Το απαλό αεράκι της άνοιξης

Γράφει ο  Γιώργος Σταματόπουλος

Σε μια έκρηξη τρυφερότητας και έμπνευσης ο Λέσβιος λυρικός ποιητής Αλκαίος [συντοπίτης της Σαπφώς και σαφώς, όπως λένε οι περισσότεροι φιλόλογοι, κατώτερός της στην ποιητική τέχνη] έγραψε μοναδικούς στίχους εδώ κι εκεί στο έργο του. Να, π.χ., τι γράφει σε ένα δίστιχο: «Ηρος ανεμόεντος επάιον ερχομένοιο» - Ακουσα την ανθισμένη άνοιξη να πλησιάζει. Ενιωσε επίσης την ατρικύμιστη ανάσα των απαλών ανέμων (βλήχρων ανέμων αχείμαντοι πνόαι).

Η μουσική των λουλουδιών που ανθίζουν και μεγαλύνεται η ομορφιά του τοπίου· η ψιθυριστή πνοή από το απαλό μουρμούρισμα της θάλασσας και των βουνών του ωραίου νησιού απογειώνουν τον ποιητή και αλλάζουν τον χώρο αλλά και τον χρόνο του. Ο μεταβολισμός της φύσης, φυσικός και αβίαστος, επέρχεται με λεπτή συγκίνηση, με μελωδίες και ρυθμούς που έχουμε ξεχάσει [ή ποτέ δεν σταθήκαμε ικανοί να ακούσουμε, ίσως διότι άλλα τα ψυχανεμίσματά μας -και τα συμφέροντά μας...].

Είναι εντυπωσιακό ότι αυτός ο ποιητής, ιδεολόγος και φανατικός αντίπαλος του αισυμνήτη Πιττακού, ενός από τους επτά αρχαίους σοφούς, διακόπτει εξαίφνης την πολεμική που ασκούσε εναντίον του με την τέχνη του και προτιμάει να γράψει για το απαλό αεράκι της άνοιξης, για τη μουσική της γης [του σύμπαντος], για την ομορφιά, που, εδώ είναι και η έμπνευση, την ακούει να πλησιάζει μες στο μεγαλείο της.

Απογοητεύεται από τα πολιτικά πράγματα και την εξέλιξη των πολιτικών αντιπαραθέσεων [από την ήττα του] και καταφεύγει...πού αλλού; Στην ποίηση. Οχι για να υπεκφύγει τις μάχες κατά του μισητού αντιπάλου αλλά για να νιώσει και πάλι άνθρωπος, να απολαύσει την ομορφιά, να χορέψει στους ρυθμούς της άνοιξης υπό τη μουσική των καρπών της και της αέρινης όσο και γήινης υπόστασής της. Αφήνει τους πολιτικούς στην άκρη και μυείται στο ρίγος της συγκίνησης· ξεχνά την ήττα του και εισέρχεται στο νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η ενασχόληση με την πολιτική είναι ένας πόλεμος κατά αντιπάλων που καθίστανται εχθροί γιατί μόνο έτσι μπορείς να επικρατήσεις: να δεις τον «εχθρό» σαν υποψήφιο θύμα της δικής σου δύναμης, να επιδιώξεις ακόμη και τη φυσική του εξόντωση -ποιος να το έλεγε ότι αυτή θα ήταν η συγκρότηση του πολιτισμού και της ίδιας της ανθρωπότητας. Στρεβλή-ξεστρεβλή, αυτή είναι η πορεία της. Και τι να κάνει η ποίηση; Μπορεί να δείξει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος [μέρος της φύσης] -αυτό. Δεν είναι και λίγο. Είναι;

Μπορεί ο άνθρωπος σήμερα να είναι χειραγωγούμενος και έρμαιο των διαθέσεων των εξουσιών, δεν παύει εντούτοις να είναι εκτός από πολιτικό και πολιτιστικό ζώο [κοινωνικό και λοιπά], άρα συλλογικό, έχει ξεχάσει όμως τι θα πει αλληλεγγύη και άμιλλα· πάνε αυτά τα σπουδαία για την ανθρωπότητα, τώρα μόνο φόβος και ατομικισμός, σε έξαρση μάλιστα, τώρα, που είναι ο καιρός της αλληλοβοήθειας και της αλληλοπεριχώρησης [και μην μπερδευόμαστε με τη χριστιανική απόχρωση των εννοιών].

Τέλος πάντων, ας μη μας κλέψουν και την ομορφιά της άνοιξης. Αυτό θαρρώ ήθελε να μας πει ο Αλκαίος και καλό είναι να τον ακούσουμε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μας φοβίζει η δυσκολία της τωρινής πολιτικής πραγματικότητας και μας καθιστά ιδιώτες· ποτέ αυτό.