ξεκίνησε με χρηματοδότηση 4 ενεργειακών έργων αξίας 811 εκατομμυρίων δολαρίων στην Ινδία, Βραζιλία, Κίνα και Νότιο Αφρική, που κινούνται στον χώρο της ανανεώσιμης κυρίως ενέργειας. Κατ» ουσίαν, η «Νέα Επενδυτική Τράπεζα» των BRICS όπως και η «Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων στις Υποδομές», «χαλάνε» την πιάτσα στην Παγκόσμια Τράπεζα, καθώς απεγκλωβίζουν την παγκόσμια χρηματοδότηση από «όρους διαρθρωτικών αλλαγών». Μπορούν να διαθέτουν μάλιστα οι δυο τράπεζες μαζί 200 δις δολάρια, όσα δηλαδή και η Παγκόσμια Τράπεζα!  

Όμως, από την άλλη πλευρά, δημιουργούν επίσης χρηματοδότηση σε εναλλακτικά νομίσματα όπως το Κινεζικό ΓΟΥΑΝ και το Ρωσικό ΡΟΥΒΛΙ, κάτι που όντως αποτελεί σημαντική εξέλιξη στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπου ο δανεισμός γίνονταν κυρίως σε δολάρια και δευτερευόντως σε ΕΥΡΩ, Βρετανικές Λίρες, Ελβετικά φράγκα και Γιεν. Ουσιαστικά, επομένως, δεν είναι απλά πολιτικές οι αλλαγές που φέρνει η ίδρυση της Τράπεζας, αλλά και Οικονομικές δημιουργώντας εναλλακτικά «διεθνή νομίσματα» και δάνεια σε αυτά. Αναμφίβολα επομένως, οδηγεί σε ένα σταθερότερο χρηματοοικονομικό σύστημα παγκοσμίως, χωρίς όμως να αντικαθιστά, σε καμιά περίπτωση, τον ρόλο του Διεθνούς Νομισματικού ταμείου, που απευθύνεται σε προβλήματα χωρών και όχι σε ανάγκη χρηματοδότησης εταιριών…

* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία