Χεμινγουέι: υπήρχε εντολή μη βοήθειας στους μικρασιάτες

 

γράφει ο Γιώργος X. Παπασωτηρίου  

 

Ο πολεμικός ανταποκριτής της καναδικής εφημερίδας “Toronto Star”, Ε. Χεμινγουέι, σε ρεπορτάζ με τίτλο «Στην προκυμαία της Σμύρνης» (συλλογή διηγημάτων In Our Times,1925) γράφει:

«Είχαμε ρητές εντολές να μην επέμβουμε, να μη βοηθήσουμε... Το πλοίο μας είχε τόση δύναμη που θα μπορούσαμε να βομβαρδίσουμε όλη τη Σμύρνη και να σταματήσουμε το μακελειό, αλλά η εντολή ήταν να μην κάνουμε τίποτα... Το παράξενο ήταν, είπε (σ.σ. ο αξιωματούχος του αμερικάνικου πολεμικού που διηγείται την ιστορία), πώς ούρλιαζαν (σ.σ. οι γυναίκες) κάθε νύχτα τα μεσάνυχτα. Δεν ξέρω γιατί ούρλιαζαν αυτή την ώρα.  Ήμασταν στο λιμάνι κι αυτές στην προκυμαία και τα μεσάνυχτα άρχιζαν να ουρλιάζουν. Στρέφαμε πάνω τους τους προβολείς και κι αυτές τότε σταματούσαν. ...».

 

Δεν ήταν κάποιο έθιμο πένθους. Ήταν φωνές για βοήθεια.  Η μικρασιάτισσα Φιλιώ Χαϊδεμένου αφηγείται: «Χιλιάδες κόσμος, απελπισμένος και εξαθλιωμένος, με μάτια άδεια απ’ τα όσα είχαμε δει και την ψυχή ματωμένη απ’ τον πόνο της απώλειας των αγαπημένων μας. Κάρα άδειαζαν πεθαμένους δίπλα μας, όπου έβρισκαν. Το βράδυ, όταν οι Τούρκοι άρχιζαν να βιάζουν και να κακοποιούν όποια γυναίκα έβρισκαν, οι Αμερικανοί άναψαν τους προβολείς των πλοίων και τους έριξαν πάνω μας, για να σταματήσει κάπως το κακό.» Οι φωνές και τα ουρλιαχτά, λοιπόν, ήταν λόγω των επιθέσεων και των βιασμών από τους Τούρκους. Και οι τελευταίοι σταματούσαν όταν έπεφτε πάνω τους το «φως» για να μην αποκαλυφθούν!

 

Η σημαντική πληροφορία είναι ότι υπήρχε εντολή μη επέμβασης. Έτσι άφησαν τους δύσμοιρους μικρασιάτες να σφαγούν κυριολεκτικά.  Η εντολή δεν αφορούσε μόνο τα ξένα πολεμικά πλοία, αλλά και τα ελληνικά. Τηλεγράφημα να παρεμποδιστούν οι πολίτες να αναχωρήσουν με τα πλοία, έστειλε στον υποδιοικητή των ελληνικών δυνάμεων της περιοχής Κασαμπά, ο ύπατος αρμοστής Α. Στεργιάδης. Αρχικά ο ύπατος αρμοστής ζήτησε «πλοία προς παραλαβήν στρατού μετά υλικού πολέμου και του πληθυσμού». Για να λάβει την εξής απάντηση: «Αποφύγετε δημιουργία προσφυγικού ζητήματος. Δ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ». Ο Στεργιάδης, ακολούθησε πιστά τις εντολές της κυβέρνησης: «Όταν ο Στεργιάδης ανακοίνωσε στο νεαρό τότε πολιτικό Γεώργιο Παπανδρέου την επερχόμενη καταστροφή, δέχθηκε την ερώτηση: «Γιατί δεν ειδοποιείτε τον κόσμο να φύγει;». Η απάντηση του Έλληνα Αρμοστή Σμύρνης ήταν η εξής: «Καλύτερα να μείνουν εδώ να τους σφάξει ο Κεμάλ, γιατί αν πάνε στην Αθήνα θα ανατρέψουν τα πάντα!». (Γρηγόρης Δαφνής, δίτομο έργο «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων»).

Σε ένα από τελευταία του άρθρα από την Τουρκία στην «Τορόντο Σταρ» ο Χεμινγουέι σημειώνει: «Ποιος θα θρέψει τόσο πληθυσμό; Κανένας δεν το ξέρει και μέσα στα επόμενα χρόνια ο χριστιανικός κόσμος θα ακούει μια σπαρακτική κραυγή που ελπίζω να φτάσει και ως τον Καναδά: «Μην ξεχνάτε τους Έλληνες!». Το ερώτημα του Χεμινγουέι το απάντησαν οι Έλληνες πολιτικοί που άφησαν τους τραγικούς μικρασιάτες να σφαγούν από τον Κεμάλ, γιατί φοβήθηκαν για το δικό τους κεφάλι!