Στα πόσα τυχαία γεγονότα, υπάρχει ευθύνη ;

Του Γιάννη Παντελάκη

Η κυβερνητική αντίδραση για τους δυο θανάτους στην Μόρια, συνοψίζεται στην φράση Μουζάλα: ένα τυχαίο γεγονός που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε. Ακόμα και σ’ ένα σπίτι, είπε ένας βουλευτής. Πρόκειται για την παραλλαγή της φράσης : συμβαίνουν αυτά. Αποδίδουμε ένα γεγονός σε μια κακή στιγμή. Ένα γκαζάκι που έσκασε σ’ έναν καταυλισμό με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δυο άνθρωποι, να τραυματιστούν άλλοι τόσοι. Κάτι σαν μια μικρή συνωμοσία από αρνητικές συγκυρίες που έφεραν αυτό το δραματικό αποτέλεσμα. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα για να αποποιηθούν οποιαδήποτε ευθύνης.

Η Μόρια ωστόσο και η κάθε Μόρια που έχουν στηθεί με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «κέντρα φιλοξενίας προσφύγων», έχουν όλες τις προϋποθέσεις για τυχαία γεγονότα και ανάλογες συγκυρίες που θα προκαλέσουν μελλοντικά εξίσου ή μεγαλύτερα δραματικά αποτελέσματα. Οι μικρές αυτές συνωμοσίες, μπορούν να επαναληφθούν γιατί υπάρχουν όλες οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες. Για την ακρίβεια, περισσεύουν.

Δεν είναι απαραίτητο να επικαλεστεί κάποιος δημοσιογραφικές μαρτυρίες Ελληνικών ή δεκάδων ξένων μέσων ενημέρωσης που συχνά περιγράφουν τις άθλιες συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν αυτοί οι άνθρωποι. Υπάρχουν πολλές Ελληνικές και διεθνείς οργανώσεις που το επισημαίνουν κατά καιρούς. Ακόμα και πολύ πρόσφατα. Να αναφερθούμε ενδεικτικά σε τρεις από αυτές.

Τον περασμένο Οκτώβριο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, περιγράφουν τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στους καταυλισμούς και επισημαίνουν πως οι ελλείψεις δεν οφείλονται στην έλλειψη χρημάτων αφού εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ έχουν δοθεί στο Ελληνικό κράτος και στις διεθνείς ΜΚΟ αλλά στην έλλειψη πολιτικής βούλησης. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Διεθνής Αμνηστία χαρακτηρίζει την πλειονότητα των προσφύγων που ζουν σ αυτά τα κέντρα ως βασανισμένους πολίτες που καθημερινά βιώνουν έναν διαφορετικό πόλεμο.

Τον περασμένο Μάιο, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ εξέφρασε την ανησυχία της για τις συνθήκες που ζουν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα, τις χαρακτήρισε συνθήκες που υπολείπονται των προδιαγραφών, και μίλησε για ανθρώπους που ζουν σε παραμελημένες αποθήκες και εργοστάσια, με ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό, τουαλέτες και ντους. Και κάλεσε τις Ελληνικές αρχές με την οικονομική υποστήριξη που παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση να βρουν γρήγορα εναλλακτικές επιλογές.

Τα προηγούμενα χρόνια, η κυβέρνηση εργαλιοποίησε το προσφυγικό–μεταναστευτικό, για να αποκομίσει οφέλη. Τα αποκόμισε. Σήμερα βρίσκεται στην δυσάρεστη θέση να πρέπει να διαχειριστεί ένα πρόβλημα που την υπερβαίνει με μια επιπλέον δυσάρεστη γι αυτήν παράμετρο. Να εισπράττει ενός είδους εκδικητική κριτική απότοκο της πολιτικής που ακολουθούσε τα χρόνια εκείνα. Αλλά ακόμα και αν την ακυρώσουμε αυτή την κριτική (όπως θα έπρεπε άλλωστε αφού αφορά σε ανθρώπινες ζωές οι οποίες δεν πρέπει να εντάσσονται σε λογικές μικροπολιτικών παιχνιδιών), η κυβέρνηση θα πρέπει να περιορίσει τις πιθανότητες για μερικές ακόμα μικρές συνωμοσίες. Και να μας απαντήσει στο ερώτημα: στις  πόσες ανάλογες συνωμοσίες υπάρχει πολιτική ευθύνη ;