Στο δίχτυ των Πρεσπών

Του Δημήτρη Μηλάκα

Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ περί των προοπτικών της διδασκαλίας των «μακεδονικών» στους «Μακεδόνες» – προφανώς, της Ελλάδας – έφεραν ξανά στο προσκήνιο τη Συμφωνία των Πρεσπών και τη διαδικασία κύρωσής της η οποία είναι σε εξέλιξη. Οι εν λόγω δηλώσεις του Ζάεφ (και οι απαντήσεις των Ελλήνων αξιωματούχων) περιγράφουν τις γκρίζες ζώνες και τα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η Συμφωνία, τα οποία είναι πολύ περισσότερα απ όσα υποτίθεται ότι θα έλυνε.

Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι μια θετική για τα ελληνικά συμφέροντα διευθέτηση για τους εξής λόγους:

1. Αφήνει κενά και ασάφειες που επιτρέπουν ερμηνείες κατά το δοκούν και διαιώνιση της εκκρεμότητας σε νέα βάση. Απόδειξη οι δηλώσεις Ζάεφ…

2. Δημιουργεί – διευρύνει τις ρωγμές στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας οι οποίες πιθανότατα θα προκαλέσουν πολιτικές εξελίξεις. Η αδυναμία σύμπηξης κοινού μετώπου σε μείζονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μόνο δυσμενείς εξελίξεις για την εξωτερική πολιτική της χώρας προδικάζουν.

3. Η σημαντικότερη δυσμενής παρενέργεια δε είναι ότι η Συμφωνία των Πρεσπών παράγει – πριν από την κύρωσή της ακόμη και ανεξάρτητα αν τελικά θα κυρωθεί – έννομα αποτελέσματα. Ήδη στους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ η συμφωνία αξιοποιείται για τη σύνδεση της ΠΓΔΜ με τη συμμαχία.

Όλα στο ΝΑΤΟ

Ας ξεκινήσουμε από αυτό το τελευταίο. Όπως έχει γράψει το «Ποντίκι» – πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών της Συμφωνίας των Πρεσπών από τους Κοτζιά και Δημητρώφ – μεταφέροντας τις πληροφορίες αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων του ελληνικού ΥΠΕΞ, η εν λόγω Συμφωνία παράγει αυτόματα αποτελέσματα με την υπογραφή της. Λίγες μέρες αργότερα και ο γ.γ. του ΝΑΤΟ σε δηλώσεις του υπογράμμισε ότι θα έχει κόστος για όποια από τις δύο πλευρές υπαναχωρήσει και δεν τηρήσει τα Συμφωνηθέντα. Ήδη βλέπουμε ότι η πλευρά της ΠΓΔΜ έχει προχωρήσει ταχύτατα και ολοκληρώνει τα όσα έχει αναλάβει να πράξει, μεταφέροντας το «μπαλάκι» στην ελληνική πλευρά η οποία και θα πρέπει να κυρώσει στη Βουλή τη Συμφωνία.

Πριν ακόμη από την κύρωση στην ελληνική Βουλή το ΝΑΤΟ έχει τη δυνατότητα να αποστείλει στις χώρες – μέλη του επιστολή με την οποία θα πληροφορεί ότι η συμμαχία καλεί τη Βόρεια Μακεδονία να ξεκινήσει τις διαδικασίες ένταξής της στη συμμαχία καθώς ήδη θα έχει εκπληρώσει το δικό της κομμάτι της συμφωνίας.

Σ αυτήν την πολύπλοκη και γραφειοκρατική διαδικασία ένταξης / ενσωμάτωσης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, η ελληνική πλευρά δεν διαθέτει κανένα όπλο παρεμπόδισης ένταξης στην περίπτωση που διαπιστώσει ότι η πλευρά των Σκοπίων επιμένει σε ερμηνείες της Συμφωνίας, όπως αυτές που περιέγραψαν οι τελευταίες δηλώσεις του Ζάεφ.

Οι πιο πάνω επισημάνσεις (περί της ανεπίστρεπτης πορείας της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ) τοποθετούν τη Συμφωνία των Πρεσπών στο πραγματικό της πλαίσιο και εξηγούν για ποιο λόγο προέκυψε κάτω από την ασφυκτική πίεση των δυτικών (κατά κύριο λόγο Αμερικανών) εταίρων και συμμάχων. Ο πραγματικός στόχος της διευθέτησης του προβλήματος μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων ήταν και είναι η ένταξη της χώρας αυτής στο ΝΑΤΟ, έτσι ώστε να καλυφθούν και θεσμικά από την αμερικανική ομπρέλα ολόκληρα τα Βαλκάνια και να ρυμουλκηθούν από το άρμα της Ουάσιγκτον όλοι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι σε μια σαφή αντιρωσική πορεία.

Αυτό (η συμφωνία των Πρεσπών) ήταν το δώρο της ελληνικής κυβέρνησης στους Αμερικανούς. Στο εσωτερικό, αυτό το δώρο προς τους Αμερικανούς η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να το συσκευάσει ως «ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική» που με «ρεαλισμό» επιλύει χρονίζοντα προβλήματα.

Ρωγμές στο εσωτερικό

Ωστόσο, η εν λόγω συσκευασία εμφανίζεται ελλιπής και πρόχειρη από την πρώτη στιγμή. Το αποτέλεσμα είναι η κυβέρνηση να βρεθεί μόνη της, χάνοντας την υποστήριξη ακόμη και εκείνων των πολιτικών δυνάμεων που θα ήταν διατεθειμένες να αποδεχτούν τον ρεαλισμό του συμβιβασμού για χάρη της ρύθμισης μιας εκκρεμότητας, έστω και για χάρη του ΝΑΤΟ και των Αμερικανών.

Από τη στιγμή που η κυβέρνηση προχώρησε στη Συμφωνία χωρίς να έχει ενημερώσει εκ των προτέρων την αντιπολίτευση (τουλάχιστον τη Ν.Δ.) είναι αναμενόμενο να πληρώσει στο ακέραιο το κόστος που αυτή συνεπάγεται. Όπως αναμενόμενος ήταν και ο καιροσκοπισμός με τον οποίο η Ν.Δ. αντιμετωπίζει αυτήν την υπόθεση.

Κατά τα λοιπά, όπως όλα δείχνουν, το «αριστούργημα» του Νίκου Κοτζιά, η Συμφωνία των Πρεσπών, σέρνει πίσω της, εντός του ελληνικού πολιτικού σκηνικού, πολλές ουρές και πολλοί είναι αυτοί που κινδυνεύουν να τις πατήσουν. Κατ’ αρχάς η κυβέρνηση, που πιθανότατα θα αναδιαταχθεί λόγω της αποχώρησης των ΑΝΕΛΛ όταν η Συμφωνία φτάσει στην ελληνική Βουλή για κύρωση. Ολισθηρός είναι επίσης ο δρόμος και για τη Ν.Δ. καθώς θα πρέπει να υλοποιήσει τη συμφωνία (ως κυβέρνηση αν κερδίσει τις εκλογές) εντός των διαδικασιών του ΝΑΤΟ, όπου όπως είναι γνωστό το veto κοστίζει πανάκριβα. Ακόμη και στην περίπτωση που προκηρυχτούν εκλογές πριν ακόμη κυρωθεί από το ελληνικό κοινοβούλιο η Συμφωνία, η Ν.Δ. θα βρεθεί αντιμέτωπη είτε με την αναγκαία κωλοτούμπα είτε με σύγκρουση με τους Αμερικανούς…

Κατόπιν τούτων (αλλά και πολλών άλλων – όπως για παράδειγμα η δημοσιοποίηση της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια – που δεν είναι της παρούσης) το ερώτημα που προκύπτει είναι απλό: Θα τον ξαναέκανε υπουργό Εξωτερικών τον Νίκο Κοτζιά ο Αλέξης Τσίπρας;