Τα μνημόνια βάθυναν τη φτώχεια

Γράφει ο Μάριος Χριστοδούλου

Επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης για τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά, που αποτελούν τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού στην Ελλάδα, υποδεικνύουν τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων που επεξεργάστηκε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).

Πρόκειται για 1.825.165 νοικοκυριά που δήλωσαν το 2018 εισοδήματα έως 5.000 ευρώ στην Εφορία, που σημαίνει ότι ζούνε με λιγότερα από 416 ευρώ τον μήνα.

Αντίθετα, 302 έχουν μηνιαίο εισόδημα πάνω από 75.000 ευρώ, επιβεβαιώνοντας τις μεγάλες αντιθέσεις που δημιούργησαν τα μνημόνια στην ελληνική οικονομία.

Οχι βέβαια ότι πριν δεν υπήρχαν, αλλά μετά την εξαφάνιση της μεσαίας τάξης (τα νοικοκυριά δηλαδή με ετήσια εισοδήματα από 20.000 έως 50.000 ευρώ), ο «χάρτης» των εισοδημάτων έγινε ακόμη πιο ξεκάθαρος.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, τα συνολικά εισοδήματα που δηλώθηκαν το 2018 ανήλθαν σε 73,6 δισ. ευρώ, μειωμένα σχεδόν κατά 1 δισ. ευρώ σε σχέση με αυτά του 2017.

Εάν η σύγκριση γίνει με αυτά που δήλωσαν οι Ελληνες φορολογούμενοι το 2014 (76 δισ. ευρώ), οι απώλειες είναι πολύ μεγαλύτερες, αφού φτάνουν τα 2,4 δισ. ευρώ.

Στα χρόνια της σκληρής μνημονιακής πολιτικής, δηλαδή το διάστημα 2010 – 2018, επήλθε δραστική συρρίκνωση των εισοδημάτων κατά 26,7 δισ. ευρώ.

Τη μεγαλύτερη συντριβή υπέστησαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι.

Είναι οι δύο κατηγορίες που μπήκαν στο στόχαστρο του νόμου Κατρούγκαλου και σήκωσαν το βάρος της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης.

Οι συγκεκριμένες ομάδες από τα 5 δισ. εισόδημα που δήλωσαν το 2014 «έπεσαν» στα 3,44 δισ. ευρώ το 2018, στοιχείο βέβαια που ενδεχομένως να υποκρύπτει και σημαντική φοροδιαφυγή.

Είναι ευρέως γνωστό και ιδιαίτερα στο υπουργείο Οικονομικών ότι παρά τα όποια νομοθετικά μέτρα, η απόκρυψη εισοδημάτων από τις συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών είναι σύνηθες φαινόμενο.

Αύξηση φόρων

Μικρότερη μείωση εισοδημάτων είχαν οι αγρότες, αφού από το 1,58 δισ. ευρώ που δήλωσαν το 2017 υποχώρησαν στο 1,388 δισ. ευρώ το 2018, ενώ στα 60 δισ. ευρώ ήταν το συνολικό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες.

Οι συνολικοί φόροι που πληρώσαμε το 2018 ανήλθαν σε 8,328 δισ. ευρώ (από 8,289 δισ. ευρώ το 2017), ενώ μέσα σε αυτό το ποσό περιλαμβάνονται τα 616 εκατ. ευρώ από την εισφορά αλληλεγγύης και τα 386 εκατ. ευρώ από το τέλος επιτηδεύματος που πληρώνουν ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρήσεις.

Τα στατιστικά στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων που προέκυψαν από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων των τελευταίων ετών προκαλούν θλίψη.

Τα εισοδήματα συρρικνώνονται, οι φόροι αυξάνονται, σχεδόν όλες οι φοροαπαλλαγές έχουν καταργηθεί, ενώ το αφορολόγητο όριο βρίσκεται και πάλι στον προθάλαμο του χειρουργείου.

Αναλυτικότερα όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων:

1 Στις 6.370.099 φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν το 2018 (εισοδήματα 2017), εισόδημα χαμηλότερο των 10.000 ευρώ δήλωσαν 3.964.567 φορολογούμενοι σε οικογενειακό επίπεδο, καθώς οι δηλώσεις συζύγων υποβάλλονται από κοινού.

Δηλαδή το 58,9% των νοικοκυριών συνωστίζεται στα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια, στοιχείο που αποκαλύπτει τη δραστική περικοπή που έχουν υποστεί τα εισοδήματα των φορολογούμενων, χωρίς βέβαια να αποκλείονται τα φαινόμενα απόκρυψης εισοδημάτων.

2 Το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών από 12.338 που ήταν το 2014 προσγειώθηκε στα 11.556 το 2017.

3 Εξι στις δέκα οικογένειες δήλωσαν ότι το 2017 απέκτησαν εισόδημα χαμηλότερο των 10.000 ευρώ, ενώ μεγάλη είναι η συρρίκνωση των δηλωθέντων εισοδημάτων και στα ανώτατα εισοδηματικά κλιμάκια.

4 Στην Ελλάδα ζουν 1.743 φορολογούμενοι που δηλώνουν 6 παιδιά και συνολικό εισόδημα 24,111 εκατ. ευρώ.

5 Με μηδενικό εισόδημα εμφανίζονται στην Εφορία 644.790 οικογένειες, όταν το 2014 οι φορολογούμενοι με μηδενικό εισόδημα ήταν 564.611.

6 Η μεσαία τάξη έχει λυγίσει υπό το βάρος της υπερφορολόγησης και συρρίκνωσης των αποδοχών. Εισοδήματα από 20.000 έως 50.000 ευρώ δήλωσαν πέρυσι 946.344 νοικοκυριά, όταν το 2012 ο αριθμός των οικογενειών με μεσαία εισοδήματα ανερχόταν σε 1.253.476.

7 Το 2018 ο αριθμός των νοικοκυριών με υψηλά εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ περιορίστηκε στις 19.869, καταγράφοντας μείωση 24% σε σχέση με το 2014.

8 Στην παγίδα των τεκμηρίων πιάστηκαν πέρυσι 1,9 εκατ. φορολογούμενοι ή σχεδόν ένας στους τρεις, οι οποίοι φορολογήθηκαν για μεγαλύτερα εισοδήματα με 6,78 δισ. ευρώ. Από αυτούς, 697.290 είναι μισθωτοί και 515.509 συνταξιούχοι.

9 Στα 8,32 δισ. ευρώ ανήλθε ο φόρος εισοδήματος που πλήρωσαν οι 8,9 εκατομμύρια φορολογούμενοι.

10 Στα 25,4 δισ. ευρώ οι δαπάνες που δηλώθηκαν με πλαστικό χρήμα. Κατά μέσο όρο οι φορολογούμενοι εμφάνισαν δαπάνες 3.600 ευρώ.

11 Περισσότεροι από 1 εκατ. φορολογούμενοι εμφανίζονται να φιλοξενούν στο σπίτι τους κάποιο φίλο ή συγγενή.

12 Οι ιδιοκτήτες που μισθώνουν ακίνητα δήλωσαν συνολικά για το 2018 ποσό εισοδήματος 6,192 δισ. ευρώ προερχόμενο από ενοίκια, ενώ το 2017 είχαν δηλώσει 6,107 δισ. ευρώ από την ίδια πηγή. Το εισόδημά τους μειώθηκε δηλαδή κατά 85 εκατ. ευρώ.

13 Εισοδήματα από ακίνητη περιουσία πάνω από 900.000 ευρώ δηλώνουν μόλις 4 φορολογούμενοι, ενώ 151 φυσικά πρόσωπα-μέτοχοι εισπράττουν μερίσματα που υπερβαίνουν τα 500 εκατ. ευρώ.