Και κιπά και μαντίλα...

Του Γιάννη Παντελάκη

Φοράει και κιπά και Παλαιστινιακή μαντίλα. Υπέγραψε και εφαρμόζει ένα σκληρό μνημόνιο, αλλά καλεί την κοινωνία να κατεβαίνει σε διαδηλώσεις εναντίον του μνημονίου. Δηλώνει ότι ηγείται της «ριζοσπαστικής αριστεράς», αλλά σαλιαρίζει πολιτικά και συνεργάζεται με ο,τι πιο βαθιά συντηρητικό υπάρχει. Θεωρούσε τους πολιτικούς του αντιπάλους προσκυνημένους, αλλά ζητάει παράλληλα τη συναίνεσή τους. Ο κ. Τσίπρας είναι ικανός για όλα, μπορεί να τα συνδυάσει όλα, μπορεί να πετύχει το φαινομενικά ακατόρθωτο, μπορεί να έχει δυο-ή και περισσότερους-εαυτούς. Ακόμα και παράλληλα.

Και η αλήθεια είναι πως τα καταφέρνει κατά κάποιο σ' αυτό που κάνει. Δεν γνωρίζω για πόσο, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον βρίσκει πρόθυμους να δεχτούν ότι όλοι οι συνδυασμοί, ακόμα και αν περιέχουν μεταξύ τους απόλυτα αντιφατικές έννοιες και καταστάσεις, μπορούν να ακολουθηθούν. Η συνταγή θεωρείται επιτυχημένη. Και ο Τσίπρας δεν έχει λόγους να την αλλάξει. Όσο υπάρχουν κάποιοι που δέχονται αυτήν τη διττή συμπεριφορά, γιατί να το κάνει;

Ο πρωθυπουργός ακολουθεί την πεπατημένη, δεν πρωτοπορεί σ' αυτόν τον απόλυτα στρεβλό τρόπο με τον οποίο πολιτεύονται τα κόμματα εξουσίας στη χώρα μας μεταπολιτευτικά τουλάχιστον. Έχει αυτό το μικρό «άλλοθι». Η πολιτική απάτη ως μέθοδος αναρρίχησης στην εξουσία και ιδιαίτερα παραμονής σ' αυτήν έχει λαμπρή προϊστορία σ αυτόν τον τόπο. Θυμάμαι τον Ανδρέα Παπανδρέου, για παράδειγμα, στα πρώτα χρόνια που βρέθηκε στην κυβέρνηση. Είχε υποσχεθεί ότι «θα φύγουν οι-Αμερικανικές-βάσεις του θανάτου», διαπραγματευόταν την παραμονή των βάσεων και ο κόσμος, αρκετός κόσμος, κάτω από τις εξέδρες ζητωκραύγαζε. Και ανάμεσα στον κόσμο αυτόν ήταν και όσοι πίστευαν ότι οι βάσεις πρέπει να φύγουν και όσοι πίστευαν ότι οι βάσεις δεν πρέπει να φύγουν.
Βέβαια, υπάρχει μια σεβαστή διαφορά μεγεθών, πολιτικών μεγεθών. Ο Τσίπρας δεν είναι Αντρέας, όσο και αν προσπαθεί να τον μιμηθεί, μάλλον με αδέξιο τρόπο. Αλλά υπάρχει και μια διαφορά μεταξύ των δυο εποχών, δεν είναι συγκρίσιμες. Ούτε και η κοινωνία συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο. Τα ποσοστά επιρροής του ΠΑΣΟΚ στις χειρότερες επιδόσεις του (39% το 1989) ήταν μεγαλύτερα από εκείνα του ΣΥΡΙΖΑ στις καλύτερες.

Έχει και ένα άλλο χαρακτηριστικό η περίπτωση Τσίπρα που τον βοηθάει να δείχνει δυο εκ διαμέτρου αντίθετα πολιτικά πρόσωπα. Τον συνοδεύει η τύχη και η συγκυρία στις περισσότερες επιλογές του. Εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι την κρίση κλήθηκαν να την διαχειριστούν πολιτικές δυνάμεις οι οποίες είχαν κατά βάση και τις μεγαλύτερες ευθύνες για τη δημιουργία της. Και οι οποίες εξάντλησαν τα μικρά αποθέματα αξιοπιστίας τους στη διαχείριση αυτή. Παρά την εμφανή ανεπάρκειά σε πολιτικό λόγο ή ρεαλιστικό εναλλακτικό πρόγραμμα, αποτέλεσε μια αποδεκτή (από κάποιους) λύση, γιατί δεν υπήρχε και κάτι διαφορετικό ως πολιτικό πρόταση. Μια συντηρητική παράταξη σε παρακμή, μια κεντροαριστερά πολυδιασπασμένη και μια αριστερά της οποίας τα συνθήματα καπηλεύτηκε.

Πρέπει να θεωρούμε δεδομένο, ωστόσο, πως για ν' ασκηθεί μια τέτοια πολιτική, πρέπει πάντα να υπάρχουν πρόθυμοι να την αποδεχτούν. Τουλάχιστον τόσοι πρόθυμοι ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί. Και όπως όλα δείχνουν, υπάρχουν. Και είναι αρκετοί. Παρ' ότι η πολιτική συμπεριφορά της κοινωνίας δεν έχει καταγραφεί με αναλυτικό τρόπο και στον βαθμό που θα έπρεπε, είναι σίγουρο πως ένα μεγάλο μέρος της έχει αποδεχτεί αυτήν την πολιτική τακτική. Η φράση «ξέρω ότι λέει ψέμματα, αλλά ας υλοποιήσει ένα μικρό ποσοστό από αυτά που υπόσχεται», συνοδεύει ένα μέρος της κοινωνίας όταν πηγαίνει στην κάλπη. Έχει εκπαιδευτεί να ακούει ψέμματα, να γνωρίζει πως αυτά που υπόσχονται δεν μπορούν να γίνουν, αλλά να ελπίζει στο ελάχιστο.