Μεταξύ του δυσάρεστου και του καταστροφικού…

γράφει ο Γιώργος Καρελιάς

Όποιοι νομίζουν ότι από σήμερα μπαίνουμε σε κάποια «νέα κανονικότητα» πλανώνται πλάνην (θα δούμε πόσο) οικτράν.

Απλώς θα έχουμε κάποιου είδους επιστροφή στην προτέρα κατάσταση, με βασικότερο στοιχείο την άρση των απαγορεύσεων στην κυκλοφορία. Η (όποια) νέα κανονικότητα θα φανεί -για την ακρίβεια θα τη νιώσουν στο πετσί τους πολλοί Έλληνες- σε μερικούς μήνες.

Έτσι γίνεται στις κρίσεις. Οι επιπτώσεις δεν φαίνονται αμέσως. Έχουμε, άλλωστε, ένα παράδειγμα από το πρόσφατο παρελθόν, το οποίο καλό είναι να μην ξεχνάμε. Από τις αρχές του 2009 υπήρχαν επαρκείς ενδείξεις ότι η χώρα βάδιζε προς την χρεοκοπία. Το ήξερε σίγουρα η τότε κυβέρνηση (του Κώστα Καραμανλή), αλλά διαβεβαίωνε ότι η οικονομία ήταν «θωρακισμένη». Και όταν τα πράγματα έφτασαν στο απροχώρητο απέδρασε δια των εκλογών. Το ήξερε και η αντιπολίτευση (του Γιώργου Παπανδρέου), αλλά γι’ αυτήν προείχε η νίκη στις επερχόμενες εκλογές. Η νίκη ήρθε τον Οκτώβριο του 2009, αλλά οι πρώτες επιπτώσεις της χρεοκοπίας ήρθαν τον Μάιο του 2010, πριν και από το πρώτο Μνημόνιο, όταν έγιναν οι πρώτες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις.

Συμπέρασμα: η χρεοκοπία «παιζόταν» από τις αρχές του 2009, επισημοποιήθηκε στα τέλη του ίδιου έτους, αλλά οι πρώτες επιπτώσεις ήρθαν οκτώ μήνες μετά. Σταματάμε εδώ την παρελθοντολογία, αλλά ας μην ξεχάσουμε τον προειδοποιητικό αφορισμό του Τζορτζ Σανταγιάνα: «Όσοι δεν θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν».

Όμως, βλέπω να προβάλει το εύλογο ερώτημα: τι σχέση έχουν αυτά με την σημερινή κατάσταση, με την πανδημία και τα συναφή; Το 2010 είχαμε χρεοκοπία, το 2020 έχουμε πανδημία. Και τελειώσαμε; ‘Η μήπως ελλοχεύει κάποιο είδος (νέας) χρεοκοπίας; Ας προσπαθήσουμε να δούμε τα δεδομένα.

Πρώτον, σήμερα τα δημόσια οικονομικά της χώρας βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από εκείνα του 2009. Όχι μόνο δεν υπάρχει θηριώδες έλλειμμα στον Προϋπολογισμό, αλλά το δημόσιο ταμείο έχει και το περίφημο «μαξιλάρι ασφαλείας», που άφησε η κυβέρνηση Τσίπρα στην κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Δεύτερον, το 2009 η Ελλάδα διασώθηκε από την ολοκληρωτική χρεοκοπία χάρη στον πακτωλό δανείων που πήρε από την Ευρώπη και το ΔΝΤ. Σήμερα η οικονομική κρίση, ως αποτέλεσμα της πανδημίας, θα πλήξει όλη την Ευρώπη, ακόμα και τις μεγαλύτερες οικονομίες (Γερμανία, Γαλλία). Έτσι, αν η Ελλάδα φτάσει σε οριακό οικονομικό σημείο, όπως πριν από δέκα χρόνια, δεν γνωρίζουμε αν η Ευρωζώνη θα ανταποκριθεί όπως τότε.

Τρίτον, από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα μπορεί να προσδοκά ότι θα επωφεληθεί από την όποια πανευρωπαϊκή απόφαση κοινής αντιμετώπισης  της κρίσης. Αν και μέχρι στιγμής οι ενδείξεις δεν είναι όσο ενθαρρυντικές θα θέλαμε, όλο και κάποια κονδύλια θα φτάσουν και σε μας.

Τέταρτον, τους επόμενους μήνες θα φανεί πόσο θα μειωθεί το εθνικό εισόδημα (ΑΕΠ) και θα μετρηθούν οι επιπτώσεις στην εργασία και στο εισόδημα. Όταν το καλοκαίρι θα τελειώσει, θα δούμε πόσοι (τέως) εργαζόμενοι δεν εργάστηκαν και πώς θα ζήσουν τους επόμενους μήνες χωρίς εισόδημα (κάποια στιγμή τα κρατικά επιδόματα θα τελειώσουν).

Όλοι αυτοί οι υπολογισμοί γίνονται υπό την προϋπόθεση ότι, μετά το καλοκαίρι, δεν θα έχουμε επανάκαμψη της πανδημίας και δεν θα χρειαστεί νέο «λουκέτο». Αν χρειαστεί; Καλύτερα να μην απαντήσουμε.

Η κυβέρνηση, όμως, είναι υποχρεωμένη να παίρνει υπόψη της όλα τα ενδεχόμενα. Ακόμα και το χειρότερο σενάριο. Από τώρα. Ώστε να μην πιαστεί στον ύπνο, αν επαληθευτεί. Γιατί τότε μπορεί να ξαναζήσουμε ένα νέο 2010, δηλαδή μια νέα εκδοχή χρεοκοπίας.

Το ίδιο ισχύει και για την αντιπολίτευση. Διότι, αν το χειρότερο σενάριο επαληθευτεί, όποιος κι αν κληθεί να διαχειριστεί τη νέα χρεοκοπία, δεν θα καλοπεράσει. Θα τον περιμένει ένα νέο 2010 ή ένα νέο 2015. Ούτε ψύλλος στον κόρφο του.

Συνοψίζουμε: το καλύτερο που θα μπορούσαμε να προσδοκούμε σήμερα είναι να ξεμπερδέψουμε με τον κορονοϊό. Να υποχωρήσει τώρα που έρχονται οι ζέστες και να μην μας επισκεφθεί ξανά το φθινόπωρο, ώστε να διαχειριστούμε μόνο τη ζημιά που θα έχει προκαλέσει μέχρι τότε.

Φαίνεται παράξενο, αλλά μακάρι να αντιμετωπίσουμε μόνο το κακό σενάριο(καλό δεν υπάρχει, έτσι κι αλλιώς). Οτιδήποτε άλλο θα προκαλέσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Ο διάσημος οικονομολόγος Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ το είχε πει έτσι: «Η πολιτική δεν είναι η τέχνη του εφικτού. Είναι η επιλογή μεταξύ του δυσάρεστου και του καταστροφικού».