Ένα άδειο στερεότυπο

Του Παντελή Μπουκάλα

«​​Γης Μαδιάμ» το ΟΑΚΑ, μετά το ημιτελές ντέρμπι Παναθηναϊκού - Ολυμπιακού; Ή μήπως «Κρανίου τόπος»; Βάζω το διαδικτυακό ψαχτήρι να κάνει μια δουλειά που μερικά χρόνια πριν θα ήταν απλώς αδύνατη, και με τα τεκμήρια που αποθησαυρίζει ταχύτατα αποδεικνύεται ότι η Παλαιά Διαθήκη νικάει άνετα την Καινή. Το στερεότυπο «γης Μαδιάμ», που πέρασε κάποια στιγμή στον λόγο μας με προέλευση το παλαιοδιαθηκικό βιβλίο των «Κριτών», το θυμήθηκαν πολύ περισσότεροι γραφιάδες, καθώς και τηλεοπτικοί, ραδιοφωνικοί και ιντερνετικοί ρεπόρτερ, για να περιγράψουν όσα συνέβησαν στο στάδιο της Καλογρέζας, απ’ όσους θυμήθηκαν το στερεότυπο «Κρανίου τόπος», που, όπως μας πληροφορούν δύο Ευαγγέλια, του Μάρκου και του Ματθαίου, είναι το άλλο όνομα του Γολγοθά: «Και φέρουσιν αυτόν επί Γολγοθάν τόπον, ο εστι μεθερμηνευόμενον Κρανίου τόπος».

Με τα κλισέ, ακόμα και τα πιο συχνόχρηστα, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι αυτοί που τα χρησιμοποιούν κατέχουν στ’ αλήθεια το νόημά τους και γνωρίζουν κάτι από τη φιλολογική ιστορία τους. Λογικό είναι πάντως να μην ξέρουμε απέξω κι ανακατωτά την ιστορία δεκάδων και δεκάδων κληρονομημένων στερεοτύπων. Μας τα προσφέρει ο έτοιμος, κοινός λόγος για να τα εντάξουμε στα λεγόμενα ή τα γραφόμενά μας, χάριν εμφάσεως. Ούτε «Κρανίου τόπος» έγινε το ΟΑΚΑ (ποιος σταυρώθηκε; η μπάλα; αυτή έχει σταυρωθεί μυριάκις μέχρι τώρα, και ανάσταση δεν προβλέπεται) ούτε «γης Μαδιάμ»: άλλο οι πενήντα μολότοφ και τα εκατό δακρυγόνα, κι άλλο οι 120.000 νομάδες Μαδιανίτες που σκοτώθηκαν από τον Ισραηλίτη Γεδεών και το στράτευμά του, με την επικουρία του Θεού δίχως όνομα αλλά με περιούσιο λαό.

  

Δεν έχει και τόση σημασία το ότι τα δύο βιβλικά στερεότυπα χρησιμοποιήθηκαν καθ’ υπερβολήν, σε αναντιστοιχία προς τα πραγματικά συμβάντα. Το σημαντικό είναι ότι όσα αλγεινά έγιναν στο ντέρμπι, μέσα κι έξω από το γήπεδο, κατέρριψαν ένα αγαπημένο κλισέ, αποκαλυπτικό της νοοτροπίας μας, γηπεδικής και μη: το κλισέ της αδικίας.

Οι χουλιγκάνοι που μπούκαραν στην αρχή του παιχνιδιού δεν είχαν προλάβει βέβαια να δουν ότι «αδικούνται κατάφωρα», ότι «σφαγιάζονται από τη διαιτησία» κ.λπ. Καμιά ανάγκη δεν είχαν για αφορμή, έστω ασήμαντη, και για δικαιολογία, έστω πλαστή. Ηθελαν να τα κάνουν λίμπα αδιαφορώντας για τους πολλούς που τους γιουχάιζαν αλλά και για τη φανέλα που τάχα λατρεύουν. Οι «μεγάλες» ομάδες τούς ταΐζουν τόσα χρόνια. Τώρα θέλουν να φάνε και τους τροφοδότες τους. Αναμενόμενο.