Οι μέρες της φωτιάς και η μάχη της επικοινωνίας

 

του Σπύρου Αλεξίου

 

 

Δεν περιμέναμε φυσικά τις τραγικές μέρες όπου η Ελλάδα καιγόταν για να επιβεβαιώσουμε το γεγονός πως τα ΜΜΕ είναι εξωνημένα φερέφωνα των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων. Είναι ίσως η μεγαλύτερη κοινοτοπία που θα μπορούσε να πει κανείς, με διαχρονική ισχύ μάλιστα. Με εξαιρέσεις που επιβεβαίωναν τον κανόνα ίσχυσε σε κάθε εποχή. 

 

Σε σχέση με το παρελθόν όμως, υπάρχει μια σημαντική διαφορά: ποτέ στην ιστορία δεν υπήρχε τέτοια στράτευση του συνόλου των ΜΜΕ υπέρ μιας κυβέρνησης, αυτό που βιώνουμε τα 2 τελευταία χρόνια δεν έχει προηγούμενο. Στο παρελθόν υπήρχε μερίδα του Τύπου που – έστω στο πλαίσιο του δικομματισμού – εξέφραζε διαφορετικές θέσεις. Υπήρχαν εφημερίδες που υποστήριζαν την ΕΡΕ ή την Ένωση Κέντρου, τη ΝΔ ή το ΠΑΣΟΚ κι ανάλογα με τη συγκυρία την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση. Έστω, ας το ξαναπούμε, στο πλαίσιο του αστικού δικομματισμού.

 

 

 

Σήμερα, με εξαίρεση τα κομματικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ, το σύνολο των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, των μεγάλων εφημερίδων και sites συγκροτούν μια καταθλιπτική, ομοιόμορφη, ολοκληρωτικού τύπου ομπρέλα «ενημέρωσης» που χωρίς καμία αιδώ και χωρίς να διστάζει μπροστά σε οποιοδήποτε ψέμα υπηρετεί τις πολιτικές και ιδεολογικές στοχεύσεις της άρχουσας τάξης και της κυβέρνησης. Πρωτευόντων των επιλογών της άρχουσας τάξης.

 

Αγγίζει τα όρια της αφέλειας η άποψη πως τα ΜΜΕ είναι «πετσωμένα», η άποψη πως υποστηρίζουν την κυβέρνηση επειδή ο Πέτσας και οι διάδοχοί του στον υπουργικό θώκο τα τροφοδότησαν με 82 εκατομμύρια ευρώ. Διαφορετική πρέπει να είναι η οπτική μας. Οι όμιλοι που ελέγχουν τα ΜΜΕ – και συγκροτούνται κάθετα, περιλαμβάνοντας όλων των ειδών τα Μέσα – ανήκουν στον Μαρινάκη, στον Σαββίδη, στον Αλαφούζο, στον Βαρδινογιάννη, στον Μελισσανίδη, στον Γιαννακόπουλο κ.λπ. άμεσα ή μέσω αχυρανθρώπων, συνήθως δημοσιογράφων απολύτως ελεγχόμενων.

 

 

 

Η λίστα των βασικών ιδιοκτητών (θα μπορούσε να είναι και η βαθμολογία του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος) καθιστά προφανές πως η πρωτοφανής αυτή υποστήριξη είναι κεντρική επιλογή των ισχυρότερων οικονομικών κέντρων που, παρά τις μεγάλες εσωτερικές αντιθέσεις τους, συνειδητοποιούν την κρισιμότητα της συγκυρίας. Η χρηματοδότηση των ΜΜΕ από την κυβέρνηση είναι συμβολή στη λειτουργία τους, δεν καθορίζει τις πολιτικές επιλογές τους, αυτές είναι δεδομένες σε αυτήν τη φάση και αφορούν συνολικά τις αντιδραστικές αλλαγές που προωθούνται στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

 

Ακόμη όμως και με αυτά τα δεδομένα, η εικόνα των ΜΜΕ την δραματική περίοδο που η μισή Ελλάδα καιγόταν και η άλλη μισή πνιγόταν από τους καπνούς ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Μη ορρωδώντας προ ουδενός μετήλθαν κάθε ψέματος, διαστρέβλωσης και στημένων ρεπορτάζ με μοναδικό στόχο να κρυφτούν οι ευθύνες της κυβέρνησης, η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, μέσων και σχεδίου. Αλλοίωσαν ως και τα μετεωρολογικά δελτία της Ε.Μ.Υ., μιλούσαν για θυελλώδεις ανέμους… 2 μποφόρ, εξαφάνισαν ή αλλοίωναν τους χάρτες με τις καμένες εκτάσεις, απέκρυψαν την καταστροφή ολόκληρων περιοχών (π.χ. στη Φωκίδα, στα Γρεβενά).

 

 

 

Συνδέονταν με περιοχές μόνο όταν περνούσε… ξώφαλτσα κανένα ελικόπτερο ώστε να φανεί η… παρουσία του κρατικού μηχανισμού! Κυρίως εξαφάνισαν την κοινωνία, έκοψαν τη φωνή των ανθρώπων που καίγονταν και ήθελαν να εκφράσουν την οργή τους. Η ολιγοήμερη εξαίρεση του τηλεοπτικού σταθμού του Σαββίδη προκάλεσε σοκ γιατί έκανε τα… αυτονόητα, έδινε τον λόγο στους πληττόμενους. Δεν προκάλεσε κανένα σοκ το … «ολιγοήμερη», γρήγορα κι αυτός ο σταθμός μαζεύτηκε στη «σωστή γραμμή», το μήνυμα είχε σταλεί και θα φανεί σύντομα ποιο ήταν.

 

Και εδώ είναι λάθος να πιστέψουμε πως στόχος ήταν να κρυφτεί η «ανικανότητα της κυβέρνησης», όπως συχνά ακούστηκε από την αξιωματική αντιπολίτευση. Ο στόχος ήταν να κρυφτούν οι ολέθριες συνέπειες μιας συνειδητής πολιτικής επιλογής που, μετά τα νοσοκομεία και τα σχολεία, διαλύει προγραμματισμένα κάθε δομή προστασίας του περιβάλλοντος στον βωμό του κέρδους. Τα ΜΜΕ δεν αναφέρθηκαν στη δραματική μείωση του ανθρώπινου προσωπικού, βλέπετε ο happy traveler πρωθυπουργός μας «βαρέθηκε να ακούει για προσλήψεις».

 

Δεν αναφέρθηκαν στην κατάρρευση του απαρχαιωμένου εξοπλισμού, ακόμα κι όταν διασύρθηκαν από τις αποστολές της Ρουμανίας ή της Πολωνίας που ο εξοπλισμός τους έμοιαζε εξωγήινος. Δεν αναφέρθηκαν στις καταγγελίες για οργανωμένα συμφέροντα πίσω από «ύποπτες φωτιές», για επιλεκτική προστασία επιχειρήσεων ή πολυτελών κατοικιών βιομηχάνων και πολιτικών. Δεν αναφέρθηκαν, φυσικά, και σε ένα συγκεκριμένο μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης που στον πυρήνα του έχει την καταστροφή του περιβάλλοντος.

 

 

 

Με προκλητικό τρόπο υποβάθμισαν και τους θανάτους που υπήρξαν, όπως του 38χρονου εθελοντή Βασίλη Φιλώρα, καθώς χαλούσαν το βασικό αφήγημα: Όλο το επικοινωνιακό μπαράζ στόχευε στην ανάδειξη του «ανθρωποκεντρικού» ενδιαφέροντος της κυβέρνησης ωθώντας συνεχώς σε σύγκριση με τους 102 νεκρούς στο Μάτι. Τις πρώτες μέρες λειτούργησε, μειωνόταν η δυναμική του όσο αποκαλυπτόταν το μέγεθος της καταστροφής, ειδικά στην Εύβοια, και δεν μπορούσε πλέον εύκολα να κρυφτεί η οργή της κοινωνίας. Οργή που υπήρξε, δεν ήταν όμως ανάλογη της καταστροφής και των κυβερνητικών ευθυνών. Και αυτό σίγουρα πιστώνεται σε σημαντικό βαθμό στα ΜΜΕ.

 

Μόνο όμως σε αυτά; Θα ήταν εύκολη κι ανεπαρκής η απάντηση. Ας μη σταθούμε στο γενικότερο πολιτικό πλαίσιο, ας περιοριστούμε στο κομμάτι της επικοινωνίας: Η κυβέρνηση και τα ελεγχόμενα ΜΜΕ έκαναν τη δουλειά τους, οι υπόλοιποι τι έκαναν; Η αξιωματική αντιπολίτευση με τα πενιχρά επικοινωνιακά μέσα που διαθέτει επικέντρωσε στην «ανικανότητα» της κυβέρνησης. Αντιπαράθεση ψοφοδεής όχι μόνο ποσοτικά, όσο κυρίως πολιτικά, έτσι κι αλλιώς η πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση στον τομέα του περιβάλλοντος είναι σε πολλά σημεία συνέχεια των επιλογών του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι τυχαίο πως στο πλαίσιο της «υπεύθυνης δύναμης» ο ΣΥΡΙΖΑ δε ζήτησε ούτε καν την παραίτηση του Χρυσοχοΐδη, ακόμη και το ΚΙΝΑΛ βγήκε πιο επιθετικά.

 

Και κάτι ακόμη, υπάρχει η μνήμη της κοινωνίας: Ναι, υπήρξε τυμβωρυχία για την τραγωδία στο Μάτι, αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς. Υπήρξαν όμως και ευθύνες και, κυρίως, τραγική επικοινωνιακή διαχείριση, η κοινωνία δεν ξεχνά εύκολα τις εικόνες των υπουργών που αλληλοσυγχαίρονταν ούτε τα «σκορ μπάσκετ» μεταξύ των νεκρών στο Μάτι και στην Ηλεία με τα οποία έκαναν επικοινωνιακή πολιτική στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.